زبان تاتی مردم کرینگان، زبان باستانی سرزمین آذربایجان
زبان تاتی مردم کرینگان، زبان باستانی سرزمین آذربایجان
زبان آیینهای از فرهنگ، آداب و رسوم و اعتقادات مردم است و از بین رفتن آن، می‌تواند خاطره زندگی نسل‌های بسیاری را از بین ببرد. به همین دلیل است که در طول تاریخ، استعمارگران تلاش کردند زبان اصیل هر منطقه و قوم را از آنان بگیرند تا هویتی مطلوب خود برایشان بسازند و تسلط خود را بر آنان قوت بخشند. در دنیای امروز، با افزایش نفوذ رسانه‌ها، فرهنگ‌های غالب، سیطره خود را بر خرده‌فرهنگ‌ها گسترش داده‌اند و موجب شده‌اند زبان‌های محلی به تدریج به فراموشی سپرده شوند. با این وجود گاهی جدا بودن یک منطقه از سایر مناطق، موجب می‌شود آداب و رسوم و سبک زندگی خاصی در آن شکل گیرد. اتفاقی که در طول سالیان دراز، در روستای کرینگان رخ داده است. در این روستا زبانی برای مکالمه‌های روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد که مخصوص به خود اهالی روستاست. به همین خاطر زبان تاتی روستای کرینگان به عنوان یک میراث ناملموس به شمار می‌آید و اهمیت بسیاری پیدا کرده است.
زبان تاتی و تاریخچه‌ای از آن
تات‌ها یکی از اقوام کهن ایرانی هستند که در طول تاریخ، مجبور شده‌اند برای حفظ بقای خود، در نواحی دورافتاده و روستاهایی صعب‌العبور سکونت پیدا کنند. پراکندگی تات‌های ایران به حدی است که بسیاری از آنان از دیگر هم‌نسلان خود خبر ندارند، با این حال در استفاده از زبان تاتی، مشترک هستند.
زبان تاتی یک زبان بسیار قدیمی است که روزگاری سراسر نواحی شمال ایران، از آذربایجان تا خراسان را پوشش می‌داد، ولی امروز گویش‌وران آن به چند منطقه جدا از هم منحصر شده‌اند. این زبان به صورت گسترده در شهر تاکستان استان قزوین مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی شکل سالم‌تر آن که از نفوذ زبان‌های آذری و فارسی بیشتر در امان مانده، در روستای کرینگان رواج دارد. اصالت زبان تاتی روستای کرینگان سبب شده پژوهشگران حوزه زبان‌شناسی به این روستا، توجه ویژه‌ای داشته باشند.
درباره ریشه زبان تاتی نظرات مختلفی وجود دارد؛ هر چند نظر غالب، ریشه‌گرفتن تاتی از زبان مادی است، ولی برخی آن را به زبان اوستایی و برخی دیگر به زبان پهلوی که هر دو از زبان‌های باستانی ایران هستند، مربوط می‌دانند. قدر مسلم این که زبان تاتی، زبان کهن سرزمین آذربایجان است که به تدریج با گسترش زبان ترکی، گویش‌وران آن کمتر شده‌اند، تا جایی که این زبان در بسیاری مناطق به کلی از یاد رفته است.
تاتی یک زبان غیر مکتوب به شمار می‌رود و به همین خاطر، مهم‌ترین گنجینه آن، ادبیات شفاهی است، هر چند در چند دهه اخیر تلاش‌هایی برای مکتوب کردن دستور زبان و داستان‌های آن صورت گرفته است. همچنین تحقیقاتی روی گویش‌های زبان تاتی منتشر و بر اساس آن، 10 گویش مختلف شناسایی شده است.
زبان تاتی روستای کرینگان و ویژگی‌های آن
روستای کرینگان در منطقه‌ای صعب‌العبور در جنگل‌های ارسباران، در شهرستان ورزقان واقع است و با شهر ورزقان 60 کیلومتر فاصله دارد. این روستا به دلیل قرار گرفتن در کوهپایه‌ها، ساختاری پلکانی دارد، به شکلی که سقف هر خانه، حیاط خانه بالایی است. این شکل خانه‌سازی، در بسیاری از مناطق کوهستانی ایران رواج دارد و شهرها و روستاهای پلکانی متعددی در غرب، شمال و شمال غرب ایران یافت می‌شوند.
آب و هوای کوهستانی روستا موجب می‌شود تابستان‌هایی گرم و معتدل و زمستان‌هایی سرد و یخبندان داشته باشد. مردم این روستا بیشتر به کشاورزی و دامداری مشغولند و مزارع آنان، با آب دو چشمه سیراب می‌شود.
کرینگان از شمال با روستاهای اولی، احمدآباد و مردانقم و از جنوب با روستاهای ونستان، ملک‌طالش و آستمال همسایه است، ولی اهالی هیچ کدام از این روستاها نمی‌توانند زبان تاتی روستای کرینگان را بفهمند و در مکالمه مورد استفاده قرار دهند. البته مردم کرینگان به خاطر مراوداتی که با شهرها و روستاهای اطراف دارند، زبان ترکی آذربایجانی را نیز به خوبی مورد استفاده قرار می‌دهند. همین موضوع موجب شده در سال‌های اخیر خطر فراموشی زبان تاتی روستای کرینگان حس شود و تلاش‌هایی برای حفاظت از آن صورت گیرد. ثبت ملی این زبان به عنوان میراث فرهنگی ناملموس، یکی از همین تلاش‌ها به شمار می‌رود.
ثبت ملی زبان تاتی روستای کرینگان
این زبان در سال 2011 میلادی (1390 خورشیدی) در فهرست آثار ناملموس ایران به ثبت رسید تا اقدامی برای توجه هر چه بیشتر به آن و پویایی روزافزون این زبان صورت گرفته باشد.
| نام | زبان تاتی مردم کرینگان، زبان باستانی سرزمین آذربایجان |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| نوع | سایر |
| ثبت | ملی |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: