موزه پارس شیراز، نمایشگاهی از آثار 5000 سال تاریخ ایران

موزه پارس شیراز با وجود وسعت کم، هم از نظر معماری و ساخت بنا و هم از نظر اشیایی که در آن به نمایش درآمده، سرآمد است. ساختمان این موزه در قرن هجدهم میلادی در باغی که به «باغ نظر» معروف است، ساخته شده است. احداث این ساختمان بخشی از طرح ساختمانی کریم‌خان زند بود که برای استفاده عموم ساخته می‌شد. ارگ کریم‌خانی، مسجد وکیل، بازار وکیل و حمام وکیل، از جمله بناهای ساخته شده در اطراف باغ نظر هستند.

موقعیت و ویژگی‌های موزه پارس شیراز

باغ نظر در دوره زندیه، روبروی ارگ کریم‌خانی بنا شده است. وسعت باغ، قبلا بیشتر بوده است و موزه پارس، در بنایی که آن را «کلاه فرنگی» می‌نامند، واقع است.

ساختمان موزه از بیرون به شکل هشت‌ضلعی به نظر می‌آید. کاشی‌هایی با نقوش گل و درخت در نمای بیرونی موزه پارس، یک هماهنگی دلپذیر را به نمایش می‌گذارد و چشم هر بیننده‌ای را به خود مشغول می‌کند. با وجود آن که از بیرون، این بنا شبیه مقبره‌هایی است که در آن دوره ساخته شده، ولی تزئینات بیرونی و کاشی‌کاری‌های سرزنده بنا، طراوت فضای باغ را به بیننده القا می‌کند. کریم‌خان زند در زمان حکومت خود، از مقامات رسمی و شخصیت‌های مهم در این ساختمان پذیرایی می‌کرد.

موزه پارس از سال 1934 م. (1313 خورشیدی) در این ساختمان دایر شد و در آن مجموعه‌ای از نفیس‌ترین اشیای مربوط به تاریخ باستان، گرد آمد. دیوارهای داخلی این موزه با نقاشی‌های دوره زندیه، با ترکیب‌هایی از رنگ‌های قرمز تیره و طلایی که نمونه آن در ارگ کریم‌خانی هم مشاهده می‌شود، تزئین شده‌اند. تقابل این نوع تزئین در کنار قدمت آثار به نمایش گذاشته شده در موزه، حسی وصف‌ناشدنی به بینندگان هدیه می‌دهد.

فضای داخلی موزه پارس، به شکل چلیپا به نظر می‌رسد و در هر طرف آن، درون ویترین‌ها، اشیایی چیده شده است. چهار آب‌نما در چهار سوی ساختمان قرار دارد. آب‌نمای شمالی در مسیر خیابان قرار داشت و امروز، تخریب شده است. در فضای داخلی، چهار شاه‌نشین جانبی نیز وجود دارد.

دیدنی‌های موزه پارس شیراز

موزه پارس، قدیمی‌ترین موزه استان فارس است و آثار ارزشمند فلزی، سفالی، انواع سکه‌ها و مهرها در آن نگهداری می‌شود. قدمت اشیای موزه از هزاره چهارم پیش از میلاد تا دوره معاصر را پوشش می‌دهد.

اشیای دوره پیش از اسلام

خمره‌ای سفالی متعلق به هزاره سوم پیش از میلاد، کوزه‌ قرمز لوله منقاری از هزاره دوم قبل از میلاد، سردیس مربوط به دوره ساسانی که در حاجی‌آباد داراب کشف شده در کنار ظروف و اشیای مفرغی کشف‌شده در لرستان که به هزاره اول قبل از میلاد مربوط است، در این موزه قابل مشاهده است.

قرآن‌های نفیس موزه پارس

30 جلد قرآن به خط یحیی الجمالی الصوفی که در قرن هشتم هجری قمری (قرن چهاردهم میلادی) زندگی می‌کرد در موزه نگهداری می‌شود. در این موزه قرآن هفده من که در دروازه شیراز قرار داشت و به دست سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری و به خط محقق نوشته شده، قابل مشاهده است. این قرآن 40 کیلوگرم وزن دارد و قطع آن 48 در 72 سانتی‌متر است.

نقاشی‌های موزه

چند نقاشی آب‌رنگ لطفعلی صورتگر، نقاش معاصر ایرانی نیز در موزه قابل مشاهده است. تابلوی معروف کریم‌خان در حال قلیان‌ کشیدن نیز در این موزه قرار دارد که فردی به نام «جعفر» آن را کشیده است. چندین اثر نقاشی دیگر در موزه پارس وجود دارد که برخی از آن‌ها تصاویر معروفی است که در دوره‌های مختلف برای تزئین منازل و قهوه‌خانه‌ها مورد استفاده قرار گرفته است.

آرامگاه کریم‌خان

کریم‌خان زند در سال 1193 هجری قمری (1779 میلادی) درگذشت. او وصیت کرده بود پیکرش در شاه‌نشین شرقی این عمارت به خاک سپرده شود. 13 سال بعد، آغامحمدخان قاجار، بنیان‌گذار سلسله قاجار که نسبت به خاندان زند کینه شدیدی داشت، استخوان‌های کریم‌خان را از قبر خارج کرد و به کاخ گلستان برد و برای بی‌احترامی به جسد، آن را در زیر راه پله دفن کرد. بعدها رضاشاه پهلوی (سلطنت از 1925 تا 1941 م.) برای اعاده حیثیت از خاندان زند، استخوان‌ها را از زیر راه پله خارج کرد و به شیراز برد تا با احترام در محل قبلی خود دفن شود.