کلکچال، منطقه محبوب کوهنوردان و طبیعت‌گران تهرانی

طبیعت‌گردی برای انسان امروز که درگیر شهرنشینی و هیاهوی زندگی مدرن است، یک ضرورت به نظر می‌رسد. آدمی با حضور در طبیعت روح خود را با اصالت و سرسبزی آن پیوند می‌دهد و زنگار از جان خود می‌زداید. ایرانی‌ها به طبیعت و طبیعت‌گردی بسیار علاقمندند. کافی است یک روز آخر هفته به یکی از تفرجگاه‌های اطراف شهرها بروید تا خیل پرشماری از افراد در سنین مختلف را ببینید که به دامن طبیعت آمده‌اند تا ساعتی برآسایند! در اطراف شهرها، کوه‌ها از جمله پرطرفدارترین مقاصد برای طبیعت‌گردان است. معمولا کوه‌هایی که صعود به آن نیازمند تجهیزات و مهارت زیاد نباشد و بتوان در یکی دو ساعت به آن صعود کرد، طرفداران بیشتری دارد. در شهر تهران، چند محل خاص به خاطر برخورداری از این ویژگی‌ها هر هفته میزبان شمار زیادی از مردم علاقمند به طبیعت‌گردی هستند، از جمله «کلکچال» که بخشی از رشته‌کوه البرز محسوب می‌شود.

کلکچال، ویژگی‌ها و مسیرهای صعود
ارتفاع کلکچال 3350 متر است. در همسایگی کلکچال یک قله فرعی با ارتفاع 3310 متر نیز وجود دارد. همچنین یکی از مسیرهای دسترسی به توچال (مسیر شاهی یا خط‌الراس توچال) از کلکچال می‌گذرد. مسیر اصلی و عمومی رسیدن به قله که از پارک جمشیدیه شروع می‌شود، بسیار زیبا و دیدنی است؛ در عین حال دسترسی به آن دشواری چندانی ندارد. پارک جمشیدیه در ارتفاع 1850 متری قرار دارد و با یک مسیر هشت کیلومتری به قله متصل می‌شود. چشمه‌ها و استراحتگاه‌های متعدد موجود در این مسیر، عبور از آن را بسیار مفرح و دلخواه کرده است. نخستین استراحتگاه مسیر که به «اردوگاه دانش‌آموزی شهید باهنر» نیز معروف است، کمی بالاتر از پارک جمشیدیه قرار دارد. بعد از آن مسیر «پاکوب» به خط‌الراس توچال می‌رسید که در آن یک دوراهی به چشم می‌خورد؛ یکی در جهت شرق است و به قله می‌رسد، دیگری به سوی شمال است و پس از جدا شدن از خط‌الراس به پناهگاه «شیرپلا» می‌رسد. این پناهگاه در ارتفاع 2750 متری قرار دارد و مسیر اصلی دسترسی به قله توچال از آن می‌گذرد. از پناهگاه شیرپلا نیز می‌توان به قله کلکچال رسید، ولی از آن جا که از این مسیر، رسیدن به کلکچال دشوارتر و زمان‌برتر است، چندان از آن استقبال نمی‌شود. مسیر دیگری که از پارک نیلوفر در محله دارآباد تهران شروع می‌شود، پیچیدگی بیشتری دارد، ولی مسیر آن تا قله نزدیک‌تر است (حدود 5200 متر). در این مسیر پیش از صعود به کلکچال باید قله‌های «عرق‌چین» با ارتفاع 2700 متر و «تنگ‌چال» با ارتفاع 2800 متر پیموده شود. پس از رسیدن به چشمه «آب زندگانی» مسیر صعود به قله هموار می‌شود. مسیر دره دارآباد دیگر مسیر رسیدن به قله است که پس از آبشارهای «کبوترخان»، «چال‌مگس» و «سر هفت حوض» به «دره زندگی» بر بالای چشمه «آب زندگانی» ختم می‌شود و پس از عبور از منطقه‌ای پوشیده از درختان تبریزی که «باغچه خلیل» نام دارد، به قله دارآباد، گردنه «پیازچال» و در نهایت قله کلکچال می‌رسد. یک مسیر دیگر نیز برای رسیدن به قله وجود دارد که از «دره گلابدره» شروع می‌شود و بخش زیادی از آن با مسیر پارک جمشیدیه مشترک است. گلابدره با داشتن درختان خودروی سیب‌گلاب در فاصله دربند تا کلکچال شهرت دارد.
تپه نورالشهدا در ارتفاع 2569 متری ارتفاعات کلکچال، محل خاکسپاری هشت تن از شهدای گمنام دفاع مقدس است. این شهدا در سال 2001 میلادی (1380 خورشیدی) در این محل به خک سپرده شده‌اند و یادمان آنان هر صبح جمعه محلی برای گردهمایی کوهنوردان و طبیعت‌گردان است. جمعه‌ها با صبحانه‌ای ساده از زائران قبور شهدا پذیرایی می‌شود.

وجه تسمیه کلکچال
با وجود آن که کلکچال را به دلیل کولاک‌های شدید زمستانی «یخچال پر برف» یا «چاله پر برف» معنا کرده‌اند، برخی نام‌گذاری آن را به هم‌مرزی استان‌های تهران و مازندران در این نقطه نسبت می‌دهند. بدین ترتیب «کلک» به معناری مرز و «چال» به معنای چاله و گودال است و باید کلکچال را «گودال مرزی» معنا کرد.

داستانی اسطوره‌ای درباره کلکچال
برخی از کلکچال به عنوان خانه دیو سپید یاد کرده‌اند، هر چند این نسبت به «کلکچال» آمل نیز داده شده است. دیو سپید یکی از اهریمنان شاهنامه است که رستم، پهلوان افسانه‌ای ایران توانست او را از پا درآورد. دیو سپید در مازندران زندگی می‌کرد و شاه ایران را در آن جا زندانی کرده بود.

دیدنی‌های نزدیک به قله کلکچال
کلکچال به خاطر مناظر زیبا و مسیر صعود آسان، به تنهایی به عنوان مقصدی مطلوب برای گردشگران و طبیعت‌گردان محسوب می‌شود ولی برخی گردشگران حضور در جاذبه‌های نزدیک به قله را نیز می‌پسندند. شاید مهم‌ترین این جاذبه‌ها پارک جمشیدیه باشد که مسیر اصلی صعود به قله از آن شروع می‌شود. این پارک از جمله وسیع‌ترین بوستان‌های تهران است و 10 هکتار مساحت دارد. قسمت‌های مختلف پارک به گونه‌ای تعبیه شده که امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی را در اختیار گردشگران قرار دهد.