باران در آموزه‌های اسلامی و قرآن کریم به عنوان یکی از نعمت‌های بزرگ و نشانه رحمت الهی معرفی شده است. این پدیده طبیعی که نقش اساسی در حیات انسان، حیوانات و گیاهان دارد، در قرآن کریم و روایات اسلامی نمادی از رحمت، برکت و قدرت بی‌پایان خداوند به شمار می‌آید. باران، نشانه‌ای از تدبیر الهی در نظام خلقت است و یادآور لطف و مهربانی خداوند نسبت به بندگانش می‌باشد.

در قرآن کریم، بارها به باران اشاره شده و از آن به عنوان یکی از نشانه‌های خداوند یاد شده است. خداوند در سوره زمر، آیه ۲۱ می‌فرماید: «آیا ندیدی که خداوند از آسمان آبی فرو فرستاد و آن را در چشمه‌هایی در زمین جاری ساخت، سپس با آن زراعتی با رنگ‌های مختلف رویاند، سپس پژمرده می‌شود و آن را زرد می‌بینی، سپس آن را خرد و نرم می‌کند؟ همانا در این امر برای خردمندان عبرتی است.»

این آیه به روشنی نشان می‌دهد که باران، علاوه بر تأمین نیازهای مادی انسان، وسیله‌ای برای تفکر و یادآوری قدرت و حکمت خداوند در چگونگی خلقت انسان و جهان و سرانجام آن و زندگی پس از مرگ است.

خداوند در سوره شوری، آیه ۲۸ می‌فرماید: «و او کسی است که باران را پس از ناامیدی [مردم] فرو می‌فرستد و رحمت خود را گسترش می‌دهد.»

این آیه نشان‌دهنده ارتباط مستقیم باران با رحمت الهی است و یادآور این است که حتی در سخت‌ترین شرایط، خداوند قادر است با فرستادن باران، زندگی و امید را به بندگان خود بازگرداند.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «هنگامی که باران می‌بارد، درهای آسمان باز می‌شود و دعاها مستجاب می‌گردد.» این حدیث نشان‌دهنده جایگاه ویژه باران در نظام معنوی اسلام است و یادآور این نکته است که باران، فرصتی برای تقرب به خداوند و بهره‌مندی از رحمت خدا و استجابت دعاست. د

در سوره نور، آیه ۴۳ آمده است: «آیا ندیدی که خداوند ابرهایی را به آرامی می‌راند، سپس میان آن‌ها پیوند می‌دهد و آن‌ها را متراکم می‌سازد؟ آنگاه باران را می‌بینی که از میان آن‌ها خارج می‌شود، و از آسمان، از کوه‌هایی که در آن‌هاست، دانه‌های تگرگ نازل می‌کند و به هر کس بخواهد [آن را] می‌زند و از هر کس بخواهد آن را بازمی‌دارد. نزدیک است درخشش برق آن، چشم‌ها را ببرد.» این آیه، قدرت خداوند در هدایت و کنترل باران و همچنین تأثیر آن بر زندگی انسان‌ها را به تصویر می‌کشد و اینکه باران نماد قدرت خداست.

باران همچنین در فرهنگ اسلامی به عنوان نمادی از پاکی و طهارت شناخته می‌شود. در قرآن کریم، خداوند در سوره انفال، آیه ۱۱ می‌فرماید: «و از آسمان آبی بر شما نازل کرد تا شما را با آن پاک گرداند.»  چنان‌که همین آب است که دوباره به چرخه مصرف انسان وارد می‌شود و بلکه خود این چرخه آب که باران نماد بازگشت و در دسترس قرارگرفتن دوباره آن آب برای انسان است، امکان مصرف و پاک‌شدن از آلودگی‌های درونی و بیرونی را برایش فراهم می‌سازد.

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «هرگاه باران را دیدید، خداوند عزوجل را شکر کنید.». این روایت، اهمیت باران را به عنوان نعمتی الهی یادآور می‌شود و انسان را به شکرگزاری از خداوند فرا می‌خواند.

در برخی آیات قرآن، به باران به عنوان وسیله‌ای برای آزمایش ایمان و صبر انسان‌ها و وسیله‌ای برای عبرت‌گیری اشاره شده است. خداوند در سوره انعام، آیه ۶ می‌فرماید: «آیا ندیدند که چه بسیار اقوامی را پیش از آنان هلاک کردیم که در زمین به آنان امکاناتی داده بودیم که به شما نداده‌ایم و بر آنان باران‌های پی‌درپی فرستادیم؟»

و نیز آیاتی از قرآن این نوید را به مؤمنان می‌دهد که اگر گناه نکنند و استغفار نمایند، خداوند بارانی خوشگوار و به‌موقع که زمین‌ها را سرسبز گرداند و دل‌ها را خوش کند، بر آنان نازل می‌کند. (آیات ۱۰، ۱۱ و ۱۲ سوره نوح)