روستای عنصرود و شکرگزاری اهالی آن از طبیعت در مراسم چوپانی
روستای عنصرود و شکرگزاری اهالی آن از طبیعت در مراسم چوپانی
مردم روستای عنصرود در غرب استان آذربایجان شرقی، در مراسمی که هر سال در نخستین روز پاییز برگزار می‌شود، به برپایی آیینی می‌پردازند که به رسم «سلطان داغی» یا «مراسم چوپانی» معروف است. این مراسم به خاطر پیشینه تاریخی‌اش، در سال 2011 میلادی (1390 خورشیدی) در فهرست میراث ناملموس ایران به ثبت رسیده است.
معرفی روستای عنصرود
روستای عنصرود یکی از روستاهای تاریخی و گردشگری شهرستان اسکو در استان آذربایجان شرقی به شمار می‌رود. فاصله این روستا از شهر اسکو، 18 کیلومتر و از شهر تبریز حدود 50 کیلومتر است و جمعیت آن به حدود 1500 نفر می‌رسد. این روستا به خاطر بافت کوهستانی منطقه، به شکل پلکانی ساخته شده، به شکلی که بام هر خانه، حیاط خانه بالایی است.
مردم این روستا اغلب به دامداری و کشاورزی مشغولند، ولی برخی صنایع دستی، همچون قالی‌بافی نیز در آن رواج دارد. وجود چندین اثر تاریخی از جمله یک مسجد و حمام صخره‌ای، مقبره سلطان اسامه بن فرغت در بالای کوه قالاداغی و چند چشمه معدنی، جایگاه این روستا در گردشگری را ارتقا داده است.
مسجد صخره‌ای روستا را بزرگ‌ترین مسجد صخره‌ای ایران نامیده‌اند. برخی قدمت این مسجد را به پیش از دوره اسلامی مربوط می‌دانند. از نظر آنان شکل کلی ساختمان مسجد، به نیایشگاه‌های پیش از ظهور اسلام شباهت دارد و احتمالا با ورود اسلام، کاربری آن تغییر یافته است. مسجد صخره‌ای عنصرود با ساختار سنگی خود، در تابستان‌ها خنک و در زمستان‌ها گرم است. به خاطر همین ساختار، مسجد در طول حیات خود، از رطوبت و فرسایش در امان مانده و نیازی به مرمت پیدا نکرده است. این مسجد یکی از اصلی‌ترین مراکز برگزاری مراسم‌های اجتماعی و مذهبی روستا به شمار می‌رود.
روستای عنصرود مزارع گل محمدی پرباری نیز دارد. این مزارع، روستا را به یکی از قطب‌های تولید گلاب در استان آذربایجان شرقی تبدیل کرده است. به همین دلیل به صورت سالانه، جشنواره‌ای در این روستا با عنوان «جشنواره گل محمدی» برپا می‌شود.
عنصرود به دلیل برخورداری از چشمه‌های متعدد، یکی از روستاهای سرسبز منطقه به شمار می‌رود. مهم‌ترین این چشمه‌ها، «آغ بلاغ» است که آب زلال آن بسیار گواراست و نوشیدن آن برای از بین بردن سنگ کلیه مفید است. آب چشمه از درون زمین می‌جوشد و از تپه‌ای به پایین حرکت می‌کند. طبیعت اطراف آغ بلاغ بسیار سرسبز است و محلی مناسب برای چرای گله‌های دام محسوب می‌شود.
مراسم چوپانی روستای عنصرود
در نخستین روز پاییز، مردم روستای عنصرود به بالای کوه سلطان می‌روند تا مقبره اسامه را زیارت کنند. در این مراسم، مردم نذورات خود را اهدا می‌کنند و به نیایش می‌پردازند. این آیین به نشانه شکرگزاری از خداوند و همراهی طبیعت و کوهستان در معیشت و فعالیت‌های کاری اهالی روستا برگزار می‌شود.
آن طور که از نقل مردم محلی برمی‌آید، اسامه بن فرقد در اوایل ظهور اسلام به عنوان مبلغ دین اسلام به این روستا و مناطق اطراف آن سفر کرده و مقام و جایگاه بالایی نزد مردم یافته است. ساخت مقبره‌ای برای او بر بالای کوه نیز به خاطر همین احترام مردم برای وی بوده است.
معمولا اولین دسته‌های مردم، در بعدازظهر آخرین روز تابستان به سوی قله سلطان به راه می‌افتند تا به مقبره اسامه برسند. آنان پس از رسیدن به مقبره، جایی را برای اقامت شبانه مهیا می‌کنند و با نوای یک نوحه‌خوان، به عزاداری می‌پردازند. در این مقبره سکونت‌گاه‌های موقت تعبیه شده که برای این مراسم به کار گرفته می‌شود.
پس از اقامه نماز صبح، مردم منتظر گله‌های گوسفندی می‌مانند که در محلی نزدیک زیارتگاه نگه داشته شده‌اند. گوسفندان از سمت مغرب به سوی مقبره اسامه به راه می‌افتند، مردم نیز در دو طرف مسیر می‌ایستند و عبور گوسفندان را تماشا می‌کنند. گوسفندان پس از طواف مقبره، از قسمت غربی آن خارج می‌شوند. در این حین یکی از چوپانان جلوی گله راه می‌افتد تا آن را هدایت کند، مردم نیز برای قدردانی از چوپان و به نشانه بزرگی کار وی، «ماشاءالله» می‌گویند.
| نام | روستای عنصرود و شکرگزاری اهالی آن از طبیعت در مراسم چوپانی |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| نوع | سایر |
| ثبت | ملی |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: