حلوای بزرک و خواص درمانی آن

بسیاری از گردشگران دوست دارند در سفر به شهرهای مختلف، علاوه بر دیدن جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، از صنایع دستی و غذاهای محلی آن نیز استفاده کنند. از این نظر، ایران گزینه‌های متعددی پیش روی گردشگران قرار می‌دهد، زیرا در هر گوشه از آن، شهرهایی زیبا و تاریخی قرار دارند که در طول قرن‌ها، آداب و رسومی خاص خود پیدا کرده‌اند و صنایع دستی و غذاهایی مخصوص دارند. مراغه از جمله شهرهایی است که حائز این ویژگی‌هاست و می‌تواند مقصدی دلخواه برای گردشگران باشد.

مراغه سوغاتی‌های متنوعی دارد. این شهر به خاطر برخورداری از مزارع و باغ‌های پرثمر، یکی از مراکز اصلی تولید محصولات باغی و زراعی در استان آذربایجان شرقی است. برخی سوغاتی‌های این شهر نیز به صورت مستقیم با این جایگاه در ارتباط هستند، مانند حلوا بزرک که یک ترکیب مفید و خوشمزه از دانه‌های کتان است.

کتان و ویژگی‌های آن

گفته می‌شود کتان یکی از اولین گیاهان کشت‌شده توسط انسان است. مقاومت کتان به کم‌آبی و آفت‌ها، یکی از دلایلی است که کشت آن توسط انسان‌ها را متداول کرد. بدین ترتیب انسان‌ها از دوران باستان با خواص این گیاه آشنا بوده‌اند و شاید به همین دلیل، از آن به عنوان گیاهی دارویی استفاده کرده‌اند.

با وجود آن که گیاه کتان بیش از 200 نوع دارد، تخم کتان در دو نوع زرد طلایی و قهوه‌ای یافت می‌شوند. از تخم کتان روغنی تولید می‌کنند که روغن کتان یا بزرک نامیده می‌شود و استفاده صنعتی و خوراکی دارد. این روغن بی‌رنگ تا مایل به زرد است و آن را از دانه‌های خشک و رسیده کتان استحصال می‌کنند. روغن کتان در جلا دادن چوب و نقاشی‌های رنگ و روغن نیز کاربرد دارد، ولی استفاده دارویی از آن در درمان سرماخوردگی، سوختگی و درد معده، ثبت شده است.

ویژگی‌ها و خواص حلوای بزرک

حلوای بزرک، رنگی سیاه دارد و از آسیاب کردن «بزرک» به دست می‌آید. از گذشته‌های دور، مراغه و تبریز به عنوان مراکز اصلی تولید این نوع حلوا شناخته می‌شوند، از این رو می‌توان آن را یکی از شیرینی‌های مخصوص آذربایجان شرقی دانست.

حلوای بزرک به سه شکل ساده، آرد نخودی و بزرکی تهیه می‌شود و شیره طبیعی انگور به عنوان شیرین‌کننده آن به کار می‌رود. تقویت عمومی بدن، درمان پوکی استخوان، کمک به رشد کودکان و نوجوانان، درمان شب‌ادراری کودکان، التیام آرتروز، تقویت قوای جنسی و کمک به بهبود کمردرد و دردهای ناشی از زایمان، از جمله خواص بزرک ذکر شده است. بزرک سرشار از امگا 3 است. جوشانده دانه‌های بزرک در درمان سرفه، زکام، اختلالات گوارشی و تنفسی کاربرد دارد. مصرف بزرک می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به چربی خون، سرطان و دیابت موثر باشد.

متخصصان مصرف روزانه 10 تا 20 گرم دانه بزرک را مجاز می‌دانند و درباره بالا رفتن حرارت بدن و گلودرد در صورت استفاده بیش از حد از آن، هشدار می‌دهند. نفخ، یبوست، حالت تهوع و درد معده، از دیگر علائم استفاده بیش از حد از بزرک است.

در تبریز و مراغه، شیرینی‌فروشی‌ها و قنادی‌ها حلوای بزرک را عرضه می‌کنند. حتی می‌توان این محصول را در این شهرها در بقالی‌ها هم جستجو کرد.

طرز تهیه حلوای بزرک

تولید حلوای بزرک، معمولا به صورت کارگاهی صورت می‌گیرد و در آن، علاوه بر دانه‌های بزرک، از آرد سفید، پودر قند یا شیره انگور، کره یا روغن مایع و آب استفاده می‌کنند. در نخستین مرحله، دانه‌های بزرک ر اروی شعله ملایم گاز قرار می‌دهند. پس از آن که دانه‌ها تفت داده شدند، آن را از روی شعله کنار می‌گذارند تا کاملا خنک شوند. پس از آن، دانه‌ها را درون آسیاب می‌ریزند تا به پودر تبدیل شود.

در این حین، آرد و آب را با هم مخلوط می‌کنند و به خوبی هم می‌زنند تا ترکیبی یک‌دست حاصل شود. سپس این ترکیب را روی شعله قرار می‌دهند و به صورت مداوم هم می‌زنند. این کار تا غلیظ شدن مخلوط آب و آرد ادامه پیدا می‌کند.

ترکیب آرد و آب را در مرحله بعد، به پودر بزرک آسیاب‌شده اضافه می‌کنند و هم می‌زنند. در حین هم‌زدن، کره یا روغن مایع و پودر قند یا شیره انگور را به آن می‌افزایند. در این مرحله باید مواد به خوبی ورز داده شوند تا در نهایت ترکیبی با میزان سفتی مورد نظر به دست آید.

اطلاعات

نام	حلوای بزرک و خواص درمانی آن
کشور	ایران
ناحیه	آذربایجان شرقی
نوع	شیرینی و تنقلات
ثبت	بدون ثبت
گستره پخت	محلی