نان سَنْگَک

سَنْگَک، نانی که آن را روی سنگریزه (ریگ) داغ تنور سنگک‌پزی می‌پزند.

نان سنگک از مطبوع‌ترین نان‌های بازاری شهری و سفره ایرانی بوده است. پیشه سنگک‌پزی ظاهراً با گسترش شهرها و نظام یافتن بازارهای بزرگ شهری در ایران پدید آمده است. زمان و محل پیدایی پیشه سنگک‌پزی و پختن نان سنگک و مردمانی که نخستین بار پختن این نوع نان را آغاز و رایج کردند، معلوم نیست. بنابر تاریخ مکتوب، این نان در دوره صفوی در ایران شناخته و رایج بوده و در بسیاری از شهرها پخته می‌شده است.

در لغت‌نامه برهان قاطع،  همچنین  در سیاحت‌نامه شاردن به  نان سنگک و پخت آن بر روی سنگریزه در برخی از شهرهای ایران اشاره  شده است.

نان سنگک را با خمیری که در آب مخلوط ترش و نمک خوب ورز داده‌اند، و خوب «چاق‌شده» و «جا‌افتاده» (پرورده و رسیده شده) است، می‌پزند. پزندگان نان سنگک، «شاطر» و «نانْگیر» (کارگران پشت ‌پارو یا نان ‌پزان) و «آتَشْ اَنداز» و «دستْ به سیخ» (کارگران پای‌ تنور یا نان درآران) باید در کار پختن نان ورزیده و چابک باشند، تا نان‌های سنگک همه از لحاظ شکل یک اندازه و قواره‌دار، و از لحاظ پختگی همه مغز پخت و یکنواخت آتش دیده و برشته باشند.