لباس سنتی زردشتیان، تلفیقی از زیبایی و سادگی

تنوع رنگ و طرح، یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌هایی است که می‌توان در لباس تمام اقوام ایرانی مشاهده کرد. این تنوع بیشتر در لباس بانوان مشاهده می‌شود و به شکلی است که در کمتر بخشی از جوامع جهان می‌توان مانندی برای آن پیدا کرد. لباس سنتی زردشتیان ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و گوناگونی رنگ‌ها که متناسب با سلیقه تاریخی زردشتیان شکل گرفته، جلوه اصلی لباس آن‌هاست.

لباس سنتی زردشتیان: پوشاک مردان زردشتی
مردان زردشتی در قدیم عمدتا ریش بلندی داشتند. تمایل به پوشیدن لباس یکدست سفید، همان گونه که امروز در میان زردشتیان رواج دارد، در گذشته نیز مرسوم بوده است. شاید به همین دلیل است که زردشتیان را در برخی کتاب‌ها «سفیدجامگان» لقب داده‌اند. در حال حاضر لباس‌های سنتی در مراسم مذهبی و برخی مراسم خانوادگی و مناسبتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این لباس‌ها به مانند قدیم، معمولا از نوعی پارچه‌ پنبه‌ای دوخته می‌شود که «کرباس» نام دارد. اجزای لباس مردان زردشتی عبارتند از:
1.    سربند: به این سربند «چادرشب» نیز می‌گویند. چادرشب با نخ پنبه‌ای بافته می‌شود و به رنگ‌های حنایی، سفید، قرمز، عنابی و مشکی موجود است. این بخش لباس به شکل مربعی است و گرداگرد آن را با نخ ابریشمین به رنگ مشکی دوردوزی می‌کنند. در گذشته برای دامادها چادرشبی از جنس پنبه با گلدوزی‌هایی در گرداگرد آن می‌دوختند. زیر سربند معمولا از یک عرقچین استفاده می‌شود که ممکن است از پارچه سبز دارایی با نقش‌هایی از گل و بته تهیه شده باشد. استفاده از عرقچین‌های سفیدی که هنگام نیایش نیز بر سر گذاشته می‌شود در زیر سربند رایج است.
2.    پیراهن زیر (سدره): این پیراهن از جنس کتان و آستین و قد آن کوتاه است. پیراهن یقه نیم‌گرد دارد و چاکی در جلو آن دیده می‌شود.
3.    پیراهن رو: این پیراهن یکدست سفید است. در وسط یقه گرد پیراهن و گاهی در کنار گردن، چاکی به آن داده می‌شود تا پوشیدنش آسان‌تر باشد، این چاک را پس از پوشیدن با دگمه می‌بندند. پیراهن تا زانو ادامه دارد و جیب‌هایی روی آن تعبیه شده است. ممکن است روی پیراهن شالی به دور کمر بسته شود.
4.    شلوار: مردان زردشتی شلوار خاصی به تن نمی‌کنند، تنها تمایز آن نسبت به شلوارهای معمول، رنگ یکدست سفید آن است.

لباس سنتی زردشتیان: پوشاک زنان زردشتی
لباس بانوان زردشتی به قدری رنگارنگ است که در گذشته توجه سیاحان و سفرنامه‌نویسان را به خود جلب می‌کرد. با جستجویی در سفرنامه‌های کهن می‌توان نقل‌هایی مبنی بر تنوع رنگ، پوشیدن پیراهن آبی یا چهارخانه، شلوار خال‌خال و بر سر گذاشتن سرپوش‌هایی رنگارنگ در میان زنان زردشتی پیدا کرد. لباس بانوان زردشتی اشتراکات فراوانی با لباس برخی اقوام دارد: روسری آنان از نظر شکل و شیوه بستن شبیه روسری بانوان بختیاری، پیراهن آنان شبیه بانوان لر و شلوارشان از لحاظ شکل و برش همچون بانوان آذری و ظاهر کلاه آنان نزدیک به کلاه بانوان بندری است. پوشاک بانوان زردشتی به طور کلی از چند جزء تشکیل شده است:
1.    کلاهک (لچک): این جزء یک پارچه سه‌گوش است. لچک از پارچه‌های زری، مخمل یا ابریشمین تهیه می‌شود و طوری بسته می‌شود که بتواند کل مو را در بر گیرد.
2.    روسری: یک پارچه رنگین و پر از نقش و نگار با ابعادی بزرگ است که جلو و پشت سر بانوان را می‌پوشاند. گاهی روسری را به شکلی می‌بندند که تا مچ دست زیر آن محفوظ شود. در میان بانوان زردشتی استفاده از روسری‌های بزرگی که تا مچ پا ادامه داشته باشد و تمام برجستگی‌های بدن را در بر گیرد نیز رواج داشته است. این نوع روسری را از جنسی می‌دوزند که لغزنده نباشد و روی سر باقی بماند.
3.    پیراهن زیر (سدره)
4.    پیراهن رویی: یک پیراهن گشاد با سرآستین‌های حاشیه‌دار، یقه گرد و چاک کوچکی در عقب است. این پیراهن یک دامن گشاد در پایین دارد که گاهی مانند سرآستین تزئین می‌شود و ممکن است تا ساق پا ادامه داشته باشد. در حال حاضر این جزء لباس، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
5.    شلوار: از نظر برش می‌توان شلوار بانوان زردشتی را مشابه شلوار بانوان آذری توصیف کرد، جز این که ساق‌های این نوع شلوار تکه پارچه‌هایی باریک و رنگارنگ دارند.