آیین نوسال، جشن شکرگزاری بزرگ مردم روستای تویه دامغان
آیین نوسال، جشن شکرگزاری بزرگ مردم روستای تویه دامغان
آیین‌های پرشماری در جای‌جای استان سمنان رواج دارند که می‌توان آن‌ها را در یک دسته‌بندی کلی به «آیین‌های عزاداری» و «آیین‌های جشن و جشنواره» تقسیم کرد. البته آیین‌های دیگری، همچون آیین مربوط به پخت یک نوع نان نیز در این استان وجود دارد که آن‌ها را نیز می‌توان در دسته دوم گنجاند. در حال حاضر (2024) 26 آیین از میان آیین‌های مرسوم در استان سمنان در فهرست میراث ناملموس ملی ایران به ثبت رسیده‌اند که «جشن نوسال روستای تویه دامغان» یکی از آن‌هاست.
روستای تویه در کجا قرار دارد؟
دامغان در استان سمنان، نزدیک‌ترین شهر به روستای تویه محسوب می‌شود. فاصله این روستا با دامغان حدود 15 کیلومتر است. برای رسیدن به این روستا باید در مسیر جاده سمنان به دامغان به پیش رفت.
شهرستان دامغان یکی از قدیمی‌ترین مناطق استان سمنان به شمار می‌رود و «تپه حصار»، «مسجد تاریخانه» (به اعتقاد برخی کارشناسان این مسجد نخستین مسجد ایران است) و محوطه «صد دروازه» به عنوان مهم‌ترین آثار تاریخی آن شناخته می‌شود. روستای تویه نیز از نظر تاریخی بسیار غنی است و بقایایی از معماری کهن در آن به چشم می‌خورد. آیین‌هایی قدیمی نیز در این روستا از گذشته‌های دور به جا مانده که از وجود پیشینه‌ای کهن حکایت می‌کند. تنوع آثار تاریخی و آیین‌های رایج در روستای تویه و دیرینگی آن، اهمیت تاریخی این روستا را بسیار بالا برده است.
ویژگی‌های جشن نوسال و شیوه برگزاری آن
جشن نوسال هر سال در نیمه مرداد (اوایل آگوست) در روستای تویه برگزار می‌شود. به عقیده کارشناسان این آیین ریشه‌ای اوستایی دارد، همان طور که در میان زردشتیان مردادماه به نام «نوسال» شناخته میشد. بدین ترتیب باید این آیین را به قدمت فرهنگ اوستایی دانست، هر چند ممکن است این آیین در میان مردمانی که پیش از این تاریخ نیز زیسته‌اند، رواج داشته باشد.
معنی نوسال «سال جدید» است، اما با وجود آیین کهن ایرانی نوروز که در ابتدای بهار، فرارسیدن سالی جدید را خبر می‌دهد، برپایی آیینی برای سال نو در میانه تابستان چه معنا می‌دهد؟! در واقع اصلی‌ترین عملی که در جشن نوسال به اجرا در می‌آید، شکرگزاری است. مردم در این آیین به خاطر سال پربار و پرثمری که تولید و برداشت محصولات کشاورزی پشت سر گذاشته‌اند، شکرگزاری می‌کنند و دعا می‌کنند تا در سال بعد، برکت بر مزارع و کشته‌های آنان افزون شود.
برگزاری آیین در میانه مرداد به آن خاطر است که در تقویم‌های کهن، این تاریخ آغاز سال جدید کشاورزی محسوب میشد. در واقع این تاریخ، زمانی بود که عملیات برداشت محصول به پایان رسیده و سالی دیگر با شروع فرایند آماده‌سازی زمین‌های کشاورزی آغاز شده بود. امروزه با وجود آن که کشاورزی در تویه به شیوه گذشته به اجرا در نمی‌آید یا بسیاری مردم پیشه‌ای غیر از کشاورزی دارند، آیین نوسال با کیفیت سنتی خود برپا می‌شود. البته تا چند دهه پیش، آیین جشن نوسال در دو یا سه روز برگزار میشد ولی امروز به یک روز منحصر شده است. جالب آن که این جشنواره در هیچ بخش دیگری از استان سمنان برگزار نمی‌شود، از این رو مردم بسیاری، از نقاط مختلف استان سمنان و حتی شهرها و روستاهای دورتر برای شرکت در آن در روستا حاضر می‌شوند. از این رو گاهی شمار حاضران در آیین به چند هزار نفر می‌رسد.
مردم روستای تویه در آیین جشن نوسال بخشی از گندم و محصولات خود را با تشریفاتی خاص به آسیاب تاریخی روستا می‌برند و در آن به آرد تبدیل می‌کنند. این گندم در آسیاب به آرد تبدیل و از آن نانی پخته می‌شود. این نان بین حاضران در آیین توزیع می‌شود تا همگان از برکت نعمتی که در طول یک سال پر زحمت به دست آمده است، شریک شوند.
ثبت ملی جشن نوسال
جشن نوسال به خاطر دیرینگی، ماندگاری و حفظ شیوه سنتی برگزاری‌اش، در اسفندماه 1399 خورشیدی (2021 میلادی) در فهرست میراث ناملموس ایران به ثبت رسید.
| نام | آیین نوسال، جشن شکرگزاری بزرگ مردم روستای تویه دامغان |
| کشور | ایران |
| ناحیه | سمنان |
| شهر | دامغان |
| نوع | سایر |
| ثبت | ملی |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: