حیران، گردنه‌ای پر پیچ و خم و مه‌آلود در غربی‌ترین بخش جنگل‌های هیرکانی

مناطق شمالی ایران، سرشار از مناظر بکر و چشم‌نواز است؛ از آن دست مناظری که می‌تواند موضوع یک تابلوی نقاشی شود و روی دیوار منازل آرام گیرد! در شمالی‌ترین نقطه استان گیلان، در شهرستان آستارا، در میان جنگل‌های هیرکانی که یکی از گنجینه‌های طبیعی ایران به شمار می‌آید، منطقه‌ای قرار دارد که به «حیران» معروف است و به خاطر زیبایی خارق‌العاده خود شهرت پیدا کرده است.

جغرافیا و ویژگی‌های گردنه حیران

حیران از جمله مناطق ییلاقی خوش آب و هوای استان گیلان است. کارشناسان نام «حیران» را متشکل از دو کلمه «هیر» یا «هر» به معنای ابر و مه و «ان» (پسوند مکان) می‌دانند که به مرور زمان به حیران تغییر شکل پیدا کرده است. بدین ترتیب حیران را باید «مکان ابر و مه» معنا کرد؛ نامی که با توجه به آب و هوای همواره مرطوب و مه‌آلود حیران کاملا زیبنده آن است. دلیل این ویژگی نزدیکی به دریای خزر و رطوبتی است که از این دریا به این سو حرکت می‌کند.

منطقه حیران در زمستان

منطقه حیران در مجموع نزدیک 2200 هکتار مساحت دارد. در این محدوده گردنه پر پیچ و خم و جنگل‌ها و دره‌های زیادی قرار دارد که یک سوی آن با کوه و جنگل و سوی دیگرش با دره‌ای نسبتا عمیق احاطه شده است. نام منطقه بیشتر با «گردنه حیران» معروف شده است؛ گردنه‌ای که در مسیر ارتباط آستارا به نمین واقع شده و یکی از حادثه‌خیزترین راه‌های ایران به شمار می‌آید. گردنه حیران در 30 کیلومتری آستارا واقع است و در بیشتر روزهای سال زیر مهی غلیظ پنهان می‌شود. بلندترین نقطه گردنه حیران نزدیک 1500 متر ارتفاع دارد. سه روستای «حیران سفلی»، «حیران علیا» و «حیران وسطی» سکونت‌گاه‌های انسانی منطقه را تشکیل می‌دهند. از آن جا که حیران از بخش‌های ییلاقی به شمار می‌رود، جمعیت آن در بهار و تابستان افزایش پیدا می‌کند ولی به طور ثابت، نزدیک 300 نفر در حیران زندگی می‌کنند. مردم ساکن در این روستاها به کشاورزی و دامداری مشغولند و ذرت و فندق، عمده محصولات آنان شمرده می‌شود.

گردنه حیران در پاییز

دیدنی‌های گردنه حیران

«جنگل فندقلو» و «قلعه شیندان» مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منطقه هستند، ولی آن چه گردنه حیران را به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری ایران مطرح کرده، وجود «دهکده گردشگری حیران» است. این دهکده در محدوده‌ای موسوم به «حاجی امیر» واقع است و در آن امکانات تفریحی و رفاهی مناسبی برای حضور گردشگران وجود دارد. توسعه دهکده گردشگری حیران از سال 2011 میلادی (1390 خورشیدی) آغاز شده است. تله‌کابین حیران که 1500 متر طول دارد، از جمله جذاب‌ترین امکانات تفریحی این محدوده محسوب می‌شود. کار ساخت تله‌کابین از 2005 میلادی (1384 خورشیدی) آغاز شده و نزدیک شش سال به طول انجامیده است. تماشای کوهستان زیبا و جنگل انبوه فندقلو در مسیر تله‌کابین، خاطره‌ای است که به هیچ وجه از ذهن گردشگران محو نخواهد شد. دریای خزر و شهر آستارا در شرق مسیر تله‌کابین قرار دارند. بخشی از این تله‌کابین در استان اردبیل قرار می‌گیرد. در مسیر تله‌کابین قلعه شیندان نیز دیده می‌شود که در خاک جمهوری آذربایجان، بر «قله شیندان» ساخته شده است. شیندان «جایگاه نور» معنا می‌دهد. گفته می‌شود در گذشته آتشکده‌ای در این قله وجود داشته است. علاوه بر این مسیری برای سورتمه‌سواری در ارتفاعات جنگلی نزدیک گردنه وجود دارد که طول آن به 1500 متر می‌رسد. پیست کارتینگ از دیگر امکانات تفریحی گردنه حیران محسوب می‌شود. این پیست نزدیک 1000 متر طول دارد.

تله‌کابین حیران

استقبال گردشگران موجب شده امکانات اقامتی مناسبی در منطقه حیران فراهم آید. بنابراین اگر قصد اقامت در آن جا را داشته باشید، می‌توانید از سوئیت‌ها و ویلاهای مجهز آن بهره‌مند شود. اقامت در گردنه حیران فرصت بازدید از جنگل فندقلو را نیز فراهم خواهد کرد. این جنگل غربی‌ترین بخش جنگل‌های هیرکانی است و در آن درختان فندق، سیب وحشی، گوجه سبز، ازگیل، به، تمشک و توت‌فرنگی به وفور دیده می‌شود. از آن جا که گونه فندق در این جنگل غلبه دارد، آن را «فندق‌لو» نامیده‌اند.