آداب و رسوم عشایر ارسباران، خانواده‌هایی اصیل و سختکوش
آداب و رسوم عشایر ارسباران، خانواده‌هایی اصیل و سختکوش
ارسباران که در گذشته «قره‌داغ» نامیده می‌شد، منطقه‌ای با وسعت بیش از 9 هزار کیلومتر مربع است و مناطقی از سه شهرستان کلیبر، ورزقان و اهر در استان آذربایجان شرقی را در بر می‌گیرد. رودخانه ارس در شمال این منطقه که مرز ایران با جمهوری نخجوان و کشورهای ارمنستان و آذربایجان به شمار می‌آید، محدوده شمالی ارسباران را مشخص می‌کند. شهرستان هریس در جنوب، استان اردبیل در شرق و شهرستان مرند در غرب، دیگر مرزهای این منطقه به شمار می‌آیند.
فرهنگ عشایر ارسباران
عشایر ارسباران از شش ایل عمده تشکیل شده‌اند: چلیبانلو، حاج علیلو، محمد خانلو، حسینکلو، حسن بیگلو و قاراچورلو. این ایل‌ها شیعه و ترک‌زبان هستند و برخی از آنان، هم‌اکنون در مناطقی ساکن شده‌اند، ولی زندگی کوچ‌نشینی بخشی از عشایر ارسباران هنوز هم ادامه دارد. عشایر ارسباران در تاریخ ایران، خصوصا در وقایع مشروطه نقش فعالی ایفا کرده‌اند.
بر اساس آمارها تعداد جمعیت عشایر ثابت منطقه ارسباران 1600 خانوار (نزدیک 8300 نفر) و جمعیت عشایر سیار آن بیش از سه هزار خانوار (17 هزار نفر) است. عشایر کوچنده هشت ماه سال را در مناطق قشلاقی به سر می‌برند و اوایل جون (اواسط خرداد)، خود را به مناطق ییلاقی می‌رسانند. این عشایر از آداب و رسوم و تاریخی کهن برخوردارند.
آداب و رسوم محرم
اعتقاد عشایر ارسباران به مذهب شیعه، جایگاه عزاداری‌های ماه محرم و سالگرد شهادت حسین بن علی، پیشوای سوم شیعیان را در نزد آنان بالا برده است. معمولا بزرگان هر ایل محلی را برای برپایی مجلس عزاداری اختصاص می‌دهد و در آن، علم عزا به زمین می‌زنند. در میان عشایر رسم است که هر کس حاجت و نذری دارد، پارچه‌ای رنگی بر این علم می‌بندد و هر روز برای مشاهده آن، پای علم حضور می‌یابد. هر روز سه مرتبه در محلی که برای عزاداری بر پا شده، ذکر مصیبت و عزاداری جریان پیدا می‌کند.
گاهی صاحب محلی که برای عزاداری تعیین شده، هر روز گوسفندی ذبح می‌کند و گوشت آن را برای اطعام افراد اختصاص می‌دهد. این کار در نزد عشایر «احسان» یا «خرج» نامیده می‌شود.
در بین عشایر رسم است که علم را حتی پس از پایان عزاداری، از جا در نمی‌آورند، بلکه به حال خود رها می‌کنند. علم حتی پس از کوچ نیز در جای خود ثابت است و از جا در نمی‌آید مگر این که عوامل طبیعی، مثل باد و برف آن را بیاندازند.
آداب ازدواج در عشایر ارسباران
ازدواج در بین عشایر، جنبه‌های سیاسی دارد و چیزی بیش از یک رسم دینی و اجتماعی است. خانواده‌ها و دودمان‌های مختلف با ازدواج‌هایی که بین آن‌ها اتفاق می‌افتد، به یکدیگر نزدیک می‌شوند. در فرهنگ عشایر، ازدواج نکردن نکوهش می‌شود. ازدواج عشایر به دلیل زندگی کوچ‌نشینی آنان، تحت تاثیر عوامل مختلف است و معمولا در بین فامیل رخ می‌دهد، به شکلی که دخترعموها و پسرعموهای زیادی در بین عشایر به عقد همدیگر در می‌آیند.
معمولا مقدمات اولیه را زنان در مشورت با یکدیگر فراهم می‌آورند، سپس مراسمی با عنوان «خواستگاری» انجام می‌شود که در آن، بزرگ‌ترهای خانواده که به آنان «ائلچی» می‌گویند، پیشنهاد ازدواج را مطرح می‌کنند. رد پیشنهاد ائلچی کاری موهن به شمار می‌آید. پدر داماد پس از طرح پیشنهاد از سوی ائلچی، قالی یا مبلغی پول نقد یا دام را به عنوان شیربها (در زبان ترکی «باشلیق» گفته می‌شود) برای خانواده عروس می‌فرستد. این کار به نوعی نشانه‌ای از منزلت بخشیدن به عروس و گرامی‌داشتن اوست.
دختر با خود جهیزیه‌ای عمدتا متشکل از قالی و قالیچه، رختخواب و وسایل دست‌بافت به همراه می‌آورد. ممکن است خود دختر، پیش از ازدواجش، این وسایل را ساخته باشد. پسر نیز دام زنده دارد که برای او سرمایه‌ای برای کار و گذران زندگی محسوب می‌شود.
آداب و رسوم مرگ و سوگواری عشایر ارسباران
با فوت هر فرد، همه افراد عشیره برای تدفین وی حضور می‌یابند. تدفین بر اساس ضوابط دینی انجام می‌شود و در آن پس از غسل دادن مرده، بدن را کفن می‌کنند. اگر در محل توقف، قبرستانی وجود داشته باشد، مرده را در آن دفن می‌کنند، در غیر این صورت جنازه را با مرکب به نزدیک‌ترین آبادی می‌رسانند تا در قبرستان آن جا دفن شود.
برای گرامیداشت مرده، مردها در یک آلاچیق جمع می‌شوند و به تلاوت قرآن می‌پردازند، زن‌ها نیز در آلاچیق دیگر به عزاداری مشغول می‌شوند. در جمع زنان، یک نفر با خواندن اشعاری به ذکر مصیبت می‌پردازد و بقیه با شنیدن این اشعار، می‌گریند.
در بین عشایر رسم است که افراد شرکت‌کننده در مراسم عزاداری، با خود دام زنده یا برخی اقلام غذایی را به رسم دلجویی به همراه می‌برد تا در مخارج برپایی مراسم عزاداری شریک باشد. رسم است که اگر قراری برای برگزاری مراسم جشن یا عروسی گذاشته شده، آن را حداقل تا چهلمین روز پس از مرگ میت، عقب می‌اندازند.
| نام | آداب و رسوم عشایر ارسباران، خانواده‌هایی اصیل و سختکوش |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| شهر | اهر |
| نوع | سایر |
| ثبت | بدون ثبت |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: