درختان کهنسال بوانات، نمایشگاهی از شکوه طبیعت ایران

شهرستان بوانات در شمال استان فارس، به خاطر تنوع زیست‌بوم و وجود مناطق حفاظت‌شده‌ای مانند دره باغ، زبانزد است. یکی از جاذبه‌های طبیعی این شهرستان، درختان کهنسال بوانات است که بیشتر در منطقه مزایجان قرار گرفته‌اند و عمر برخی از آن‌ها به بیش از هزار سال می‌رسد. تنوع غنی جانوری بوانات و وجود گراز، کفتار، روباه و گرگ در آن، طبیعت‌گردی در این شهرستان را بسیار لذت‌بخش می‌کند. گزارش‌هایی از مشاهده شدن یوزپلنگ و خرس نیز در بوانات وجود دارد.

در ایران به خاطر اهمیتی که محیط زیست در زندگی و باورهای مردم دارد، درختان کهنسال مورد احترام هستند، به حدی که برخی از این درختان از سوی مردم مقدس شمرده می‌شوند. برخی درختان کهنسال، منشا داستان‌های عامیانه مختلف شده‌اند و مردم عقیده دارند در صورتی که به آن‌ها دخیل ببندند یا از آن‌ها مراقبت کنند، حاجات‌شان برآورده خواهد شد. درختان کهنسال معمولا در امامزاده‌ها، مساجد یا کنار چشمه‌های آب روییده‌اند. مردم به دلیل اهمیت چنین اماکنی، درختان آن را نیز محترم می‌شمردند و اگر درختی مثمر بود، میوه‌هایش را شفادهنده می‌دانستند. به خاطر همین باورها، شناخت درختان کهنسال، از نظر مردم‌شناسی نیز اهمیت فراوان دارد.
جغرافیا و جمعیت بوانات

شهرستان بوانات با شیراز، 240 کیلومتر فاصله دارد و مساحت آن 2499 کیلومتر مربع است. این شهرستان کمی بیش از 50 هزار نفر جمعیت دارد. مردم آن به فارسی صحبت می‌کنند. مرکز این شهرستان شهر بوانات است که در گذشته به نام «سوریان» شناخته می‌شد. شهر بوانات در میان دو رشته کوه زاگرس و بوانات قرار گرفته است و یک رودخانه فصلی از میان آن می‌گذرد. در بوانات منطقه شکارممنوعی با وسعت 20 هکتار قرار دارد که به دلیل وجود گونه‌های نادر گیاهی و جانوری، از زیستگاه‌های مهم ایران به شمار می‌رود. بنه، بادام، گز، گون و قیچو از گونه‌های گیاهی این زیستگاه است. کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، گرگ، روباه و خرگوش در کنار کبک، کوکر، سینه‌سفید و انواع پرندگان شکاری در این منطقه زندگی می‌کنند.

درختان کهنسال بوانات

در بوانات درختان کهسنالی وجود دارد که عمر برخی از آن‌ها به بیش از هزار سال نیز می‌رسد. نکته جالب توجه، گونه‌های مختلف این درختان و پراکندگی نسبی آن‌ها در جغرافیای بوانات است که از غنای پوشش گیاهی آن خبر می‌دهد.

• درختان کهنسال بادبر: چشمه پیرکدویه در روستای بادبر شهرستان بوانات قرار دارد. فاصله این روستا تا شیراز نزدیک 200 کیلومتر است. این چشمه که به عنوان یک تفرج‌گاه شناخته می‌شود، بیش از دو هزار سال قدمت دارد. چشمه پیرکدویه یک درخت زبان‌گنجشک و چندین چنار در خود دارد که جزء درختان قدیمی روستا به شمار می‌آید.

در روستای بادبر نارونی کهنسال هم قرار دارد که به عنوان میراث طبیعی ایران به ثبت رسیده است. یکی دیگر از درختان کهنسال این روستا، در مسجد حضرت ابوالفضل قرار دارد که آن هم از گونه چنار است.

• چنار کهنسال سیمکان: روستای سیمکان بوانات در فاصله 174 کیلومتری شیراز واقع شده و در آن درخت چناری قرار دارد که عمرش به صدها سال می‌رسد.

• سرو کهنسال منج: یکی دیگر از درختان کهنسال بوانات، در روستای منج قرار دارد. برخی مردم محلی معتقدند عمر این سرو، به 2500 سال می‌رسد. این روستا در 260 کیلومتری شیراز واقع شده است و سرو کهنسال آن، در حاشیه رودخانه و در کنار باغ‌های گردو قرار دارد.

• توتستان امامزاده بزم: در یکی از روستاهای بوانات به نام امامزاده بزم که در مسیر بوانات به هرات یزد قرار دارد، درختان توت تنومند و باشکوهی قرار دارند که عمر آن‌ها به بیش از 100 سال می‌رسد. امامزاده‌ای به نام بی‌بی خاتون نیز در این روستا قرار دارد که در آن یک چنار و یک درخت توت کهنسال به چشم ‌می‌خورد. فاصله این روستا از شیراز نزدیک 250 کیلومتر است و در آن حدود 100 نفر زندگی می‌کنند.

• درختان کهنسال قدمگاه محمد حنفیه: این روستا با شهر بوانات 3.5 کیلومتر و با شیراز 185 کیلومتر فاصله دارد. در روستا نارون‌هایی وجود دارد که ارتفاع آن‌ها به بیش از 20 متر می‌رسد. علاوه بر این، چنار کهنسالی نیز در این روستا خودنمایی می‌کند. در نزدیکی این درختان، در دامنه کوه ختاوند، چشمه‌ای قرار دارد که آن را چشمه محمد حنفیه می‌نامند. این چشمه به عنوان تفرجگاه، مورد توجه مردم بومی قرار دارد.

• چنار کهنسال مهدی‌آباد: یکی دیگر از درختان کهنسال بوانات که از گونه چنار است، در روستای مهدی‌آباد قرار دارد. مهدی‌آباد با حدود 500 نفر سکنه، در 240 کیلومتری شیراز واقع شده است.

ثبت ملی درختان کهنسال بوانات

درختان کهنسال بوانات در سال 2019 میلادی (1398 خورشیدی) به عنوان آثار ملی در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت شده‌اند.

اطلاعات

نام	درختان کهنسال بوانات، نمایشگاهی از شکوه طبیعت ایران
کشور	ایران
ناحیه	فارس
شهر	بوانات
نوع	طبیعی
ثبت	ملی