ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا، زیستگاه درختانی که در آب دریا ریشه دارند

معمولا به خاطر حساسیت درختان به شوری آب، در مناطقی که آب شیرین در آن‌ها یافت نمی‌شود، درختان کمی توان رشد و باروری پیدا می‌کنند، ولی گونه‌ای درختان هستند که نه تنها به شوری آب مقاومند، بلکه در جای دیگری جز آب‌های جزر و مدی ساحلی امکان رشد ندارند. «حرا» یا «مانگرو خاکستری» نام این گونه است. در جنوب ایران نواحی مختلفی به عنوان زیست‌گاه این گیاه مقاوم و زیبا شناخته می‌شود، از جمله «ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا» که می‌توان آن را به عنوان یکی از بکرترین و زیباترین جاذبه‌های گردشگری جنوب ایران معرفی کرد.

ویژگی‌های حرا، گیاه مقاوم به شوری
ویژگی استثنایی حرا، هم‌زیستی آن با شوری آب است. این گیاه برگ‌هایی بیضی‌شکل دارد که طولشان به 5 سانتی‌متر نیز می‌رسد. حرا میوه هم دارد؛ میوه این گیاه شبیه بادام است. گل‌های حرا نیز بسیار کوچک هستند و چهار گلبرگ طلایی‌رنگ دارند. در زمان گل دادن درختان، عطر گل‌ها تا شعاع چند متری اطراف درخت را پر می‌کند. ارتفاع حرا در حالت بلوغ بین سه تا شش متر است و برگ‌های سبز روشن آن در بستر آب، تصویری بی‌نظیر خلق می‌کند. دانه‌های حرا روی تنه درخت مادر می‌رویند و پس از تبدیل شدن به نهال، از آن فرو می‌افتند. برای حرا فواید زیادی برشمرده‌اند، از جمله این که شیره درون آوند‌های آن برای رفع خشکی پوست موثر است و پوست آن درمانی برای بیماران جذامی به شمار می‌رود. همچنین از قسمت‌های مختلف حرا در تولید جوهر، چسب تخته و خمیر چوب بهره می‌گیرند.
درختان حرا در آب شور زندگی می‌کنند ولی برای استفاده از این آب باید آن را تصفیه کنند. به همین خاطر ریشه این درخت همچون یک صافی عمل می‌کند و نمک‌ها و رسوبات آب را از آن می‌زداید. البته این ریشه به شکلی هوشمند، بخشی از املاح را که برای رشد گیاه ضروری هستند، در آب حفظ می‌کند. گیاه برای دفع نمک‌های زاید، آن را به برگ‌های خود منتقل می‌کند و سپس، برگ‌هایی که نمک‌های موجود در آن بیش از اندازه است، از درخت جدا می‌شوند و روی آب می‌افتند.

ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا، جغرافیا و ویژگی‌ها
در جغرافیای ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا مجموعا 40 روستا قرار دارد که از این میان، 13 روستا در مناطق جنوبی واقعند. «لافت» یکی از کهن‌ترین روستاهای این ناحیه به شمار می‌رود. مردم روستاهای واقع در جغرافیای ذخیره‌گاه، عمدتا به تجارت، دامداری، ماهیگیری و ساخت کشتی مشغولند.
حرا نمی‌تواند دمایی کمتر از پنج درجه سانتی‌گراد را تحمل کند، به همین خاطر در مناطق خاصی می‌روید که دمای هوا معتدل یا گرم است. در سواحل شرقی آفریقا، غرب، جنوب و جنوب شرق آسیا، استرالیا و بخش‌هایی از نیوزیلند امکان رشد حرا وجود دارد. در ایران نیز هشت منطقه عمده برای رویش حرا وجود دارد که ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا یکی از آن‌هاست. نواحی احصاشده در این ذخیره‌گاه در شمال غرب جزیره قشم (دلتای رودخانه مهران و گورزین)، بندر پل، بندر خمیر و شمال شرق جزیره هرمز واقع شده است. جنگل‌های حرا با برگ‌های انبوه و شاخه‌های در هم تنیده، زیبایی قابل توجهی دارند. گونه خاص موجود در این ذخیره‌گاه را به افتخار ابن سینا دانشمند شهیر ایرانی، «اوسینا مارینا» نام نهاده‌اند... حرا گونه‌ای است که برگ آن در تمام طول سال سبز است و به همین دلیل، ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا را می‌توان جنگلی همیشه‌سبز توصیف کرد. ریشه‌های درختان موجود در این جنگل‌ها کوتاه است ولی ریشه‌های بلند و فرعی زیادی از هر کدام از درختان منشعب می‌شود. ریشه‌های حرا در سطح رویی خاک گسترش پیدا می‌کنند.
هر چند از نظر گیاهی تنوع زیادی در ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا دیده نمی‌شود، این منطقه محل خوبی برای زیست بی‌مهرگان، ماهی‌ها (32 گونه از 17 خانواده) و پرندگان است. جنگل‌های حرا محلی مناسب برای استراحت پرندگان مهاجر است. حواصیل، اگرت بزرگ و اگرت ساحلی از جمله پرندگانی هستند که در این ذخیره‌گاه دیده می‌شوند. علاوه بر این دو گونه لاک‌پشت دریایی نیز در آن مشاهده شده‌اند.

ثبت ملی و جهانی ذخیره‌گاه زیست‌کره حرا
در سال 1972 میلادی (1351 خورشیدی) منطقه‌ای با مساحت 82360 هکتار به عنوان منطقه حفاظت‌شده به ثبت رسید و در سال 1975 میلادی (1354 خورشیدی) با افزودن بخش‌هایی جدید به پارک ملی ارتقا یافت. نام این منطقه مدتی بعد به عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در فهرست یونسکو ثبت شد. نواحی بکر جنگل‌های حرا به همراه گل‌زارها و نهرهای «تنگه خوران» با عنوان «تالاب بین‌المللی خور خوران» ذیل کنوانسیون بین‌المللی رامسر هم به ثبت رسیده‌اند. این کنوانسیونبا هدف حفاظت از تالاب‌هایی که زیستگاه پرندگان آب‌زی محسوب می‌شود، در سال 1971 میلادی (1350 خورشیدی) در رامسر به تصویب رسید.