قرآن کریم و احادیث پیامبر اسلام (ص) به کرات بر اهمیت نیکی به والدین تأکید کرده‌اند و آن را پس از ایمان به خداوند، از بالاترین اعمال نیک می‌دانند. والدین، به‌عنوان کسانی که زندگی و تربیت فرزندان را بر عهده دارند، در آموزه‌های اسلامی جایگاهی ویژه دارند و احترام به آن‌ها نه تنها وظیفه‌ای اخلاقی، بلکه یک تکلیف دینی است.

در سوره اسراء، آیه 23، آمده است: «و پروردگارت فرمان داده است که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید. اگر یکی از آن‌ها یا هر دو نزد تو به پیری رسیدند، به آن‌ها [حتی] اف مگو و به آن‌ها پرخاش مکن و با آن‌ها سخنی شایسته بگو.»

این آیه نشان می‌دهد که احترام به والدین حتی در کلام و رفتار جزئی نیز اهمیت دارد و کوچک‌ترین بی‌احترامی به آن‌ها مذموم است.

پیامبر اسلام (ص) احترام به والدین را یکی از کلیدهای ورود به بهشت دانسته است: «به والدین نیکی کن تا بهشت کمترین پاداش تو باشد.». همچنین در حدیثی دیگر فرمودند: «نگاه محبت‌آمیز به پدر و مادر عبادت است.»

این احادیث نشان‌دهنده آن است که محبت و احترام به والدین راه بهشت را هموار و رضایت پروردگار را جلب می‌کند.

یکی دیگر از توصیه‌های اسلام درباره والدین، دعا کردن برای آن‌هاست. قرآن کریم می‌فرماید: «و برای آن‌ها از روی مهربانی بال فروتنی فرود آور و بگو: پروردگارا، آن‌ها را رحمت کن همان‌گونه که مرا در کودکی پرورش دادند.»

این دعا یکی از زیباترین راه‌های ابراز محبت و قدردانی از والدین است و اینکه قدردان زحمات آن‌ها باشیم. حتی پیامبران بزرگ الهی مانند یحیی ع و عیسی ع در قرآن ازجهت رابطه‌ای که با پدر یا مادر داشته‌اند، توصیف شده‌اند. درباره یحیی ع آمده است: «و با پدر و مادر خود نیک‏رفتار بود و زورگوی نافرمان نبود.»، درباره عیسی ع هم آمده است: «خداوند مرا نسبت به مادرم نیکوکار قرار داده و زورگو و نافرمانم نگردانیده است.»؛ این همه نشان‌دهنده جایگاه بزرگ پدر و مادر و رفتار درست با آن‌ها در رستگاری است.

علاوه بر این‌ها زیارت قبر والدین نیز در اسلام توصیه شده است. پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «هر کس قبر پدر و مادر خود را زیارت کند و برای آن‌ها دعا کند، خداوند گناهان او را می‌بخشد و عمرش را طولانی می‌کند.» ازاین‌رو باید گفت از نظر اسلام، احترام به والدین حتی پس از مرگ آن‌ها نیز اهمیت دارد و می‌تواند تأثیرات مثبتی در زندگی انسان داشته باشد.

در احادیث اسلامی، رضایت والدین به‌عنوان یکی از عوامل طولانی شدن عمر و افزایش روزی معرفی شده است. در بیانی دیگر پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «رضایت خداوند در رضایت والدین است و خشم خداوند در خشم والدین.»

امام زین‌العابدین فرزند نوۀ پیامبر اسلام در کتابرسالة حقوقدرباره حق مادر می‌فرمایند: «اما حق مادرت این است که بدانی او تو را حمل کرد، آن‌گونه که هیچ‌کس دیگری کسی را حمل نمی‌کند. او از میوه دل خود به تو خوراند، چیزی که هیچ‌کس دیگری به کسی نمی‌خوراند. او با گوش، چشم، دست، پا، مو، پوست و تمام اعضای بدنش از تو محافظت کرد، با شادی و رضایت، با یقین و تحمل سختی‌ها و دردها، تا تو را از دست قهر روزگار نجات داد و به دنیا آورد.»

این کلام امام زین‌العابدین (ع) به زیبایی فداکاری‌های والدین، به‌ویژه مادر، را توصیف می‌کند و نشان می‌دهد که چرا احترام به والدین در اسلام از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

دعای والدین در حق فرزندان یکی از بزرگ‌ترین نعمت‌ها و برکاتی است که می‌تواند زندگی انسان را دگرگون کند. پیامبر اسلام (ص) فرمودند: «دعای والدین برای فرزندشان همچون دعای پیامبر برای امت خود است.»؛ این گفتار نشان‌دهنده قدرت و تأثیر دعای والدین در زندگی فرزندان است.

یک پرسش جدی آن است که اگر پدر و مادر دستوراتی خلاف نظر اسلام داشتند، وظیفۀ یک مسلمان چیست؟ جالب آنکه قرآن کریم در یکی از آیات خویش به این مسئله چنین پاسخ داده است: «و اگر تو را وادارند تا درباره چیزى که تو را بدان دانشى نیست به من شرک بورزى، از آنان فرمان مبر! و [ولى] در دنیا به خوبى با آنان معاشرت کن». این بیان قرآنی نشان می‌دهد که حتی اگر والدین انسان را به شرکی که قرآن اصل مقابله خویش را با آن قرار داده، دعوت کنند، با اینکه نباید از ایشان اطاعت کرد، ولی این نباید منجر به بدرفتاری با والدین شود و در هر شرائطی یعنی حتی اگر والدین مسلمان نباشند، باید به ایشان احترام گذاشت و حداکثر اطاعت از ایشان را تا جایی که مخالف دستورات الهی نباشد، انجام داد.