«تاریخ تحلیلی اسلام»، تحلیل تاریخ صدر اسلام با نگاه انتقادی
«تاریخ تحلیلی اسلام»، تحلیل تاریخ صدر اسلام با نگاه انتقادی
کتاب «تاریخ تحلیلی اسلام» به مرور توصیفی و تحلیل تاریخ صدر اسلام، از ابتدای ظهور اسلام تا نیمه نخست قرن چهارم هجری قمری پرداخته است. نویسنده این کتاب «سید جعفر شهیدی» است. سیدجعفر شهیدی از جمله پژوهشگران برجسته زبان فارسی و تاریخ اسلام محسوب می‌شود که محققان این حوزه، او را بنیان‌گذار مکتب تازه‌ای در تالیف تاریخ اسلام می‌دانند. مرحوم شهیدی از افرادی است که تحصیل را با علوم دینی آغاز کرد. در جوانی در حوزه علمیه قم و حوزه علمیه نجف تحصیل کرد. شاگرد اساتیدی همچون آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله خویی بود. این استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، برای رسیدن به جایگاه استادی از در محضر استادانی چون علی‌اکبر دهخدا و بدیع الزمان فروزانفر در دانشگاه تهران بهره برد. ترجمه مرحوم شهیدی از نهج البلاغه، برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در 1990 شد.
تاریخ تحلیلی اسلام
تاریخ تحلیلی اسلام، کتابی است که به بررسی پیش‌زمینه‌های اجتماعی و سیاسی ظهور اسلام می‌پردازد. گزارشی تحلیلی از زندگی پیامبر اسلام(ص)، جانشینان او و وضع زندگی مسلمانان و رخدادها و تحول‌های عمده جامعه اسلامی از آغاز تا نیمه نخست قرن چهارم هجری است. در این کتاب فقط به ذکر رویدادها و تحولات بسنده نشده و نویسنده با استناد به منابع معتبر تاریخی آنها را از دیدگاه تحلیلی نیز بررسی کرده و دلایل بروز این تحولات را ذکر کرده است. تاریخ تحلیلی اسلام، با نگاهی انتقادی نوشته شده و مشهورات تاریخی نادرست را مورد انتقاد قرار داده است.
نویسنده در این کتاب بر این باور است که بخشی از محتوای آثار تاریخی در قرون اولیه اسلامی؛ نه تاریخ، بلکه حاصل مکتوب ساختن قصه‌هاست. او راویان برخی حوادث و به‌خصوص راویان فتوحات اسلامی را داستان‌پرداز دانسته است. از همین رو برخی روایت‌ها درباره انگیزه عبدالرحمن بن ملجم در قتل امام علی(ع) را نتیجه خیالبافی قصه‌پردازان دانسته و داستان علاقه وی به قطام را زیر سؤال برده است. این کتاب در سال 2019 به چاپ چهل و چهارم رسید.
بررسی فصل های کتاب
کتاب تاریخ تحلیلی اسلام را مركز نشر دانشگاهی در سال 1983 منتشر کرد. این کتاب شامل هشت فصل است. در فصل اول موقعیت جغرافیایی عربستان و اوضاع اجتماعی سیاسی آن پیش از ظهور اسلام بررسی شده است. فصل دوم به ظهور اسلام اختصاص دارد. در این فصل مبعوث شدن حضرت محمد(ص) به پیامبری، اسلام آوردن اطرافیان پیامبر، مخالفت‌های کفار، هجرت پیامبر به مدینه و تغییر قبله از بیتالمقدس به مکه مکرمه بررسی شده است. فصل سوم، مبارزات و جنگ‌های پیامبر(ص) برضد کفار را بررسی کرده است. تحولات این فصل تا زمان درگذشت پیامبر(ص) ادامه دارد. فصل چهارم مسئله خلافت پس از پیامبر را بررسی و تحلیل می‌کند. فصل پنجم، درباهر وضع حوزه اسلامی پس از شهادت حضرت علی(ع) است. فصل ششم و هفتم چگونگی شکل‌گیری حکومت اموی و مروانیان و تحولات آن دوره را بررسی می‌کند. سقوط امویان و به قدرت رسیدن عباسیان فصل پایانی کتاب تاریخ تحلیلی اسلام است. کتاب تاریخ تحلیلی اسلام را «هلا کمالیان» با عنوان «Analysierte Islamische eschichte» به زبان آلمانی ترجمه کرده است.
دیگر آثار ماندگار
ترجمه فارسی شهیدی از کتاب نهج‌البلاغه یکی از آثار ماندگار اوست. اهمیت ترجمه مرحوم شهیدی بر ترجمه‌های دیگر نهج‌البلاغه، علاوه بر صحت و امانت و اتقان و تطبیق یکایک واژگان عربی به فارسی، در مراعات ویژگی ادبی این اثر جاودانگی؛ یعنی به کار بردن صنایع لفظی و آریش‌های ادبی از استعاره و تشبیه و جناس و موازنه و مراعات نظیر و به ویژه سجع است که در برگردان فارسی تا آن جا که ممکن بوده، مورد توجه قرار گرفته، اما با این همه معنی فدای آرایش لفظ نشده است. ترجمه شیوا و تفسیر روان نهج‌البلاغه تحسین همگان را به همراه داشت.
انتشار کتاب «مهدویت و اسلام» از دیگر کتب ماندگار سید جعفر شهیدی است. شهیدی در این کتاب به رد نظریات احمد کسروی پرداخت. او در این کتاب سعی کرد به نقدهای جدی کسروی به تشیع و اسلام پاسخ دهد. این پاسخ‌ها در کتاب «جنایات تاریخ» در اختیار علاقه‌مندان است.
مجموعه شخصیت‌های ماندگار
سید جعفر شهیدی یکشنبه 13 ژانویه 1990 از دنیا رفت. دکتر سید جعفر شهیدی درجه دکترای افتخاری را از دانشگاه پکن دریافت کرد. در سال 1995، پنج سال بعد از مرگش، شهیدی موفق به دریافت بالاترین نشان درجه یک علمی از رئیس جمهور اسلامی ایران شد. دکتر شهیدی در موسسه لغت نامه دهخدا هم کارهای مهمی را اجرا کرد که کمتر به آن توجه شده است.
| نام | «تاریخ تحلیلی اسلام»، تحلیل تاریخ صدر اسلام با نگاه انتقادی |
| کشور | ایران |
| نویسنده | سید جعفر شهیدی |
ادبیات
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: