مدرسه عالی شهید مطهری، مدرسه‌ای نوین در دل بنایی سنتی

«وقف» یکی از سنت‌های دینی است که خصوصا برای پشتیبانی از مراکز علمی و دانشگاهی در ایران و کشورهای اروپایی رواج داشته است. مدرسه عالی شهید مطهری که اخیرا با عنوان «دانشگاه شهید مطهری» نیز نامیده می‌شود، بزرگ‌ترین مدرسه عالی در تهران است که قدمت فعالیت آن به بیش از 100 سال می‌رسد.

شهید مطهری که بود؟

مرتضی مطهری، روحانی شیعه، استاد فلسفه و کلام اسلامی، مفسر و خطیب ایرانی بود. وی در 1919 میلادی (1298 خورشیدی) به دنیا آمد و پیش از انقلاب در دانشکده الهیات دانشگاه تهران (دانشکده معقول و منقول سابق) به تدریس پرداخت. وی در جریان مبارزاتی که به پیروزی انقلاب اسلامی منتهی شد، نقشی فعال و موثر داشت. مطهری نهایتا در سال 1979 میلادی (1358 خورشیدی)، چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ترور شد.

تاریخچه مدرسه عالی شهید مطهری

آغاز احداث ساختمانی که مدرسه عالی شهید مطهری در آن قرار دارد، به سال 1878 میلادی (1257 خورشیدی) باز می‌گردد. زمانی که فردی به نام میرزا حسین‌خان سپه‌سالار، آن را به عنوان یک ساختمان وقفی و با هدف ایجاد یک مدرسه علوم دینی که در آن از علوم جدید نیز استفاده می‌‌شود، بنیان نهاد. ساخت ساختمان مدرسه چهار سال طول کشید و فعالیت علمی آن سرانجام در 1891 میلادی (1271 خورشیدی) شروع شد.

مدرسه عالی و مسجد سپه‌سالار در مناطق مرکزی تهران آن دوران واقع شده بود و در زمان احداث، در مکانی قرار داشت که دسترسی بسیار آسان بود. این مدرسه هنوز هم بزرگ‌ترین مسجد و مدرسه عالی پایتخت به شمار می‌رود و در ساخت آن، اصول معماری سنتی ایرانی، به تمامی رعایت شده است، تا جایی که می‌توان آن را یکی از آخرین نمونه‌های شاهکار معماری سنتی ایران دانست.

بنای مسجد و مدرسه عالی، مجموعا هشت مناره بلند دارد که بین 37 تا 25 متر ارتفاع دارند. نیمی از ساختار دایره‌ای پایه‌های این مناره‌ها در دیوارها قابل مشاهده است که در نوع خود، یک ابتکار جالب از سوی طراحان بنا به شمار می‌آید. در ساخت همه مناره‌ها از آجر استفاده شده و پوششی از کاشی‌های بسیار زیبا روی آن دیده می‌شود.

بنا شش ورودی دارد که ورودی اصلی آن در غرب ساختمان قرار دارد. حیاط مرکزی مربع‌شکل است و به صورت چهارایوانه ساخته شده است. طول حیاط 62 در 63 متر است و ارتفاع ایوان‌های اطراف آن به 18 متر بالغ می‌شود. چهار باغچه بزرگ این حیاط را در بر گرفته‌اند. یک حیاط کوچک‌تر نیز در این بنا تعبیه شده است که در قسمت شمال‌شرقی بنا واقع است.

هر چند کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری در ابتدا، در نقشه اولیه بنا پیش‌بینی شده بود، ولی در ساخت اولیه آن ایجاد نشد. بعدها ماکسیم سیرو، معمار فرانسوی، آن را به شکلی هماهنگ با بنای اصلی به مجموعه اضافه کرد.

فعالیت‌های آموزشی در مدرسه عالی شهید مطهری

سال‌ها بعد از تاسیس، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران در سال 1932 میلادی (1313 خورشیدی) با عنوان «دانشکده معقول و منقول» در همین مدرسه کار خود را آغاز کرد.

در سال 1969 میلادی (1348 خورشیدی) قانونی به تصویب رسید که بر اساس آن، کسانی که دوره آموزشی مدرسه عالی سپه‌سالار را می‌گذراندند، مدرکی در سطح لیسانس دو رشته «علوم قرآن و فقه اسلامی» و «کلام و حکمت اسلامی» دریافت می‌کردند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران (1979 میلادی) و شهادت استاد مطهری (1981 میلادی)، این مدرسه به «مدرسه عالی شهید مطهری» تغییر نام داد. در همان سال دانشجویان دختر و پسر در رشته علوم دینی و معارف اسلامی جذب شدند. در سال 1987 میلادی (1366 خورشیدی) رشته‌های فقه و حقوق اسلامی» و «فلسفه و حکمت اسلامی» در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد جایگزین دو رشته قبل شد. در سال 1994 میلادی (1373 خورشیدی) نیز پذیرش دانشجو در مقطع دکترای رشته‌های «فقه و حقوق خصوصی»، «فقه و حقوق جزا»، «فلسفه تطبیقی» و «کلام اسلامی» آغاز شد. پس از سال 2010 میلادی (1389 خورشیدی) ارتقای این مدرسه عالی به «دانشگاه» به تصویب رسید.

در طول سال‌های فعالیت این دانشگاه، سه واحد آموزشی در شهرهای مشهد (1989 میلادی/ 1368 خورشیدی)، یزد (مخصوص دختران) و زاهدان (1997 میلادی/ 1376 خورشیدی) تاسیس شده است.

در حال حاضر سه گروه آموزشی «فقه و حقوق»، «فلسفه و کلام» و «روانشناسی» در این دانشگاه به فعالیت مشغول هستند. دوفصلنامه علمی تخصصی فقه و حقوق خصوصی و فصلنامه رهنمون (فلسفه و کلام) دو مجله علمی این دانشگاه به شمار می‌آمد که بین آن‌ها انتشار دوفصلنامه هنوز هم ادامه دارد.

اطلاعات

نام	مدرسه عالی شهید مطهری، مدرسه‌ای نوین در دل بنایی سنتی
کشور	ایران
نوع	دولتی
تماس	02133566166
وب سایت	https://motahari.ac.ir/fa