روایت تمدنی هفت هزار ساله در موزه باستان‌شناسی شهرکرد

تاریخ در چهارمحال و بختیاری خانه کرده است؛ سرزمینی که در آن کوه‌ها با آسمان دست دوستی داده‌اند! این جا سرزمین چشمه‌ها و کوه‌هاست، زادگاه مردمانی که زندگی آنان طنین فرهنگی چند هزار ساله است. در این سرزمین، هر تکه خاک قصه‌ای دارد و هر نقش بر سفال، روایتی است از هزاران سال زندگی. درشهرکرد، نگینِ این دیار، موزه‌ای است که در گرمابه‌ای قدیمی جان گرفته و سطر به سطر تمدن این دیار را بازگو می‌کند. اکنون در «موزه باستان‌شناسی شهرکرد» صدای تاریخ به گوش می‌رسد؛ از خمره‌های گلی گرفته تا کتیبه‌های عیلامی، از قالیچه بختیاری تا ظروف زرین دوره‌های فراموش‌شده، همگی زبان باز کرده‌اند و از تاریخی سخن می‌گویند که بی‌همتا و پر رمز و راز است.

تاریخچه موزه باستان‌شناسی شهرکرد

این موزه در محل «گرمابه پرهیزگار»، از بناهای تاریخی شهرکرد برپاست. این بنا در سال 1947 میلادی (1326 خورشیدی) در مکانی متعلق به «حاج حسین پرهیزگار» و با کمک مالی «حاجیه سلطان‌خانم آزاده» و «حاج ابوالقاسم آزاده چالشتری» ساخته شده است. بانیان بنا آن را در سال 1955 میلادی (1334 خورشیدی) وقف عام کردند. گرمابه با وسعت حدود 620 متر مربع، دو باب حمام (کوچک و بزرگ) دارد. گرمابه پرهیزگار را باید یکی از آخرین بناهایی قلمداد کرد که در دوره معاصر و به سبک معماری سنتی ایرانی در شهرکرد ساخته شده است.

به تدریج با گسترش خدمات بهداشتی شهری و مجهز شدن منازل به حمام، گرمابه کارکرد خود را از دست داد. گرمابه پرهیزگار نیز به تدریج متروکه شد تا آن که در سال 1998 میلادی (1377 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و با اضافه شدن الحاقاتی، برای میزبانی از موزه باستان‌شناسی شهرکرد آماده شد. عملیات بازسازی این گرمابه در سال 2003 میلادی (1382 خورشیدی) پایان یافت و موزه کار خود را آغاز کرد. این موزه را باید یکی از موزه‌های تخصصی ایران دانست که غنی‌ترین مجموعه در زمینه تاریخ منطقه زاگرس میانی را در خود جای داده است و تمدن و تاریخ استان چهارمحال و بختیاری را به خوبی به بازدیدکنندگان معرفی می‌کند.

بخش‌ها و اشیای موزه باستان‌شناسی شهرکرد

اشیای موزه را بر اساس بازه زمانی به سه بخش «دوره پیش از تاریخ»، «دوره تاریخی» و «دوره اسلامی» تقسیم کرده‌اند. این آثار در بخش‌های مختلف حمام بزرگ به نمایش درآمده‌اند. در بخش پیش از تاریخ، ابزارآلات سنگی و استخوانی، پیکره‌های گلی و ظروف سفالی قابل مشاهده است. آثار دوره تاریخی این موزه تنوع بیشتری دارد. این اشیا از نظر شکل، جنس، ابعاد، نقوش و تزئینات قابل توجه هستند. قدیمی‌ترین اثر این بخش سفالینه‌ای است که دانشمندان آن را به هزاره سوم پیش از میلاد نسبت داده‌اند. این سفالینه از اطراف شهر بروجن به دست آمده است. خمره‌های دهان‌گشاد منقوش به رنگ اخرایی و کوزه‌های سفالی به رنگ نخودی چشم‌گیرترین آثار این بخش به شمار می‌آیند. آجرنوشته عیلامی موجود در موزه باستان‌شناسی شهرکرد به عنوان تنها کتیبه خط میخی کشف‌شده از «تپه قلعه گلی» لردگان در جنوب استان چهارمحال و بختیاری شناخته می‌شود. کتیبه 24 سانتی‌متر طول، 15 سانتی‌متر عرض و هشت سانتی‌متر قطر دارد. بخش اولیه این کتیبه ناخواناست و بخش پایانی آن نیز دچار شکستگی شده است، اما نوشته‌ای در 26 سطر روی آن تشخیص داده می‌شود. متن این کتیبه بیانگر برپایی یک معبد از سوی یکی از حاکمان عیلام میانه (هزاره دوم پیش از میلاد)، احتمالا در محل کنونی تپه قلعه گلی است.

قالیچه قدیمی موجود در موزه باستان‌شناسی شهرکرد

در بخش دیگر موزه یک قالیچه بختیاری با قدمتی حدود 200 سال، به زیبایی خودنمایی می‌کند. با وجود آن که گذر ایام این قالیچه را دچار آسیب‌هایی کرده است، زیبایی آن هنوز هم چشم‌گیر و چشم‌نواز است. قالیچه به ابعاد 330 در 160 سانتی‌متر، تماما از جنس پشم است و به شیوه دوپود، با رنگ زمینه سرمه‌ای و کرم و نقش زمینه لوزی بافته شده است. قندیلی زیبا با نقوش گیاهی، حیوانی و هندسی بر پیکر این فرش دیده می‌شود.