فرهنگ بازار تهران، تجلی فرهنگ اصیل کسب و کار در ایران
فرهنگ بازار تهران، تجلی فرهنگ اصیل کسب و کار در ایران
تهران پس از انتخاب شدن به عنوان پایتخت سلسله قاجاریه در مارس 1785 میلادی (نوروز 1164 خورشیدی) متحول شد و امروز به یک کلان‌شهر تبدیل شده است. البته قدمت تهران به قرن‌ها پیش از حکومت قاجاریه باز می‌گردد. آثاری از دوران شاه تهاسب (قرن شانزدهم میلادی) و حتی پیش از آن، از دوران سلجوقی و ایلخانی (قرن‌های یازدهم تا سیزدهم میلادی) در تهران وجود دارد، ولی یکی از قدیمی‌ترین آثار کشف‌شده در این منطقه، گورهایی سه هزار و 500 ساله در منطقه شمیران است. در سال 2014 میلادی (1393 خورشیدی) کشف جسد یک بانوی 35 ساله در خیابان مولوی تهران که بر اساس تحقیقات، حدود هفت هزار سال پیش از دنیا رفته بود، گمانه‌زنی‌ها درباره سن تهران را تغییر داد. هر چند برخی کارشناسان اعتقاد داشتند تهران در آن زمان سکونت‌گاه دائمی نبوده و این زن در حین گذر از این منطقه فوت کرده و به خاک سپرده شده است... قدر مسلم این است که تهران حداقل از چند قرن پیش اصلی‌ترین مرکز سیاسی و اجتماعی ایران بوده و به همین خاطر، تبادلات اقتصادی فراوانی در آن انجام شده است. این شرایط اهمیت بازار تهران را مضاعف کرده و باعث شده است تا فرهنگی خاص درون آن شکل گیرد.
بازار تهران؛ پیشینه و اهمیت
بازار تهران، در حال حاضر 105 هکتار مساحت دارد و به صورت متوسط، روزانه حدود 400 هزار نفر در آن تردد می‌کنند. تاسیس این بازار به زمان شاه تهماسب نسبت داده می‌شود.
به دلیل رابطه تنگاتنگ سیاست و اقتصاد، در شهرهای قدیمی ایران، بازارهای مهم و مراکز سیاسی در کنار یکدیگر شکل می‌گرفتند. در تهران نیز تقارن و هم‌نشینی مراکز اقتصادی و سیاسی به خوبی نمایان است. در واقع محلات مهم قدیمی تهران نیز حول بازار تاسیس شده‌اند. محله ارگ، محله بازار، درخونگاه و عودلاجان در چهار طرف چهارراه گلوبندک، نقطه مرکزی بازار تهران شکل گرفته‌اند. بعدها بالاتر از این محلات، محله دولت هم به وجود آمده است.
بازار به خاطر جایگاه اقتصادی‌اش مشهور است، ولی بازار تهران جنبه‌های فرهنگی قابل توجهی نیز دارد. بازار به خاطر مراوده مداوم مردم به آن، یک نهاد اجتماعی به شمار می‌آید. علاوه بر این ارتباط بازار با نهاد سیاست، جایگاه آن را به حدی ارتقا می‌دهد که بر محیط بیرون خود اثراتی گسترده بر جای می‌گذارد.
جایگاه فرهنگی بازار تهران
بازار تهران جنبه‌های دیدنی و جذابی دارد. از صبح‌های پر تکاپو که با حضور کسبه در مغازه‌ها، حتی پیش از طلوع آفتاب آغاز می‌شود، تا حضور مردم در محیط بازار و خرید و فروش روزانه اجناس، همه و همه گوشه‌هایی از جذابیت‌های بازار تهران را تشکیل می‌دهند. در میان کسبه قدیمی رسم است که هر صبح، پیش از باز کردن مغازه، به روح درگذشتگان فاتحه و دعا می‌فرستند و سپس کار خود را آغاز می‌کنند. بالا کشیدن کرکره مغازه همواره با یاد خدا صورت می‌گیرد و کاسبان از خداوند برای شروع روزی پر روزی مدد می‌طلبند. اول صبح، کاسبان بازار تهران با یکدیگر به خوش و بش و احوالپرسی می‌پردازند و روابط حسنه آن‌ها تا پایان روز کاری ادامه می‌یابد. تا قبل از گسترش شهر تهران، خانه کاسب در نزدیک‌ترین فاصله با مغازه یا حجره وی قرار داشت. ولی با افزایش قیمت زمین و مسکن، خانه‌ها به تدریج به املاک تجاری تبدیل شد و کاسبان برای زندگی به مناطق دیگر رفتند.
بر خلاف آن چه در متون اقتصادی مدرن بیان می‌شود، کاسبان بازار تهران به دنبال حداکثر کردن سود خود نیستند و در مواقعی که به سود مناسب رسیده باشند، مشتریان جدیدتر را به سایر مغازه‌ها می‌فرستند تا آن‌ها هم بتوانند محصولات و کالاهای خود را به فروش برسانند و به سود برسند. یکی از رسوم بازار تهران، انتقال پیشه به نسل‌های بعد است، به شکلی که یک حجره‌دار، کار خود را به فرزند یا فرزندانش می‌آموزد و حجره را در اختیار وی قرار می‌دهد تا امور آن را به پیش برد.
برخورد منصفانه با روی گشاده از جمله آداب اجتماعی است که در بازار تهران از سوی کسبه تبلیغ می‌شود. این رفتارها به خاطر اعتقادات مذهبی کسبه است، اعتقاداتی که موجب می‌شود مساجد در بازارها اهمیت فراوان پیدا کنند. در گذشته کاسبان پیش از حضور در سر کار، در مساجد پای درس علمای دینی می‌رفتند و کتابی به نام «مکاسب» را که احکام دینی داد و ستد را بیان می‌کند، فرا می‌گرفتند.
در دوره قاجاریه اهمیت بازار به اندازه‌ای بود که بسیاری از آیین‌ها در آن جا برگزار می‌شد. برای مثال در محرم خانواده سلطنتی در بازار حضور می‌یافتند و به عزاداری می‌پرداختند. عزاداری‌های محرم، امروز هم یکی از اجزای فرهنگی بازار تهران است. در روزهای محرم، کاسبان علاوه بر سیاه‌پوش کردن تیمچه‌ها، دیرتر کار خود را آغاز می‌کنند تا مراسم عزاداری در ابتدای روز برگزار شود. بسته‌شدن بازار تهران از هفتم محرم تا روز سوم شهادت امام حسین، رسمی است که از دوران قدیم بر جای مانده است.
در گذشته اهمیت بازار تهران موجب می‌شد نهادهای مخصوصی برای شکل‌دهی مراودات اقتصادی با دیگر شهرها شکل گیرد. کاروانسراهای اختصاصی بازار از جمله این نهادهاست. امروزه کاروانسراهایی همچون کاروانسرای «خوانساری‌ها» یا «یزدی‌ها» در بازار وجود دارد که نشان می‌دهد مردم این مناطق به طور ویژه به تهران رفت و آمد می‌کردند و با آن مراوده اقتصادی داشتند. این رفت و آمدها با انتقال فنون و فرهنگ آن‌ها همراه بوده و خرده‌فرهنگ‌هایی را به وجود آورده است.
| نام | فرهنگ بازار تهران، تجلی فرهنگ اصیل کسب و کار در ایران |
| کشور | ایران |
| ناحیه | تهران |
| شهر | تهران |
| نوع | سایر |
| ثبت | ملی |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: