در آموزه‌های اسلامی، پیوند گرفتن با خویشاوندان به‌عنوان یکی از واجبات دینی و از اعمال مورد محبت پروردگار معرفی شده است. این عمل نه تنها باعث تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی می‌شود، بلکه آثار و برکات بسیاری را نیز به همراه دارد؛ ازجمله در منابع اسلامی بین پیوند و ارتباط با خویشاوندان و جلب رضایت الهی ارتباط جدی برقرار شده است.

از دیگر آثار ذکرشده آن است که صله رحم موجب افزایش رزق و روزی، طولانی شدن عمر، آبادانی شهرها و بهبود اخلاق انسان دانسته شده است. امام علی (ع) وصی پیامبر اسلام و داماد ایشان فرمودند:«پیوند با خویشاوندان عمر را طولانی، مال را زیاد و محبت را در میان خانواده بیشتر می‌کند.» شاید برخی از این آثار به‌عنوان پیوندهای ماورایی در شیوه و سنت الهی قابل تحلیل باشد اما دست‌کم برخی با چارچوب عقل متعارف هم قابل توصیف است؛ مانند این‌که آرامش ناشی از پیوند با آشنایان خود از عوامل سلامت روح و روان و درنتیجه سلامت بدن و افزایش عمر است. نیز اگر در شهری پیوند بین گروه‌های خویشاوند مردم به شکل فعال برقرار باشد ایشان نگران وضعیت زندگی و زیست خویش در محلات و نقاط مختلف شهر هستند و با جمع کردن منابع مالی و مدیریتی خویش به بهبود زیست فامیل خویش کمک می‌کنند و درنتیجه تمامیت شهر هم متأثر از این فضا بهبود خواهد یافت. یا حتی افزایش ارتباطات با فامیل می‌تواند مجاری کسب درآمد بیشتری را آشکار کند زیرا در ارتباطات فعال‌تر، هم انسان از آشنایان خواهد آموخت، هم می‌تواند از منابع و کمک آن‌ها بهره ببرد و هم با ایشان مشارکت کاری و تجاری داشته باشد.

منظور از رحم هم همه خویشاوندان نسبی انسان است؛ پدر، مادر، فرزندان، برادر، خواهر، پدربزرگ و مادربزرگ، دایی و خاله، عمه و عمو و فرزندان و نوه‌های ایشان؛ خواه این خویشاوندان مسلمان باشند یا نباشند چه معتقد به یک دین آسمانی باشند چه اعتقاد به هیچ دینی نداشته باشند، چه افرادی نیکوکار باشند و چه بدکار و حتی ظالم باشند. طبیعی است که باید دو نکته را لحاظ کرد: ازیک‌سو هر چه رابطه فامیلی نزدیک‌تر باشد، شدت وظایف و قدرت پیوند و پیگیری آن باید بیشتر باشد. و ازدیگر سو نسبت به وضعیت هر خویشاوندانی باید وظیفه خاصی را دنبال کرد و خود اصل ارتباط نباید به تأثیرپذیری از کارهای زشت برخی خویشاوندان بیانجامد بلکه باید هدف از ارتباط کمک به رشد و تصحیح رفتار ایشان و دلسوزی برای آنان از مسیر درست باشد.

در مقابل، قطع رحم یا قطع رابطه با خویشاوندان از جمله گناهانی است که در قرآن کریم به شدت مورد نکوهش قرار گرفته است. خداوند در سه آیه از قرآن، کسانی را که پیوندهای خویشاوندی را قطع می‌کنند، مورد لعن قرار داده است. در سوره محمد، آیه 22 و 23 آمده است: «آیا اگر روی برگردانید، جز این انتظار می‌رود که در زمین فساد کنید و پیوندهای خویشاوندی را قطع کنید؟ [اگر چنین کنند] آنان کسانی هستند که خداوند لعنتشان کرده و گوش‌هایشان را کر و چشم‌هایشان را کور کرده است.» مضمون این دو آیه به خوبی نشان می‌دهد که قطع ارتباطات خانوادگی خود عامل فساد است و درعین‌حال این امر واقعیتی است که هر فرد بینا و فهیمی باید آن را تأیید کند الّا اینکه کر و کور شده باشد و نتیجه ندیدن و بی‌اعتنایی به این پیوندها علاوه بر فساد زیست فردی و عمومی، دوری از رحمت دنیوی و اخروی الهی است.

صله رحم آن‌قدر در اسلام اهمیت دارد که در منابع دینی آمده است: «با کسی که با تو قطع رابطه کرده، پیوند برقرار کن.»

در معارف اسلامی، انجام کوچک‌ترین اعمال، مانند احوالپرسی، سلام کردن یا دادن لیوانی آب به دست خویشاوندان هم به‌عنوان صله رحم محسوب می‌شود. این بدان معناست که صله رحم تنها به انجام کارهای بزرگ محدود نمی‌شود، بلکه هر عمل کوچکی که باعث تقویت روابط خانوادگی شود، در زمره این عمل پسندیده قرار می‌گیرد.

از دیگر مصادیق صله رحم می‌توان به قرض دادن به خویشاوندان، کمک به آن‌ها در هنگام تنگدستی، عیادت از بیماران فامیل، حضور در مراسم تشییع جنازه، شرکت در جشن‌ها و عزاداری‌های آن‌ها اشاره کرد. همچنین تهیه جهیزیه برای عروس فامیل یا کمک به ازدواج پسران خویشاوند نیز از جمله اعمالی است که به‌عنوان صله رحم شناخته می‌شود. این اعمال نه تنها باعث تقویت روابط خانوادگی می‌شوند، بلکه حس همبستگی و محبت را در میان اعضای خانواده افزایش می‌دهند.