موضوع اصلی این دور از گفت‌وگوها که میزبانی آن را شورای ادیان کرواسی با محوریت جمعیت اسلامی کرواسی عهده‌دار است، «تجارب در زمینه گفت‌وگوی ادیان» است.

بنا بر اعلام روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، خاخام یونس حمامی لاله زار در این نشست با بیان اینکه همزیستی بین ادیان توحیدی می‌تواند عامل مهمی در صلح و آرامش جهانی باشد، اظهار کرد: این امر می تواند زمینه پیشرفت فرهنگی و اجتماعی جوامع را هموار سازد.

وی افزود: تاریخ گواه همزیستی مسلمانان و یهودیان طی ادوار طولانی زندگی مشترک آن‌ها است. زمینه این همزیستی از قبل از شکل گیری اسلام به دنبال زندگی یهودیان در عربستان وجود داشت.

حمامی لاله زار، پیشینه حضور یهودیان در سرزمین عربستان را تا زمان حضرت سلیمان نبی عنوان کرد و گفت: بخصوص پس از خرابی معبد بیت المقدس دوم توسط رومیان (۶۸ میلادی) تعداد بیشتری از یهودیان در عربستان ساکن شدند. این تعداد به دنبال تثبیت حکومت‌های مسیحی در کشورهای اروپایی و فشار آن‌ها علیه یهودیان افزایش بیشتری یافت.

رهبر دینی کلیمیان ایران در ادامه با اشاره به اینکه اعراب و یهودیان از لحاظ نژاد و زبان به یکدیگر نزدیک بودند، بیان کرد: هر دو قوم، خود را منتسب به حضرت ابراهیم می‌دانستند و زبان هر دو از زبان‌های سامی بود. به خاطر این وجوه تشابه و وابستگی‌ها و احترام به حضرت ابراهیم، اعراب خود را به یهودیان نزدیک می‌دیدند و با آن‌ها با آرامش و صلح زندگی می‌کردند. حتی گروهی از اعراب تحت تاثیر یهودیان از بت پرستی دست کشیده و به عبادت خدای یگانه می‌پرداختند.

اشتراکات فراوان مسلمانان و یهودیان

وی همچنین ابراز کرد: پس از اسلام و اهل کتاب قلمداد شدن یهودیان و با توجه به اشتراکات فراوان در ایدئولوژی و اعتقادات از جمله توحید، نبوت، معاد، اعتقاد به منجی موعود، وجود فقه و مشترکات فقهی و شرعی گوناگون (نماز، روزه، ذبح شرعی، حلال و حرام خوراکی‌ها، پاکی و نجاست، غسل شرعی) و ارزش‌های اخلاقی مشترک، زمینه این همزیستی تحکیم یافت.

حمامی لاله زار به نحوه برخورد رهبران اسلامی با رهبران یهود به عنوان یک رفتار موثر دینی اشاره کرد و توضیح داد: ملاقات پیامبر اسلام با «بوستنای» رهبر یهودیان ایران یکی از این رفتارها بود. بوستنای از بازماندگان حضرت داود که در ایران به رهبری یهودیان رسید و خسرو پرویز، به علت ترس از قدرت او، وی را به زندان انداخت ولی بوستنای موفق به فرار از زندان شد و به عربستان آمد که در پناه و امان پیامبر اسلام قرار گرفت.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، پیمان پیغمبر اسلام با یهودیان مدینه در سال اول هجرت صورت گرفت. بندهایی از این پیمان که به عنوان نخستین سند سیاسی اسلام به «پیمان عمومی با مردم مدینه» موسوم بود که یهودیان را نیز شامل می‌شد.

