ابوزیدآباد، معماری منحصر به فرد و کویر دیدنی سیازگه

ابوزیدآباد یکی از شهرهای تابعه شهرستان آران و بیدگل در شمال استان اصفهان است. این شهر مرکز بخش کویرات این شهرستان است و با شهر آران و بیدگل، 30 کیلومتر فاصله دارد.

معماری و آثار تاریخی ابوزیدآباد
خانه‌های منطقه ابوزیدآباد متناسب با اقلیم کویری آن، از خشت و گل ساخته شده‌اند، از این نظر می‌توان این شهر را به یزد شبیه دانست. بافت تاریخی شهر ابوزیدآباد، منسجم و مجتمع است، کوچه‌هایی پر پیچ و خم دارد و میدانگاهی با فضای باز و نسبتا وسیع، مرکز هر محله را شکل می‌دهد. این میدان‌ها محلی برای تجمع مردم و برگزاری مراسم مختلف، خصوصا در ماه محرم هستند. تا همین اواخر، همه کوچه‌های شهر باریک بودند و تنها کوچه‌های عریض به گذرگاهی اختصاص داشت که نخل عزاداری محرم از آن عبور می‌کرد. این واقعیت نشان‌دهنده جایگاه و اهمیت عزاداری محرم نزد مردم ابوزیدآباد است، اهمیتی که حتی روی معماری شهری نیز اثر گذاشته است...
بافت شهری ابوزیدآباد تا یکی دو دهه پیش دست‌نخورده بود، ولی امروز با ساخت و سازهای گسترده تا حدی دستخوش تغییر شده است. ابوزیدآباد آثار تاریخی با ارزشی داشته که امروزه آسیب‌های زیادی دیده‌اند؛ از جمله قلعه‌ای تاریخی در میانه شهر که از جنس خشت ساخته شده بود و ارتفاع دیواره‌های آن به 10 متر می‌رسید. حسینیه محله‌های پشت‌ده و توی‌ده نیز به عنوان بناهای خشتی ارزشمندی شمرده می‌شدند که با بازسازی‌های صورت‌گرفته، اثری از ساخت قدیمی آن‌ها باقی نمانده است. با این وجود چندین خانه تاریخی که معماری بیشتر آن‌ها به شکل چهارصفه‌ای است، در کنار چند بنای دیگر همچون کاروانسرای شاه‌عباسی و مجموعه خواجه که از حمام، غسالخانه، آب‌انبار، رخت‌شورخانه و مسجد تشکیل شده است، سالم و دست‌نخورده باقی مانده‌اند. کاروانسرای شاه‌عباسی از جمله تاسیسات بین‌راهی در مسیر ارتباطی اصفهان با کاشان و شهرهای واقع در عرض‌های شمالی ایران بود. در گذشته کاروان‌ها در زمستان‌ها از مسیر ابوزیدآباد و در تابستان‌ها از مسیر قمصر، قهرود و جوشقان قالی برای رسیدن به اصفهان استفاده می‌کردند. کاروانسرای گبرآباد در نزدیکی قمصر، مهم‌ترین ایستگاه کاروان‌ها در ابتدای مسیر تابستانه کاشان تا اصفهان بوده است.
در میان آثار تاریخی ابوزیدآباد خانه تاریخی آقا شهاب‌الدین مرتضوی برجستگی بیشتری دارد. در این خانه تاریخی از سال‌ها پیش مجالس روضه‌خوانی و عزاداری برپاست که در آن از عزاداران به شیوه سنتی، با چای قندپهلو که با سماور زغالی تهیه شده پذیرایی می‌شود. این شکل برپایی عزاداری یک میراث ناملموس در میان مردم این شهر به شمار می‌آید.

گویش ویژه مردم ابوزیدآباد
گویش ویژه مردمان ابوزیدآباد و روستاهای اطراف آن یکی دیگر از ویژگی فرهنگی این منطقه است. این گویش را «راجی» یا «رایجی» می‌نامند، ولی اهالی ابوزیدآباد به آن «بوزابادی» می‌گویند. این گویش دستور و قواعدی کامل و مخصوص به خود دارد که به عقیده زبان‌شناسان، باید ریشه آن را در زبان مادها (هزاره اول پیش از میلاد) جستجو کرد. گویش‌هایی مشابه در روستاهایی در غرب کاشان نیز رواج دارد ولی از نظر لهجه، با گویش راجی متفاوتند.

کویر سیازگه، قطب گردشگری ابوزیدآباد
قرار گرفتن ابوزیدآباد در حاشیه کویر، آن را به یکی از قطب‌های گردشگری منطقه تبدیل کرده است. در پاییز و زمستان که شرایط آب و هوایی منطقه دلپذیرتر است، گردشگران زیادی به این منطقه سفر می‌کنند تا به کویر سیازگه بروند. در گویش محلی این نام به معنای «سیاه» است. این کویر از دور به رنگ تیره به نظر می‌رسد و دلیل انتخاب این نام، در همین واقعیت نهفته است. این کویر بکر و دست‌نخورده، محلی برای کناره گرفتن از هیاهوی شهر و لذت بردن از آرامش و سکوت عمیق کویر و آسمان پر ستاره آن محسوب می‌شود. یکی از ویژگی‌های مهم منطقه تفریحی کویر سیازگه، نزدیکی آن به منطقه شهری است. به طوری که با پیمودن مسیری نسبتا کوتاه می‌توان به امکانات مناسب و سکونت‌گاه‌های مجهز دسترسی پیدا کرد.
کویر سیازگه دروازه ورود به پناهگاه حیات وحش یخاب است. در این منطقه چشمه‌ای با نام یخاب جریان دارد که حتی در روزهای گرم سال نیز آبی خنک از آن می‌جوشد. در یخاب گونه‌های کم‌یابی همچون یوزپلنگ، سیاه‌گوش، گربه شنی، گربه وحشی، جبیر، زاغ بور و شماری گونه‌های پرندگان شکاری دیده شده‌اند.