آیین برداشت محصول روستای سقای، مراسمی کهن در تلفیق با باورهای معنوی
آیین برداشت محصول روستای سقای، مراسمی کهن در تلفیق با باورهای معنوی
بشر از دیرباز برای برداشت محصول اهمیتی ویژه قائل بوده است. در جوامع و فرهنگ‌های مختلف، رسوم و آیین‌هایی پیرامون مراحل مختلف کاشت تا برداشت محصول شکل گرفته که می‌توان آن را یکی از عناصر شناخت سبک زندگی و عقاید آنان دانست. این رسوم در فرهنگ‌هایی که به کشاورزی متکی هستند، برجستگی بیشتری دارد. بر همین اساس در مناطق مختلف ایران نیز چنین آیین‌هایی وجود داشته است. هر چند امروزه بسیاری از این آیین‌ها بر اثر تغییر سبک زندگی رنگ باخته‌اند، هنوز برخی به قوت خود باقی هستند و دستخوش تغییر نشده‌اند. آیین برداشت محصول روستای سقای یکی از همین سنت‌هاست که هنوز هم به صورت سالانه، برگزار می‌شود.
ویژگی‌های آیین برداشت محصول روستای سقای
زمان برگزاری آیین برداشت محصول روستای سقای، در یک روز پنجشنبه در اواخر ماه جون یا اوایل جولای (نیمه تیرماه) است. پیوند خوردن این آیین با باورهای دینی، یکی از ویژگی‌های مهم آن است. دو روز مانده به برگزاری مراسم، یکی از اهالی مورد احترام روستا، با خواندن مناجات و اشعاری مردم را از برپایی آیین مطلع می‌کند. با پیچیدن این بانگ در روستا، مردم به تکاپو می‌افتند و با پختن نان محلی و دعوت از اهالی روستا که در مناطق دیگر سکونت دارند، به تدارک مراسم می‌پردازند.
صبح روز برگزاری مراسم، خانواده‌ها لباس‌های نو به تن می‌کنند و به صورت گروهی، به سوی کوه پیر سقا به راه می‌افتند. این کوه در نگاه روستاییان، محلی مقدس و مورد احترام است. حرکت دسته‌جمعی مردم روستا به سوی این کوه که در جنوب روستا قرار دارد، یکی از صحنه‌های بسیار دیدنی و شورانگیز در جریان برگزاری این آیین محسوب می‌شود.
پس از رسیدن مردم به محل موعود، هر خانواده در محلی جا می‌گیرد. آنان تا بعد از ظهر در آن جا می‌ماند و به معاشرت می‌پردازند. بزرگ‌ترها در این جمع‌های خانوادگی، از خاطرات خود سخن می‌گویند و کسانی که مدتی از روستا دور بوده‌اند، با بستگان خود دیدار تازه می‌کنند. در دامنه کوه پیر سقا چشمه‌ای با نام «چشمه‌علی» قرار دارد که مردم در جریان برگزاری مراسم، در کنار آن قربانی انجام می‌دهند و با گوشت آن، غذا می‌پزند. قسمتی از گوشت قربانی نیز در میان کسانی که در مراسم حضور ندارند، تقسیم می‌شود. از فردای روز برگزاری مراسم، برداشت محصولات کشاورزی روستا آغاز می‌شود.
روستای سقای در کجا قرار دارد؟
سقای یکی از روستاهای شهرستان ورزقان آذربایجان شرقی است. این روستا با روستای ینگجه همسایه است. در روستای ینگجه نیز آیینی مشابه با آیین برداشت محصول روستای سقای برگزار می‌شود.
در نزدیکی روستای سقای گورستانی باستانی قرار دارد که به عقیده باستان‌شناسان، قدمت آن به هزاره نخست قبل از میلاد باز می‌گردد. این گورستان که به «گورستان سقای یک» خوانده می‌شود، در شرق روستا واقع شده و با آن حدود 400 متر فاصله دارد. گورستان دیگری با نام «گورستان سقای دو» نیز در یک کیلومتری شرق روستا قرار دارد که آن نیز به هزاره اول پیش از میلاد مربوط است. هر دو این گورستان‌ها در سال 2009 میلادی (1387 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.
پیشینه آیین برداشت محصول روستای سقای
آن طور که اهالی روستا نقل می‌کنند، سابقه برگزاری مراسم به مدت‌ها پیش باز می‌گردد و سنت آبا و اجدادی به شمار می‌آید. آنان هدف از ایجاد این آیین را سپاسگزاری از خداوند به خاطر فرارسیدن زمان برداشت محصول می‌دانند. برگزاری آیین در کوه پیر سقا که در نگاه مردم از قداست برخوردار است، نشان می‌دهد این آیین تا چه حد در باورهای معنوی مردم ریشه دارد.
بر اساس ادعای کارشناسان، کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد چنین آیین‌هایی در دوره‌های پیش از اسلام نیز در منطقه وجود داشته است. بنابراین می‌توان این احتمال را مطرح کرد که این آیین نیز، شکلی از آیین‌های کهن است که به مرور زمان بر اساس باورهای مردم، شکلی نو به خود گرفته است.
ثبت ملی آیین برداشت محصول روستای سقای
این آیین در سال 2011 میلادی (1390 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ناملموس ایران ثبت شد.
| نام | آیین برداشت محصول روستای سقای، مراسمی کهن در تلفیق با باورهای معنوی |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| شهر | ورزقان |
| نوع | سایر |
| ثبت | ملی |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: