تعزیه روستای توت، نمونه‌ای اصیل از تعزیه‌خوانی ایرانی
تعزیه روستای توت، نمونه‌ای اصیل از تعزیه‌خوانی ایرانی
تعزیه یا شبیه‌خوانی یک نمایش آیینی است که معمولا به روایت و بازسازی رویدادهای مربوط به شهادت امام حسین و یاران بزرگوار ایشان در کربلا می‌پردازد. برگزاری تعزیه ریشه‌های تاریخی کهنی دارد و امروزه در نقاط بسیاری به صورت سالانه، خصوصا در ماه‌های محرم و صفر به عنوان یک سنت دیرینه جریان دارد. استان یزد به عنوان یکی از مناطق کهن ایران که آداب و رسوم آن در عزاداری امام حسین زبانزد است، از مراکز برپایی تعزیه محسوب می‌شود. در این استان تعزیه‌های زیادی در مراکز و هیات‌های عزاداری شهرها و روستاهای مختلف برگزار می‌شود ولی از این میان، روستای توت به خاطر برگزاری سالانه مراسم مخصوص تعزیه شهرت دارد. این روستا از توابع شهرستان اردکان محسوب می‌شود و در 60 کیلومتری شرق شهر اردکان واقع است. گفته می‌شود دلیل نامیدن این روستا وجود درختان متعدد توت در آن بوده است.
تعزیه روستای توت، ویژگی‌ها و شیوه برگزاری
ریشه اجرای تعزیه به صورت دقیق مشخص نیست، ولی برخی مورخان آن را به پیش از اسلام مربوط می‌دانند. برخی دیگر نیز تعزیه را شکلی تکامل‌یافته از عزاداری‌های اولیه شیعیان در سوگ امام حسین و شهدای کربلا می‌دانند و معتقدند نخستین تعزیه‌ها در ایران، در دوره حکومت آل بویه (قرن دهم میلادی) شکل گرفته است. این هنر در دوره قاجاریه به اوج خود رسید و بسیار مورد توجه واقع شد. بعدها با روی کار آمدن حکومت پهلوی، رضاشاه (سلطنت از 1925 تا 1941 میلادی) تلاش زیادی برای از بین بردن آیین‌های دینی به خرج داد، ولی نهایتا با سرنگونی وی تعزیه حیات دوباره‌ای پیدا کرد. امروزه تعزیه از نظر سبک برگزاری، استفاده از ابزارهای موسیقی و شیوه نقش‌آفرینی هنرمندان با گذشته تفاوت‌هایی پیدا کرده است، با این حال برگزاری آن به شدت از سوی مردم مورد استقبال قرار می‌گیرد. در روستای توت تعزیه‌ای که امروز قدمت اجرای آن بیش از 100 سال است، به سبکی سنتی برگزار می‌شود. مردم روستا برای اشاره به قدمت اجرای این برنامه به سند وقف‌نامه‌ای اشاره می‌کنند که به سال 1126 هجری قمری (1714 میلادی) نوشته شده است. بر اساس گفته‌های مردم محلی حتی در زمانی که رضاشاه برپایی هر گونه مراسم عزاداری را ممنوع اعلام کرده بود و با آن به شدت برخورد می‌کرد، تعزیه روستا برگزار شد و تا امروز حتی یک سال هم در اجرای آن وقفه نیافتاده است.
تعزیه روستای توت به مدت پنج روز، در دهه پایانی ماه صفر برگزار می‌شود. در جریان برگزاری این برنامه، هزاران نفر به این روستای کوچک می‌آیند تا در «حسینیه روستای توت اردکان» تماشاگر چندین اجرا باشند. برخی از کسانی که از روستاهای اطراف به توت می‌آیند، مسیر راه را پیاده می‌پیمایند و معتقدند این کار با اجر و پاداش اخروی توام خواهد بود. در روزهای پایانی صفر در این روستا علاوه بر تعزیه‌خوانی، آیین نخل‌برداری نیز برگزار می‌شود. این مراسم معمولا با چاوشی‌خوانی شروع می‌شود و پس از سینه‌زنی و نوحه‌خوانی، به نخل‌برداری یا علم‌گردانی می‌رسد و در انتها، تعزیه به اجرا در می‌آید.
بیشتر هنرمندان و دست‌اندرکاران تعزیه روستای توت به صورت خانوادگی در این آیین حضور داشته‌اند و حضور در برگزاری آیین را از پدران خود به ارث برده‌اند. همین ویژگی سبب شده تعزیه روستای توت اصالت خود را حفظ کند و هنوز هم با سبک و سیاق سنتی برگزار شود. رسم بر این است که در هر شب، برگزاری مراسم به یکی از طوایف واگذار شود. در زمان اجرای برنامه عزاداران با غذاها و نوشیدنی‌هایی که از محل نذورات مردم تامین شده است، اطعام می‌شوند. شربت گل‌گاوزبان یکی از نوشیدنی‌های خوش‌طعم و معروف این مراسم است.
ثبت ملی تعزیه روستای توت
آیین تعزیه‌خوانی در روستای توت در سال 2009 میلادی (1388 خورشیدی) با شماره 53 در فهرست میراث ناملموس ملی ایران به ثبت رسید.
| نام | تعزیه روستای توت، نمونه‌ای اصیل از تعزیه‌خوانی ایرانی |
| کشور | ایران |
| ناحیه | یزد |
| شهر | اردکان |
| نوع | دینی |
| ثبت | ملی |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: