دانشگاه بیرجند، قطب علمی و آموزشی شرق ایران

بیرجند طبق تعریف مرسوم، یک کلان‌شهر نیست، با این وجود در مناطق شمال شرق ایران، به عنوان یکی از شهرهای مهم به شمار می‌آید. این شهر مرکز استان خراسان جنوبی است و به خاطر داشتن کاج‌های فراوان و کهنسال مشهور است. بیرجند همچنین یکی از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های شمال شرق ایران را در خود دارد: دانشگاه بیرجند که در سال 1975 میلادی (1356 خورشیدی) تاسیس شده و هم‌اکننون به عنوان قطب علمی و آموزشی شرق کشور به شمار می‌آید.

تاریخچه دانشگاه بیرجند

پروفسور محمدحسن گنجی، مسوول راه‌اندازی و نخستین رئیس مرکزی به نام «موسسه آموزش عالی» بود که در سال 1975 تاسیس شد. پروفسور گنجی را بنیان‌گذار دانش جغرافیای نوین و هواشناسی در ایران می‌دانند.

‌دانشگاه بیرجند در نخستین سال حیات خود، 120 دانشجو را در سه رشته کارشناسی شیمی، فیزیک و ریاضی پذیرش کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1979 میلادی (1357 خورشیدی) نام این مرکز به «مجتمع آموزش عالی» تغییر پیدا کرد و در سال 1989 میلادی (1368 خورشیدی) به «مجتمع دانشگاهی» ارتقا یافت. سرانجام به دلیل شرایط علمی این مرکز، در سال 1992 میلادی (1371 خورشیدی) عنوان «دانشگاه بیرجند» بر این مرکز نهاده شد. این مرکز مجموعا 53 هزار متر مربع فضای آموزشی و حدود 113 هزار متر مربع فضای رفاهی و کمک‌آموزشی دارد.
در حال حاضر دانشگاه بیرجند به عنوان قطب علمی و آموزشی شرق کشور شناخته می‌شود. در طول حیات این دانشگاه، بیش از 30 هزار نفر از آن فارغ‌التحصیل شده‌اند، هم اکنون نیز بیش از 13 هزار دانشجو در 340 رشته و گرایش در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا، در این دانشگاه در حال تحصیل هستند. نزدیک 30 درصد از دانشجویان این دانشگاه در مقاطع تحصیلات تکمیلی تحصیل می‌کنند. همچنین 350 عضو تمام‌وقت هیات علمی در این دانشگاه حضور دارند.

ساختار و دانشکده‌های دانشگاه بیرجند

دانشگاه بیرجند 11 دانشکده دارد که در سه پردیس شوکت‌آباد، امیرآباد و شهدا قرار دارند. دانشکده علوم، قدیمی‌ترین دانشکده این دانشگاه محسوب می‌شود. دانشکده کشاورزی، دانشکده مهندسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشکده هنر، دانشکده علوم ورزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشکده علوم ریاضی و آمار، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشکده برق و کامپیوتر و دانشکده فنی دیگر دانشکده‌های این دانشگاه هستند. دانشکده فنی در شهر فردوس قرار دارد و به همراه آموزشکده کشاورزی سرایان، آموزشکده کشاورزی سربیشه و آموزشکده معدن نهبندان، به عنوان مجموعه‌های اقماری دانشگاه بیرجند به شمار می‌آید.
اجرای بیش از 300 طرح پژوهشی، یکی از دستاوردهای این دانشگاه در زمینه پژوهش و تحقیق به شمار می‌رود. همچنین صدها مقاله و اختراع نیز از سوی دانشجویان و پژوهشگران این دانشگاه ارائه شده است. 10 گروه پژوهشی وظیفه جهت‌دهی و مدیریت فعالیت‌های پژوهشی این دانشگاه را بر عهده دارند:

1. علوم زمین

2. زعفران

3. مطالعات روستایی

4. هسته مطالعات بین رشته‌ای

5. تولید و کاربرد پرتوها و انرژی چگالی بالای هیدروژنی

6. مطالعات بین رشته‌ای دفاع مقدس

7. تنش‌های محیطی در علوم دامی

8. گیاه و تنش‌های محیطی

9. خشکسالی و تغییر اقلیم

10. ارتوپدی و بیومکانیک

تشکیل هر یک از این گروه‌ها بر اساس نیازهای اقتصادی و اقلیمی منطه صورت گرفته است. بدین ترتیب زمینه مناسبی برای ارتباط پژوهشگران با بخش‌های صنعتی و کشاورزی استان خراسان جنوبی فراهم شده است.

فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاه بیرجند

دانشگاه بیرجند از چند سال پیش، فعالیت‌های خود برای جذب دانشجویان بین‌المللی را آغاز کرده و هم‌اکنون نزدیک 600 دانشجوی خارجی در آن به تحصیل مشغولند. امضای تفاهم‌نامه‌هایی با 21 دانشگاه و مرکز پژوهشی در کشورهای مختلف جهان، از دیگر فعالیت‌های بین‌المللی این دانشگاه بوده است. این دانشگاه در نظام رتبه‌بندی تایمز، در سال 2021 در رتبه 1102 دانشگاه‌های برتر جهان و رتبه 16 دانشگاه‌های ایران قرار گرفته است.
برای تقویت هرچه بیشتر فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاه بیرجند، دفتری با عنوان «همکاری‌های علمی بین‌المللی» در آن تاسیس شده است. این دفتر علاوه بر تعیین جهت‌گیری‌ها و سیاست‌های دانشگاه در همکاری‌های علمی، وظیفه دارد تفاهم‌نامه‌هایی با مراکز علمی و پژوهشی بین‌المللی منعقد کند. اجرای طرح‌های پژوهشی مشترک با موسسات آموزش عالی سایر کشورها و تلاش برای بهبود جایگاه دانشگاه در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی از دیگر وظایف این دفتر است.

اطلاعات

نام	دانشگاه بیرجند، قطب علمی و آموزشی شرق ایران
کشور	ایران
نوع	دولتی
تعداد کل دانشجویان	13000
تعداد دانشجویان خارجی	600
تماس	056-31020000
وب سایت	http://birjand.ac.ir/en/