رهبر دینی کلیمیان ایران به روند شکل‌گیری فضای گفت‌وگو میان مسلمانان و یهودیان در اوایل تاریخ اسلام اشاره کرد و گفت: در دوران اولیه، بیشتر گفت‌وگوها، جنبه جدلی جهت اثبات حقانیت یک دین را داشت. هرچند اجباری برای طرف مقابل ایجاد نمی‌کرد مجالس بحث و گفت‌وگو در مورد مسائل مختلف دینی و به خصوص تاریخچه زندگی ابنیاء پیشین که در کتب مقدس یهود به صورت مفصل بیان شده است، عاملی برای تبادل فرهنگی بین مسلمانان و یهودیان بود.

حمامی لاله زار در ادامه اظهار کرد: برای یهودیانی که در قلمرو حکومت اعراب می‌زیستند، با شروع اسلام دوره جدیدی از آزادی شروع شد. حکام مسلمان به مراتب روشنفکرتر و آزادمنش‌تر از رهبران مسیحی آن زمان بودند. یهودیان تحت حکومت مسلمانان در صلح و صفا زندگی می‌کردند. یهودیان تحت تاثیر علاقه و عشق اعراب به شعر و فسلفه قرار گرفتند، در حالی که قبل از آن یهودیان خیلی کم به شعر و شاعری علاقه‌مند بودند ولی اکنون شعر عبری شکوفا می‌شد و پا به پای آن آثار جدیدی در فلسفه و منطق به قلم دانشمندان یهودی انتشار می‌یافت.

سابقه طولانی حضور یهودیان در ایران

وی با بیان اینکه سابقه تاریخی حضور یهودیان در ایران باستان به بیش از ۲۷۰۰ سال پیش برمی‌گردد، گفت: با توجه به این سابقه طولانی و احترام خاصی که یهودیان برای ایرانیان به خصوص کوروش کبیر قائل می‌باشند، این جامعه با ایجاد پیوندهای بسیار مستحکم فرهنگی و اجتماعی با مردم ایران، به جزئی از فرهنگ و تاریخ ایران زمین تبدیل و تمام وقایع و حوادث این کشور را در کنار دیگر هم‌وطنان خود متحمل شده است.

رهبر دینی کلیمیان ایران همچنین ابراز کرد: در مجموع پیوند قوی فرهنگی میان کلیمیان ایران با هم‌وطنانشان طی تاریخ طولانی همزیستی در این کشور و نیز اجرای تدابیر و سیاست‌های صحیح از سوی روحانیان و مسئولان هر دو جامعه یهودی و مسلمان، مانع از تکرار وضعیت یهودیان در اکثر کشورهای اسلامی، یعنی ریشه کن شدن و مهاجرت کامل جوامع یهودی طی دهه‌های اخیر در ایران شده است.

وی با تأکید بر اینکه طی این قرون طولانی، گفت‌وگوهای زیادی بین علمای مسلمان و یهودی برقرار بوده است، بیان کرد: پس از انقلاب اسلامی مردم ایران که دین به عنوان محور اصلی جامعه و حکومت قرار گرفت، زمینه این تبادل نظر افزایش یافت و به خصوص از سال۱۳۸۰ شمسی به بعد شکل منسجم و منظم‌تری به خود گرفته است که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از پیشگامان این زمینه بوده است.

حمامی لاله زار ضمن ابراز امیدواری از همدلی میان پیروان ادیان گفت: آنها همانند افراد یک خانواده که علی‌رغم تفاوت‌های موجود بین آن‌ها، ولی بر پایه اشتراکات بسیار مستحکم، نه تنها همدیگر را تحمل کرده و با تسامح رفتار می کنند، بلکه با همفکری و همدلی بر اساس منافع مشترک سعی بر بقا و استحکام این خانواده را دارند.

وی در پایان گفت: ما نیز در جهان امروز که متاسفانه با سودجویی و سوء استفاده از نام ادیان توحیدی، جنگ و خونریزی و ظلم و ستم موردی روزمره شده؛ بتوانیم زمینه آشتی، صلح، مودت و همزیستی با حفظ احترام و حقوق دیگران را پایه ریزی کنیم و و زندگی برادرانه بین همه انسان‌ها بین ما برقرار شود.

 

منبع: خبرگزاری ایرنا - سه شنبه 15 آبان 1403