پل‌های تاریخی لرستان، سازه‌هایی دیدنی در دل طبیعتی جذاب

پل‌ها در ارتباطات نقش غیر قابل انکاری دارند؛ زمانی که قرار باشد روی زمین از یک نقطه به نقطه دیگر برویم، شاید مسیر‌های متعددی وجود داشته باشد، ولی هنگامی که به یک مانع طبیعی، مثل دره یا رودخانه بر می‌خوریم، جز عبور از پل چاره‌ای نداریم! البته اگر نقش پل‌ها در زندگی انسان را به یک سازه ارتباطی تقلیل دهیم، کم‌لطفی کرده‌ایم، زیرا معمولا این سازه‌ها در نقاطی دوردست، در دل مناظری بکر قرار می‌گیرند و هر کدام به جلوه‌ای از سختکوشی انسان و نبرد او با طبیعت تبدیل می‌شوند. بی‌سبب نیست که حضور پل در هنر و ادبیات تا این حد پر رنگ است و در جوامع و فرهنگ‌های مختلف، نماد ارتباط، اتحاد، هم‌دردی و پشت سر گذاشتن موانع و دشواری‌ها به شمار می‌آید. پل‌ها بارها الهام‌بخش هنرمندان برای خلق آثار هنری شده‌اند، چنان‌که می‌توان «پل لندن»، «پل گلدن‌گیت سانفرانسیسکو» یا «پل‌های پاریس» را در آثار مختلف هنری مشاهده کرد. پل‌ها مبدا طرح معماهایی هم بوده‌اند، نظیر معمای «‫هفت پل کونیگسبرگ» کهلئونارد اویلر(1707 تا 1783 میلادی) را به پایه‌گذارینظریه گراف‌هارهنمون کرد... پل‌ها به مرور زمان ممکن است فرسوده و ازکارافتاده شوند یا سازه‌هایی جدید و کارآتر جای آن‌ها را بگیرند، ولی اهمیت آن‌ها سبب می‌شود حتی پس از فرسوده شدن، به عنوان آثار تاریخی در مرکز توجهات باقی بمانند. چنین واقعیتی را می‌توان در جاهای مختلف جهان به چشم دید، همان طور که در لرستان در غرب ایران، پل‌های تاریخی مجموعه‌ای دیدنی و بی‌نظیر را پدید آورده‌اند، تا جایی که به خاطر داشتن پل‌های متعدد، لرستان را «پایتخت پل‌های ایران» لقب داده‌اند.

معرفی پل‌های لرستان و ویژگی‌های آن

استان لرستان به دلیل برخورداری از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، یکی از زیباترین استان‌های ایران شمرده می‌شود. لرستان سرزمینی کوهستانی است و رودهای متعددی در آن جریان دارد، به همین دلیل پل‌های زیادی نیز در آن ساخته شده است. شمار قابل توجهی از این پل‌ها ارزش تاریخی پیدا کرده‌اند و قدمت برخی از آن‌ها تا 1800 سال تخمین زده می‌شود.

پل‌های لرستان: پل شاپوری

پیشینه تاسیس این پل را به دوره ساسانیان (قرن سوم تا هفتم میلادی) نسبت می‌دهند. به دلیل آن که در گذر زمان، پل بر اثر رویدادهای طبیعی در هم شکسته است، آن را «پل شکسته» نیز خوانده‌اند. پل شاپوری را شاهکار مهندسی ساسانیان می‌دانند. این پل در جنوب «قلعه فلک‌الافلاک»، از زیباترین آثار تاریخی شهر خرم‌آباد (مرکز استان لرستان) قرار دارد. ساختار پل در راستای غربی شرقی امتداد دارد. طول این سازه 312 متر و ارتفاع آن حدود 10 متر بوده است. پل موج‌شکن‌هایی لوزی‌شکل از جنس سنگ دارد. در حال حاضر از 28 طاق چشمه (و 27 پایه) پلِ اولیه، تنها پنج چشمه باقی مانده است. پل شاپوری در سال 1975 میلادی (1354 خورشیدی) در فهرست میراث ملی ایران ثبت شد.

پل شاپوری خرم‌آباد

پل‌های تاریخی لرستان: پل گاومیشان

پل گاومیشان را به دوره ساسانیان منسوب می‌کند. این پل در 10 کیلومتری «دره‌شهر» در مرز دو استان ایلام و لرستان قرار دارد. طول پل به 175 متر و عرض گذر سطحی آن به هشت متر می‌رسد. پایه پل را به شکل بیضی ساخته‌اند تا هم مقاومت بیشتری داشته باشد و هم در برابر طغیان‌ها همچون موج‌شکن عمل کند. دهانه 50 متری این پل در بین پل‌های باستانی ایران بی‌نظیر است، به طوری که کارشناسان آن را یکی از شاهکارهای معماری باستانی ایران می‌دانند. پل گاومیشان در سال 1999 میلادی (1377 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

پل گاومیشان

پل‌های تاریخی لرستان: پل کشکان

پل کشکان صاحب کتیبه‌ای است که سال ساخت آن را به دقت مشخص کرده است: 389 هجری قمری (999 میلادی). این پل در شهرستان «چگنی» و در مسیر باستانی غرب ایران قرار دارد. ساخت پل حدود 10 سال طول کشیده و ارتفاع آن از 10 تا 26 متر متغیر است. ثبت پل کشکان در فهرست میراث ملی ایران به سال 1940 میلادی (1318 خورشیدی) باز می‌گردد.

پل کشکان

پل‌های تاریخی لرستان: پل دختر

در جنوب استان لرستان، روی رودخانه کشکان، پلی قرار دارد که احتمالا به احترام «آناهیتا»، ایزدبانوی نگهبان آب، به نام «پل دختر» خوانده شده است. بر اساس یافته‌ها، این پل را روی سازه‌ای قدیمی‌تر که به دوره هخامنشیان (هزاره اول پیش از میلاد) تعلق دارد، ساخته‌اند. بنای پل در قرن چهارم هجری قمری (قرن دهم میلادی) مرمت شده است. از پل دختر یک دهانه طاق بر جا مانده که در ورودی شهر پل‌دختر مشاهده می‌شود. پل در جهت شرقی غربی ساخته شده و طول آن به حدود 270 متر می‌رسد. این پل در 2000 میلادی (1378 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

پل دختر

پل‌های تاریخی لرستان: پل گپ

پل گپ یا «پل صفوی» یا «پل آجری» بنایی بازمانده از اواخر دوره صفویه (قرن هفدهم میلادی) است و در شهر خرم‌آباد، روی رودخانه «خرم‌رود» قرار دارد. درازای پل به 350 متر و پهنای آن به 6 متر می‌رسد. پل صفوی در سال 1999 میلادی (1378 خورشیدی) در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.

پل گپ یا پل صفوی خرم‌آباد

پل‌های تاریخی لرستان: پل سی‌پله

ساخت این پل را نیز به دوره ساسانیان نسبت می‌دهند. پل روی رودخانه «سیمره» در شهرستان کوهدشت، دهستان طرهان واقع شده است. پل سی‌پله در مسیر راه‌های باستانی قرار داشت و تردد زیادی از آن صورت می‌گرفت. این سازه در سال 2001 میلادی (1379 خورشیدی) در فهرست میراث ملی ایران ثبت شد.

پل سی‌پله