عنوان تابلوفرش و شهرت سردرود در تولید آن

فرش یک هنر ایرانی است که در جهان، چشم هنردوستان را به خود خیره کرده است. در طول تاریخ، فنون بافت و نقوش فرش ایرانی تحولات فراوانی به خود دیده، با این حال اصالت این هنر حفظ شده و به دوران ما رسیده است. ساخت تابلوفرش، یکی از نوآوری‌های صنعت فرش به شمار می‌آید که استفاده از طرح‌ها و رنگ‌های مختلف، آن را به محصولی تبدیل کرده که می‌تواند برای همه سلایق پیشنهادهایی داشته باشد.

تابلوفرش و ویژگی‌های آن
در تابلوفرش از تصاویر و طرح‌های مختلف، همچون مناظر طبیعی، حیوانات، گل‌ها یا اشخاص استفاده می‌شود. گاهی هنرمند بافنده، یک اثر نقاشی مشهور را موضوع بافته خود می‌کند. تابلوفرش در اندازه‌های مختلف بافته می‌شود، ولی 50 در 35، 70 در 50، 70 در 100، 80 در 120، 100 در 150 و 200 در 300 سانتی‌متر، عمده‌ترین اندازه‌های بافت این محصول هستند. به طور کلی تابلوفرش در اندازه‌ای بافته می‌شود که برای نصب روی دیوار مناسب باشد.
استفاده از طرح‌های متنوع و شیوه بافت تابلوفرش، موجب شده این بافته نسبت به فرش‌های معمول، ارزش و قیمت بیشتری داشته باشند. به طور معمول، تابلوفرش‌های دستبافت را از روی یک نقشه کاغذی می‌کشند. این نقشه به شکلی کادربندی شده است که هر خانه در صفحه نقشه، نمایانگر یک گره روی دار قالی باشد. در گذشته طرح‌های مورد استفاده در نقشه تابلوفرش‌ها، تنوع کمتری داشت و از اشکال هندسی خاصی تبعیت می‌کرد، ولی امروزه استفاده از نقشه‌های رایانه‌ای تنوع گسترده‌ای به تابلوفرش‌ها بخشیده است.

نشان ملی تابلوفرش سردرود
از آن جا که در شهر سردرود در استان آذربایجان شرقی، بافت و تولید تابلوفرش رواج گسترده‌ای دارد، در سال 2020 میلادی (1399 خورشیدی) تابلوفرش سردرود به عنوان میراث ناملموس ملی به ثبت رسید.
سردرود یکی از توابع شهرستان تبریز است و حدود 30 هزار نفر جمعیت دارد. اقتصاد سردرود به صورت سنتی بیشتر بر پایه کشاورزی استوار است، با این حال بر اساس اظهارات مسئولان، اقتصاد سردرود با تابلوفرش گره خورده، به شکلی که درآمد حدود 80 درصد مردم این شهر با تولید و فروش این محصول ارتباط دارد. شرایط طبیعی سردرود، از جمله منابع آبی مناسب و ارتفاع بیش از هزار متری از سطح دریا، به رونق هر چه بیشتر کشاورزی در این شهر کمک کرده است. گوجه سبز، انگور، زردآلو، گردو، سیب، هلو و گلابی، از جمله محصولات باغی سردرود است.
سردرود شهری کهن به شمار می‌رود و با توجه به وجود آثاری تاریخی همچون «نارین قلعه» که به عقیده کارشناسان به هزاره اول پیش از میلاد مربوط است، گواهی بر این قدمت طولانی محسوب می‌شود. هدف اصلی ساخت این قلعه که کاربردی امنیتی و حفاظتی داشته، حفاظت از شهر مهم تبریز بوده است، شهری که در آن زمان «تامارکیس» نامیده می‌شد. قلعه بر بالای یک تپه واقع شده تا بر اطراف خود احاطه داشته باشد. ابعاد این بنا حدود 500 در 700 متر است. امروزه در بخش مرکزی قلعه قلوه‌سنگ‌هایی پراکنده شده که احتمالا در گذشته در ساخت تاسیسات قلعه استفاده شده است. این تاسیسات به دلیل فرسایش یا حوادث طبیعی، از بین رفته است.
هنر بافت تابلوفرش در سردرود حدود 100 سال قدمت دارد. استفاده از بافت فشرده و رج‌های پرشمار، در کنار استفاده از طیف‌های مختلف رنگی، امکان پیاده کردن تصاویر مختلف، حتی آثار حاوی خوش‌نویسی را نیز به بافندگان سردرودی داده است. بدین ترتیب تابلوفرش در سال‌های اخیر به یکی از سوغاتی‌های پرطرفدار در میان گردشگران خارجی تبدیل شده است. در سردرود بافندگان به صورت سنتی در منازل خود، با استفاده از دارهای مخصوصی که متناسب با محصول، ابعادی کوچک‌تر از دارهای قالی معمولی دارند، به بافتن تابلوفرش مشغولند.