موزه پارینه‌سنگی زاگرس، نمایشگاه ابزار و کشفیات نئاندرتال‌ها در ایران

دوره پارینه‌سنگی عصر مهمی در سیر تکامل انسان به شمار می‌رود. قدیمی‌ترین اثری که از حضور انسان در فلات ایران به دست آمده، به کشفیات «کشف‌رود» در شمال خراسان باز می‌گردد. در این منطقه ابزارهایی سنگی کشف شده که قدمت آن در حدود 800 هزار سال تخمین زده می‌شود. این آثار امروزه درموزه ملی ایراننگهداری می‌شود. البته برخی باستان‌شناسان سابقه حضور انسان در فلات ایران را به 2.5 تا سه میلیون سال پیش نسبت می‌دهند. در صورت صحت این ادعا، ایران یکی از کهن‌ترین سکونت‌گاه‌های انسانی است. جالب این که در هیچ دوره‌ای از این تاریخ طولانی، فلات ایران از حضور گونه‌های مختلف انسانی خالی نمانده و آثار تمام مراحل تکاملی انسان در دوره‌های پارینه‌سنگی قدیم، پارینه‌سنگی میانی، پارینه‌سنگی جدید، عصر فلز، عصر تاریخی و بعد از آن، در ایران قابل ردیابی است. آریایی‌ها که از آن‌ها به عنوان بنیان‌گذاران یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های فلات مرکزی ایران یاد می‌شود، مهاجرانی بوده‌اند که در هزاره نخست پیش از میلاد به فلات ایران مهاجرت کرده‌اند و میراث‌دار تاریخی کهن از حضور انسان در این منطقه شده‌اند... رشته‌کوه زاگرس یکی از مناطق زندگی انسان نئاندرتال بوده است. این رشته‌کوه از شمال غرب تا جنوب ایران کشیده شده و بخش‌هایی از آن در کشور عراق قرار دارد. زاگرس را به دلیل عوارض طبیعی و وجود کوه‌های صخره‌ای با شیب تند، باید مهم‌ترین منطقه زندگی غارنشینی در فلات ایران دانست. قدر مسلم این است که نئاندرتال‌ها در برخی مناطق، از جمله کوه‌های حوالی کرمانشاه حضور داشته‌اند. بقایای به دست آمده از برخی مناطق، از جمله «کوه شکارچیان» کرمانشاه، نتایج ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران قرار داده است. در این غار به جز استخوان‌های حیوانات، استخوان‌هایی از نئاندرتال‌ها پیدا شده است. بیشتر این کشفیات امروزه در «موزه پارینه‌سنگی زاگرس» نگهداری می‌شود. این موزه به صورت تخصصی به نمایش آثار مربوط به پیش از تاریخ اختصاص دارد و به عنوان قدیمی‌ترین موزه پارینه‌سنگی در غرب آسیا شناخته می‌شود.

جمجمه انسان نئاندرتال در موزه پارینه‌سنگی زاگرس

تاریخچه و ویژگی‌های موزه پارینه‌سنگی زاگرس

موزه پارینه‌سنگی زاگرس در سال 2007 میلادی (1386 خورشیدی) تاسیس شد. در این موزه چهار گالری وجود دارد که در آن آثار دوره‌های پارینه‌سنگی و نوسنگی در بازه 100 هزار تا هشت هزار سال پیش گردآوری شده است. نخستین گالری به ابزار سنگی انسان‌ها و انسان‌گونه‌ها اختصاص دارد. یک پیکره مربوط به انسان نئاندرتال نیز در این قسمت دیده می‌شود. در گالری دوم استخوان حیوانات مربوط به دوران پارینه‌سنگی به چشم می‌خورد. این استخوان‌ها در منطقه زاگرس کشف شده است. همچنین چند مولاژ جمجمه انسانی که از چند غار معروف در اروپا و غرب آسیا به دست آمده در این قسمت قرار دارد. شماری از سنگواره‌های «غار وزمه» نیز در این قسمت به نمایش گذاشته شده است. این غار در شهرستان اسلام‌آباد غرب در استان کرمانشاه واقع است. غار وزمه به خاطر کشفیات ویژه‌اش، یکی از غارهای مهم ایران به شمار می‌رود. در سومین بخش موزه، ابزارهای سنگی دوره پارینه‌سنگی که از مناطق باستان‌شناسی مختلف همچون کشف‌رود به دست آمده، نگهداری می‌شود. ابزارهای مربوط به کشف‌رود خراسان که تا 800 هزار سال قدمت دارد، قدیمی‌ترین اشیای موزه به شمار می‌آید. در چهارمین بخش موزه نیز ابزارهای سنگی و استخوان‌های مربوط به عصر سنگ و نوسنگی قرار داده شده است.

تزئینات داخلی تکیه بیگلر بیگی (موزه پارینه‌سنگی زاگرس در بخش جنوبی تکیه بیگلر بیگی واقع است)

موزه پارینه‌سنگی زاگرس در خیابان مدرس کرمانشاه و در ضلع جنوبی ساختمانی تاریخی به نام «تکیه بیگلر بیگی»واقع شده است. این بنا در دوره قاجار (قرن هجدهم و نوزدهم میلادی) تاسیس شد. سال شروع ساخت بنا را 1891 میلادی (1309 هجری قمری) و بانی آن را «عبدالله‌خان فراش‌باشی» ملقب به «بیگلر بیگی» عنوان کرده‌اند. ساخت بنا شش سال طول کشیده و عملیات مربوط به تزئینات و آینه‌کاری‌های آن تا 15 سال بعد ادامه داشته است. اگر در این ساختمان حضور پیدا کنید، گواهی خواهید داد که خلق چنین زیبایی سحرانگیزی به صرف چنین وقت موسعی نیاز داشته است! بیگلر بیگی نه تنها از این محل برای برگزاری مراسم مذهبی استفاده می‌کرد، بلکه در آن سکونت داشت و آن را مقری برای انجام امور حکومتی قرار داده بود.