موزه چابهار، آشنایی با گوشه‌هایی از زندگی مردم بلوچ و تاریخ چابهار

موزه‌های مردم‌شناسی ابعادی از زندگی مردمان جوامع مختلف را به نمایش می‌گذارند که شاید به دلیل روزمرگی در نظر خود آنان چندان جالب و خاص جلوه نکند، ولی یک ناظر بیرونی با مشاهده آن می‌تواند به باورها، آداب و رسوم و سبک زندگی آنان پی ببرد. این نوع موزه‌های قدمت چندانی ندارند؛ حداقل از موزه‌هایی که با هدف نمایش اشیای قدیمی یا آثار هنری ایجاد شده‌اند، جدیدترند، ولی این موضوع به هیچ وجه از اهمیت آن‌ها نمی‌کاهد. زیرا بازدید از موزه‌های مردم‌شناسی راهی آسان و سریع برای درک هویت و فرهنگ یک جامعه است... «موزه چابهار» هم یک موزه مردم‌شناسی است با این تفاوت که در آن، بخشی برای نمایش اشیای باستانی نیز ایجاد شده است. از این رو علاوه بر مشاهده جنبه‌های مردم‌شناسانه، می‌توان در بازدید از این موزه با بخش‌هایی از تاریخ شهر کهن چابهار نیز آشنا شد.

ویژگی‌ها و تاریخچه موزه چابهار
ساختمانی که امروزه با نام موزه چابهار شناخته می‌شود، سابق بر این به فرمانداری این شهر تعلق داشت. چابهار در جنوب شرقی ایران در کرانه دریای مکران و اقیانوس هند واقع است و تنها بندر اقیانوسی ایران شمرده می‌شود. از آن جا که چابهار به دو اسکله مجهز با ظرفیت 8.5 میلیون تن برخوردار است، کشتی‌های اقیانوس‌پیما می‌توانند در آن پهلو بگیرند. این بندر نزدیک‌ترین راه دسترسی کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه به آب‌های آزاد است و به همین دلیل اهمیتی راهبردی دارد. آب و هوای چابهار به دلیل نزدیکی به مدار راس‌السرطان و قرار گرفتن در مسیر بادهای موسمی شبه‌قاره هند، گرمسیری و معتدل است. چابهار در زمستان یکی از گرم‌ترین نقاط کشور و در تابستان یکی از خنک‌ترین بنادر جنوبی ایران محسوب می‌شود. مردم چابهار از قوم بلوچ هستند و به زبان بلوچی سخن می‌گویند.
این ساختمان که در خیابان دریا، انتهای بلوار امام قرار دارد، در دوره قاجاریه (قرن نوزدهم) احداث شده و از سال 2010 میلادی (1389 خورشیدی) موزه چابهار در آن شروع به کار کرده است. زمینی به مساحت 2900 متر مربع به احداث بنا اختصاص دارد و زیربنای آن به 650 متر مربع می‌رسد. نکته جالب توجه درباره ساخت بنا، استفاده هم‌زمان از ستون‌های آهنی و سقف چوبی است. سه در که هر کدام به راهروها و اتاق‌هایی جداگانه راه دارند، مسیر ورودی به ساختمان را شکل می‌دهند. درون ساختمان اتاق‌های متعددی وجود دارد که در حال حاضر برای نمایش آثار مختلف موزه مورد استفاده است.


 کاسه سفالین باستانی مربوط به دوره پیش از میلاد- موزه چابهار

بخش‌های موزه چابهار
ساختمان موزه دو طبقه دارد: طبقه همکف به نمایش آثار باستانی تعلق دارد و طبقه دوم، محل برپایی موزه مردم‌شناسی است. نخستین بخش طبقه همکف به آثار پیش از تاریخ اختصاص یافته است و در آن اشیایی همچون لیوان آجری، پیاله، کوزه دسته‌دار، کاسه مرمرین، سفال‌های دارای نقش و نگار و خمره دیده می‌شود. چند فسیل و استخوان مربوط به حیوانات ماقبل تاریخ نیز در این قسمت به نمایش گذاشته شده است. دو بخش دیگر طبقه همکف به آثار دوره‌های مختلف تاریخی و آثار دوره معاصر اختصاص دارد. سکه‌های ساسانی (قرن سوم تا هفتم میلادی)، پیاله‌های آجری، قیف، ظروف فلزی و بخشی از پوشش سفالی پشت‌بام که در سال 1865 میلادی (1244 خورشیدی) تولید شده، از دیدنی‌های بخش دوره‌های تاریخی محسوب می‌شود. لیوان‌های دسته‌دار منقوش، گوشواره، تاج سر در ساختمان فرمانداری قدیم، سنجاق سر و چند مجسمه حیوانات، اشیای برجسته بخش دوره معاصر است. در این بخش چندین تابلوی نقاشی نیز دیده می‌شود که در آن گیاهان دریایی خلیج فارس و دریای عمان، پرندگان آبزی و کنار آبزی منطقه تصویر شده‌اند.


بخش مردم‌شناسی موزه چابهار

در طبقه دوم علاوه بر بخش مردم‌شناسی، کتابخانه کوچکی نیز وجود دارد که در آن کتاب‌هایی مربوط به تاریخ و احوال مردم چابهار در دسترس است. بازدیدکنندگان در بخش مردم‌شناسی با احوال مردم بلوچ آشنا می‌شوند؛ مردمانی که از دیرباز به سخت‌کوشی و قناعت معروف بوده‌اند. در این بخش با ساخت مجسمه‌هایی مومی، گوشه‌هایی از زندگی و فرهنگ مردم بلوچ بازسازی شده است. مراسم عروسی، عملیات صیادی و کشاورزی، آثار صنایع دستی و فعالیت‌هایی همچون پخت نان یا سوزن‌دوزی، از جمله مواردی است که در موزه به نمایش درآمده است.