شب عید قربان روستای خورونده، وقتی برای ستایش خداوند متعال

آیین‌ها فقط نوعی فعالیت دوره‌ای عادت‌وار یا انجام برخی مناسک نیستند، بلکه یک جنبش اجتماعی و یک رسانه به شمار می‌آیند که در طول دهه‌ها و قرن‌ها کارکرد خود را در ایجاد وفاق و همدلی در میان جامعه به خوبی ایفا کرده‌اند. در زمانه حاضر که فرهنگ مهاجم غرب با استفاده از ابزار فناوری و رسانه، سایر فرهنگ‌ها را مورد تاخت و تاز قرار داده و حیات آن‌ها را با خطر روبرو کرده است، پاسداشت آیین‌ها را می‌توان یکی از مهم‌ترین راه‌های سلامت فرهنگ‌های اصیل ملل مختلف دانست. به واسطه برپایی مراسم و آیین‌های سنتی، انبوهی از باورها و عناصر فرهنگی از نسلی به نسل دیگر انتقال پیدا می‌کند. مراسم‌ها و آیین‌ها را باید دریچه‌ای برای رسیدن به کنه و مغز فرهنگ‌ها دانست و شناخت آن را هم‌زیستی با مردمانی از نسل‌های مختلف شمرد. در کهن‌سرزمین ایران، مراسم‌ها و آیین‌هایی پر شمار وجود دارد که قدمت هر کدام به چند قرن بالغ می‌شود. این آیین‌ها در دل خود حکایت‌های شنیده‌نشده‌ای از نسل‌های پیشین را حفظ کرده‌اند. پیوند برخی از این آیین‌ها با عقاید و باورهای دینی، ارزش آن‌ها را دوچندان کرده است، همچون مراسمی که در شب عید قربان در روستای خورونده برگزار می‌شود.

روستای خورونده در کجا قرار دارد؟
روستای خورونده در شهرستان رزن استان همدان واقع است. رزن با شهر همدان 75 کیلومتر فاصله دارد و فاصله روستای خورونده از آن، نزدیک 30 کیلومتر است. خورونده یک روستای کوهپایه‌ای است و مردم آن به کردی و ترکی سخن می‌گویند. جمعیت روستا حدود دو هزار نفر است. به گفته کهنسالان روستا، خورونده پیشینه‌ای دراز دارد و قدمت آن به 400 سال بالغ می‌شود.
در زبان پارسی «خر» یا «خور» به معنای خورشید است. بدین ترتیب نام روستا را باید «جایگاه خورشید» معنا کرد. این نام‌گذاری بدان سبب است که روستا در پایین کوه قرار دارد و خورشید، هر صبح گویی از آن جا طلوع می‌کند و به آسمان می‌رود!

مراسم شب عید قربان روستای خورونده
آیین‌ها ریشه در باورها دارند. مراسم شب عید قربان روستای خورونده نیز در باورهای مردم آن ریشه دارد. نقل است که در روزگاران بسیار دور، در شب عید قربان فردی برای آب برداشتن از چشمه روستا، در آن جا حاضر شده است. وی نوری را در دوردست‌ها مشاهده می‌کند که آرام‌آرام از آسمان فرود می‌آید و روی کوه می‌نشیند. او این صحنه را برای مردم روستا نقل می‌کند و در میان آنان این باور به وجود می‌آید که چشمه و کوه، نظرکرده امام علی هستند. از آن زمان تا کنون، مردمان روستا در این شب در کنار چشمه جمع می‌شوند. زنان پای کوه شمع روشن می‌کنند و معتقدند اگر حاجتی داشته باشند، با این کار به آن خواهند رسید. مردان نیز با مشعل‌هایی برافروخته چند بار گرد چشمه می‌چرخند و حاجت می‌طلبند. سپس هر کس با ظرف‌هایی که از منزل آورده است، از چشمه آب برمی‌دارد تا از آن بنوشد یا به خانه ببرد.

ویژگی‌های مراسم شب عید قربان خورونده
این آیین به صورت یک جشن برگزار می‌شود و با شادی و سرور همراه است. همزمان با برپایی مراسم مردم روستا در کنار یکدیگر به پای‌کوبی می‌پردازند. همزمانی مراسم با عید قربان که یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان است، پیوند آن با باورهای دینی را به همراه داشته است. همین پیوند سبب شده در طول تاریخ، حیات آیین تضمین شود و ادامه پیدا کند.
عید قربان زمانی است که ابراهیم، فرزند خود اسماعیل را به فرمان الهی برای قربانی برد، ولی خداوند گوسفندی را برای او فرستاد تا به جای فرزندش قربانی کند. این عید با ایام حج همزمان است. مسلمانان این عمل ابراهیم را اوج بندگی و خلوص وی در برابر خداوند متعال می‌دانند و معتقدند انسان در صورتی می‌تواند به کمال برسد که همچون ابراهیم، مطیع کمال مطلق باشد. در این روز اطعام مساکین و انجام عمل قربانی بسیار سفارش شده است. جشن مردم خورونده نیز به نوعی پاسداشتی از مقام بندگی حضرت ابراهیم است.

ثبت ملی مراسم شب عید قربان خورونده
مراسم شب عید قربان روستای خورونده در سال 2020 میلادی (1399 خورشیدی) در فهرست میراث ناملموس ملی ایران به ثبت رسید.