راه پر رهرو شیخ صدوق

مشاهیر

ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویْه قمی را مردم ایران و دنیا با نام «شیخ صدوق» می‌شناسند. او فقیه، محدث، مفسر و رجال‌شناس شیعی است. منابع تاریخی تولد شیخ صدوق را سال 381 هجری قمری (991 میلادی) تخمین زده‌اند. ایشان در قم به دنیا آمدند. شیخ صدوق مشهورترین محدّث و فقیه مکتب کلامی و حدیث‌محور قم به شمار می‌آید.

شیخ صدوق، فقیه مکتب کلام

شیخ صدوق در قم پرورش یافت و 20 سال در این شهر با پدرش زندگی کرد. پدرش ابوالحسن علی نام داشت و فقیه و محدث والایی بود. شیخ صدوق نزد پدر علوم مقدماتی دینی را فرا گرفت. در فقه و حدیث شاگرد اساتیدی مانند محمد بن حسن بن ولید، محمد بن علی ماجیلویه، احمد بن علی بن ابراهیم قمی بود. بعد از 20 سال سکونت در قم به درخواست اهالی ری به آنجا رفت. از ری سفر به شهرهای مختلف ایران را آغاز کرد. ابتدا به مشهد رفت و بعد در بلخ، بخارا، مدینه، کوفه، همدان و بغداد نزد عالمان، استادان و حدیث‌شناسان بزرگ عصر خود به تحصیل پرداخت و از سرآمدان آن روزگار شد. امروز نام او در کنار مشهورترین عالمان شیعه و محدّث و فقیه مکتب کلامی و حدیث‌محور قم برده می‏شود. گفته می‌شود از شیخ صدوق 300 اثر به یادگار مانده است که مهمترین آن کتاب «من لایحضره الفقیه» است. این کتاب به عنوان یکی از کتاب‌های اربعه شیعه شناخته می‌شود. شیعیان، چهار کتاب کافی، تهذیب، استبصار و من لایحضر را معتبرترین منابع حدیثی خود می‌دانند و از آنها با عنوان «کتب اربعه» (کتاب‌های چهارگانه) یاد می‌کنند. شیخ صدوق در کتاب «من لایحضره الفقیه» حدود شش هزار حدیث را گردآوری کرده است که موضوع آنها مباحث فقهی و احکام عملی است.

اندیشه شیخ صدوق

شیخ صدوق اعتقاد داشت انسان برای شناخت خدا، همیشه و در همه حال به الهام الهی یا حجت الهی احتیاج دارد. تاکید داشت که عقل بدون یاری وحی توان شناخت خدا و کشف معارف دینی را ندارد.کتاب مدینه العلم، جامع‌ترین و کامل‌ترین اثر شیخ صدوق است که بنا به دلایلی نامعلوم از بین رفته و امروز اثری از این کتاب بر جای نمانده است. شیخ طوسی می‌گوید کتاب مدینه العلم از کتاب من لا یحضره الفقیه بزرگ‌تر بوده است. ابن‌شهرآشوب نقل می‌کند که من لا یحضر چهار جزء دارد و مدینه العلم دارای 10 جزء است.

روز 4 می مصادف با 15 اردیبهشت‌ماه، در تقویم ملی ایران، «روز بزرگداشت شیخ صدوق» نام‌گذاری شده است.

اطلاعات

نام	راه پر رهرو شیخ صدوق
کشور	ایران
نام مستعار	شیخ صدوق
زمان تولید	قرن سوم هجری قمری
آثار	من لایحضره الفقیه، مدینه العلم، الامالی، عیون اخبارالرضا ، فضائل الشیعه، علل الشرایع، صفات‌الشیعه
دوره حیات	گذشته
نوع	دینی