موزه یاسوج و اشیای موجود در آن

انسان در مسیر زندگی خود همواره با فراز و نشیب‌ها و رویدادهایی کوچک و بزرگ روبه‌رو بوده است. بسیاری از این رویدادها در گذر زمان به فراموشی سپرده شده‌اند، اما رد و نشان‌شان همچنان باقی است و می‌توان آن‌ها را دید و درباره‌شان آموخت. امروز در شهرهای گوناگون جهان، موزه‌هایی را برای نمایش رویدادها و یادگارهای زندگی گذشتگان برپا کرده‌اند. هرچند این موزه‌ها تنها گوشه‌ای اندک از جهان پررمز و راز نیاکان ما را به نمایش می‌گذارند، اما دریچه‌ای می‌شوند برای شناخت بهتر آنان و فرصتی فراهم می‌آورند تا لحظه‌ای در متن حوادثی قرار بگیریم که سرنوشت این مردمان را رقم زده است. در یاسوج، موزه‌ای با نام «موزه یاسوج» قرار دارد که به عنوان یک موزه باستان‌شناسی  مجموعه‌ای ارزشمند از اشیای تاریخی در آن گرد آمده است.

یاسوج و پیشینه آن

یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد است و یکی از شهرهای جنوبی ایران به شمار می‌آید. ساکنان این شهر از قوم لر هستند و به زبان لری سخن می‌گویند. این شهر در دامنه کوه‌های دنا قرار دارد که مرتفع‌ترین نقطه رشته‌کوه زاگرس با 4459 متر ارتفاع در آن واقع شده است. یاسوج با حدود 1850 متر ارتفاع از سطح دریا، شهری پربارش به شمار می‌رود و دشت‌های حاصلخیز و منابع آبی فراوانش، یکی از دلایلی است که موجب شده انسان‌ها از چند هزار سال پیش آن را برای سکونت خود برگزینند. یافته‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد حداقل از دو هزار سال پیش در «تل خسرو» که در جنوبِ شهرِ فعلی یاسوج قرار دارد، مردمانی زندگی می‌کردند. تل خسرو محلی است که با نام «کیخسرو»، پادشاه اسطوره‌ای ایران گره خورده است. گفته می‌شود در دوره‌هایی یاسوج محلی ییلاقی بود که پادشاهان در آن سکونت پیدا می‌کردند. با این حال این شهر تا اوایل دهه 1970 میلادی (1349 خورشیدی) از نظر تقسیمات کشوری، یک روستا بود و از این سال به بعد با استقرار مرکز فرمانداری کهگیلویه و بویراحمد به شهر و شش سال بعد به مرکز استان تبدیل شد. پیشینه چند هزارساله یاسوج، آن را به یکی از شهرهای کهن ایران تبدیل کرده و کشفیات باستان‌شناسی متعددی در آن به وقوع پیوسته است.

اشیا و دیدنی‌های موزه یاسوج

قریب سه هزار شیء در موزه یاسوج نگهداری می‌شود. این اشیا اگر چه در اندازه، کاربرد، شکل و جنس متفاوتند، ولی هر کدام روایتی در دل خود دارند. اشیای فلزی شامل ظروفی نظیر کاسه، جام و گلدان، ابزار جنگی همچون خنجر، شمشیر و پیکان، زیورآلاتی مانند مهره، گوشواره، حلقه و النگو و سکه‌های دوره‌های مختلف تاریخی خصوصا ساسانیان (قرن سوم تا هفتم میلادی) عمده اشیای موزه را تشکیل می‌دهند. یکی از مهم‌ترین اشیای موزه یاسوج، قطعه‌ای از نقش‌برجسته شاپور اول ساسانی (سلطنت از 240 تا 270 میلادی) است که بر روی یک سنگ حک شده است. همچنین سکه‌های موجود در موزه علاوه بر دوره ساسانیان (سکه‌های خسرو دوم، سلطنت: 590 میلادی و از 591 تا 628 میلادی)، به دوره‌های اولیه اسلامی، صفویان (قرن شانزدهم و هفدهم میلادی) و قاجاریه (قرن هجدهم و نوزدهم میلادی) مربوط می‌شود. موزه یاسوج چند سکه و شیء مربوط به دوره «الیمایی» را نیز به نمایش گذاشته است. حکومت الیمایی یک دولت محلی در نواحی خوزستان و جنوب‌غربی ایران بود که در ابتدا زیر نفوذ سلوکیان و سپس اشکانیان قرار داشت. این حکومت از حدود ۱۴۷ پیش از میلاد تا سقوطش به دست ساسانیان در ۲۲۴ میلادی برقرار بود.

در ساختمان موزه یاسوج محلی برای برپایی نمایشگاه‌های موقت و برگزاری گردهمایی تدارک دیده شده است. مجموع زیربنای این موزه به 2700 متر مربع می‌رسد. شمار قابل توجهی از اشیای موزه به «گورستان لما» تعلق دارد. این گورستان به حدود 3500 سال پیش مربوط است و به دوره «عیلامیان» (تمدنی کهن از حدود 3000 تا 640 پیش از میلاد) نسبت داده می‌شود. در این گورستان قبرهایی پیدا شده که درازای آن به پنج متر می‌رسد و علاوه بر بقایای انسانی، استخوان‌های گوسفند و اسب نیز در آن یافت شده است. در این گورستان دو مهره طلایی کوچک به دست آمده که با ظرافت بسیار زیاد ساخته شده و احتمالا بخشی از یک گردنبند بوده است.