اسلام دین پاکیزگی است. و صراحتاً نظافت جزو ایمان دانسته شده است و معنایش آن خواهد بود که فردی که دارای تن و بدن و لباس و خانه آلوده است دچار نقصان در ایمان است و البته به آثار نظافت ازجمله سلامت بیشتر و طول عمر افزون‌تر هم اشاره شده و حتی بین بهشت رفتن و پاکیزگی جسمانی ارتباط برقرار شده است. مهم‌ترین عبادات اسلامی مانند نماز با وضو گرفتن ممکن می‌گردد و در وضو گرفتن لازم است اعضای مورد شستشو قبلاً تمیز شده باشد و مانعی موجب رسیدن آب به این اعضا نگردد. گاه لازم است فرد مسلمان قبل از انجام برخی عبادات غسل کند یعنی حتی تمام بدن خود را به ترتیب -سروگردن و بعد طرف راست و بعد چپ- بشورد. جالب‌تر آن‌که برای برخی عبادات مانند نماز که سخن گفتن مسلمان با خدا دانسته شده، یا خواندن قرآن که سخن خدا با بندگان معرفی شده، اکیداً توصیه شده است که مسلمان دهان خود را مسواک بزند بلکه با خلال کردن، خرده‌های غذا را هم از لای دندان‌ها خارج کند. در گذشته‌های تاریخی مسلمانان با چوب مخصوصی دندان‌های خود را تمیز می‌کردند و حتی این چوب مخصوص مسواک به عنوان یک وسیله شخصی، همراه همیشگی یک مسلمان بوده است.

نکته جالب‌تر آن‌که نظافت، اختصاصی به اوقات عبادات یا به عنوان مقدمه برای آن نیست بلکه توصیه‌های فراوانی از پیامبر اسلام رسیده است که یک مسلمان را به رعایت نظافت و بهداشت شخصی و عمومی امر کرده است. مرور جزییات این دستورات که گستره وسیعی را به خود شکل می‌دهد بسیار جذاب است. بخش اندکی از این دستورات را به صورت یک‌جا و سریع و مختصر در خطاب پیامبر به مسلمانان مرور می‌کنیم:

پشت در خانه خاکروبه جمع نکنید. حق خداوند بر هر مسلمانی این است که در هر هفته(دست‌کم) یک‌بار سر و بدنش را شست‌وشو دهد. هیچ‌کس نباید با دست چرب بخوابد. هرگاه از خواب بیدار شدید، با استنشاق آب، آلودگی‌های بینی را بزدایید. هرگاه از خواب بیدار شدید قبل از دست بردن به ظرف غذا آن را بشویید. ناخن‌هایتان را بگیرید. موی زیر بغل و شرمگاه را بگیرید و جاهای چرکین بدن مانند بند انگشتان و محل دفع مدفوع و ادرار را بشویید. شب زباله را در خانه‌هایتان نگه ندارید. ظروف‌تان را بپوشانید(یا وارونه کنید) و در ظرف‌های آب را ببندید تا آلودگی وارد آن نشود. هنگام عطسه، دستانتان را جلو صورت بگیرید.

باید دانست نظافت از نظر اسلام فقط جنبه شخصی ندارد بلکه جنبه عمومی هم دارد. این‌که یک مسلمان موظف است راه‌ها، درختان، آب‌ها و حتی محیط اطراف خانه را آلوده نکند و تمیز نگه دارد به خاطر آن است که دیگران از این محیط‌ها استفاده می‌کنند. حتی توصیه شده است که اگر کسی می‌خواهد در میان جمع مسلمانان حاضر شود بهتر است از غذاهایی مانند پیاز و سیر که باعث تولید بوی آزاردهنده در دهان است، استفاده نکند با این‌که برای این دو گیاه خواص درمانی فراوانی هم ذکر شده است. استفاده از عطر بسیار توصیه شده است تا آن‌جا که اختصاص بخشی از درآمد به عطر به عنوان یک وسیله ضروری در حیات عمومی و خصوصی امر مجاز خوانده شده است. البته استفاده از عطر نه به خاطر آن بوده است که بوی بد بدن را مخفی کنند بلکه یک مسلمان باید بوی بد بدن را قبلاً از طریق شستن بدن و زدودن موهای زائد و استفاده از لباس تمیز از بین برده باشد و اکنون به عنوان نوعی زینت برای عبادات و حضور در جمع مسلمانان و حتی خانواده و همسر از عطر استفاده کند.

در میان رنگ‌های لباس توصیه به رنگ سفید در اسلام برجسته است و لباس سفید لباس شایسته‌ای دانسته شده است و حال آن‌که لباس سفید به سرعت آلودگی‌ها را نمایش می‌دهد و این نشان می‌دهد که در روش اسلامی به پاک بودن همیشگی لباس و دوری آن از آلودگی اهمیت داده شده است. این سفیدی و تمیزی حتی برای خانه‌ها هم خواسته شده است.

در اسلام پاکیزگی همراه با آراستگی است و البته در آراستگی تفاوت‌هایی بین زن و مردم هم گذاشته شده است. بدین‌ترتیب یک مسلمان نه تنها باید تمیز باشد بلکه باید مرتب، آراسته و غیرژولیده باشد و در اجتماع با آراستگی ظاهر شود، البته نه آن نوع آراستگی که برای خودنمایی استفاده می‌گردد یا موجب انگشت‌نما شدن گردد.