ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه، منبع ارزشمند تحقیقات بوم‌شناسی

ایران بیش از 1.64 میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد و زیستگاه بیش از هشت هزار گونه گیاه، 500 گونه پرنده، 150 گونه پستاندار، 200 گونه خزنده و 350 گونه پروانه به حساب می‌آید. تنوع زیستی و اقلیم آسیب‌پذیر ایران موجب شده در سراسر این سرزمین، مناطقی به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره معرفی شوند تا علاوه بر ایجاد فرصتی برای مطالعات زیستی، پشتیبانی از ذخایر گیاهی و جانوری نیز با دقت بیشتری صورت گیرد. «ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه» یازدهمین ذخیره‌گاه زیست‌کره ایران در فهرست سازمان جهانی یونسکو به شمار می‌آید، منطقه‌ای که شش شهرستان، 9 شهر و 20 روستا را در دل خود جا داده است.

جاذبه‌های طبیعی ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه

ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه، جغرافیا و آب و هوا

 این ذخیره‌گاه با حدود 27 هزار هکتار مساحت، در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. چهارمحال و بختیاری با میانگین ارتفاع 2153 متر از سطح دریا، استانی مرتفع است. شهرکرد، مرکز این استان با 2066 متر ارتفاع از سطح دریا، مرتفع‌ترین شهر در میان مراکز استان‌هایِ ایران است. به طور کلی 76 درصد از مساحت این استان جزء ارتفاعات و مابقی زمین‌های هموار و دشت شمرده می‌شود. زردکوه با 4222 متر، بلندترین نقطه استان چهارمحال و بختیاری است. ویژگی‌های جغرافیایی چهارمحال و بختیاری سبب شده آن را «بام ایران» لقب دهند. قدمت سکونت انسانی در این استان را به حدود 9 هزار سال پیش نسبت می‌دهند، بدین ترتیب باید این استان را یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسانی ایران به شمار آورد...

ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه از مناطق حفاظت‌شده تنگ صیاد، سبزکوه، هلن و تالاب‌های گندمان، چغاخور، سولقان و علی‌آباد تشکیل می‌شود. منطقه در ناحیه‌ای کوهستانی و مرتفع، در دامنه‌های رشته‌کوه زاگرس واقع شده و سه اقلیم سرد و خشک، سرد و نیمه‌خشک و سرد و نیمه‌مرطوب در آن قابل مشاهده است. «قله جیلون» در کوه‌های فرخ‌شهر مرتفع‌ترین نقطه ذخیره‌گاه محسوب می‌شود. بلندای این قله به 3141 متر می‌رسد.

منطقه «دره خرس» در ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه

چهار شهرستان شهرکرد، بروجن، لردگان و کیار در محدوده این ذخیره‌گاه قرار گرفته‌اند. علاوه بر جمعیت شهری و روستایی، بخشی از جمعیت این منطقه را عشایر کوچ‌نشین تشکیل می‌دهند. نزدیک‌ترین مسیر به منطقه، از فرخ‌شهر و جاده بروجن در دسترس است. در این مسیر باید پس از عبور از «سورک» و «ایرانچه» به سوی روستای «تنگ صیاد» حرکت کنید.

ویژگی‌ها و گونه‌های گیاهی و جانوری ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ‌صیاد و سبزکوه

این منطقه یکی از بهترین انتخاب‌ها برای علاقمندان به طبیعت‌گردی و کوه‌نوردی است. علاوه بر چشم‌اندازهای بکر و دیدنی، چشمه‌های فصلی و دائمی ذخیره‌گاه مقصدی خوبی برای اتراق کوتاه‌مدت است. در ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه 42 چشمه وجود دارد که 38 دهنه آن دائمی است. از نظر بوم‌شناسی، ذخیره‌گاه را باید به کوهستانی جنگلی و غیر جنگلی، مرتعی، تالابی و شهری تقسیم‌بندی کرد.

در این ذخیره‌گاه مجموعا 24 گونه پستاندار، 70 گونه پرنده، 26 گونه خزنده و چهار گونه دوزیست شناسایی شده‌اند. کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، روباه و گربه وحشی، برجسته‌ترین گونه‌های پستاندار و کبک و عقاب طلایی برجسته‌ترین گونه‌های پرنده موجود در منطقه هستند. شمار گونه‌های گیاهی ذخیره‌گاه به 252 می‌رسد که از میان آن‌ها 30 گونه انحصاری ایران محسوب می‌شوند. یکی از دلایلی که منطقه تنگ صیاد و سبزکوه را برجسته می‌کند، برخورداری از منابع ژنتیکی ارزشمند گیاهی و جانوری است. این منابع با توجه به اکوسیستم متنوع ذخیره‌گاه، منبع خوبی برای تحقیقات علمی به شمار می‌آید.

ثبت ملی و جهانی ذخیره‌گاه زیست‌کره تنگ صیاد و سبزکوه

در سال 1970 میلادی (1349 خورشیدی) این محدوده به عنوان منطقه شکارممنوع اعلام شد و پس از سه سال به منطقه حفاظت‌شده ارتقا پیدا کرد. در سال 1995 میلادی (1374 خورشیدی) 5400 هکتار از زمین‌های این محدوده به پارک ملی تبدیل شد. ثبت منطقه به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در فهرست سازمان جهانی یونسکو نیز در سال 2014 میلادی (1393 خورشیدی) انجام شد.