کاروانسرای خواجه‌نظر جلفا، یک منظره رویایی زنده!
کاروانسرای خواجه‌نظر جلفا، یک منظره رویایی زنده!
شاه عباس اول در دوره سلطنت خود (1587 تا 1629 میلادی) برای ایجاد امنیت راه‌ها و افزایش رونق تجارت، علاوه بر مرمت کاروانسراهایی که از گذشته باقی مانده بود، کاروانسراهای جدیدی را در مسیرهای پرتردد بنا نهاد. این کاروانسراها، امروز به عنوان یک میراث از تمدن عظیم ایرانی به شمار می‌روند و شماری از آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند.
ویژگی‌های کاروانسرای خواجه‌نظر جلفا
کاروانسرای خواجه‌نظر از جهاتی با کاروانسراهایی که به عنوان «شاه‌عباسی» معروف شده‌اند، شباهت دارد. این کاروانسرا پلانی مستطیلی دارد و در ساخت آن از سنگ‌های تراش‌خورده و آجر استفاده شده است. این ترکیب به دیواره‌های کاروانسرا شکلی مشبک بخشیده و زیبایی آن را بالاتر برده است. مثل بسیاری از کاروانسراهای ایرانی، کاروانسرای خواجه‌نظر نیز یک حیاط مرکزی و سه ایوان در اطراف دارد. این ایوان‌ها در گذشته، برای نشستن و استراحت کاروانیان مورد استفاده قرار می‌گرفت و گاهی محلی بود برای نمایش کالاهای تجاری و راه‌اندازی بازاری برای عرضه آن‌ها.
کاروانسرا سقفی گنبدی‌شکل دارد که با طاق‌هایی جناقی ایجاد شده است. در داخل بنا، راهروهایی برای دسترسی به بخش‌های مختلف وجود دارد. از چند سال پیش، بخش‌هایی از کاروانسرا به عنوان موزه زنده سفال و سرامیک، فروشگاه صنایع دستی و سفره‌خانه سنتی مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. همچنین در فاصله‌ای اندک از کاروانسرا، مجسمه‌هایی از انسان‌ها و چند شتر ساخته شده که حال و هوای کاروان‌های تجاری قدیمی را تداعی می‌کند.
یکی از زیبایی‌های کاروانسرای خواجه‌نظر جلفا، قرار گرفتن آن در دامنه کوه‌های صخره‌ای است. تقارن ساختمان کاروانسرا با طبیعت اطراف، هماهنگی وصف‌ناپذیری به وجود آورده و منظره‌ای چشم‌نواز، شبیه تابلوهای نقاشی را پیش روی چشم بینندگان خلق کرده است. قرار گرفتن این بنای زیبا در ساحل جنوبی رود ارس، زیبایی آن را دو چندان کرده است. همچنین فاصله کاروانسرا تا کلیسای چوپان که یکی از بناهای ثبت‌شده ایران در فهرست میراث جهانی به شمار می‌آید، کمتر از یک کیلومتر است. به خاطر موقعیت ویژه کاروانسرای خواجه‌نظر، انتخاب آن به عنوان مقصد گردشگری، می‌تواند گزینه‌ای مطلوب برای گردشگران باشد.
روایت تاورنیه از کلیسای خواجه‌نظر
ژان باتیست تاورنیه، جهانگرد و بازرگان فرانسوی بود که در قرن هفدهم، همزمان با اوج قدرت حکومت صفویه، بارها به ایران و کشورهای اطراف آن سفر کرد. او در سفرهای خود، سفرنامه‌هایی را به رشته تحریر درآورد که بیانگر احوال جامعه ایران در آن دوره بود. روایتی از بازدید تاورنیه از کلیسای خواجه‌نظر در سفرنامه او وجود دارد. وی «خواجه‌نظر» را یکی از ارمنیان جلفا معرفی می‌کند که پس از ترقی در تجارت، مورد توجه شاه‌عباس صفوی قرار گرفت و از سوی وی به عنوان «کلانتر ملت ارمنی» منصوب شد. وی اهل جلفا بود و دو کاروانسرای بزرگ در این شهر بنا کرد که پس از مرگ او تکمیل شدند. کاروانسرای خواجه‌نظر، یکی از این دو کاروانسرا به شمار می‌رود. از قرار معلوم کاروانسرای دیگر امروز ویران شده است.
کاروانسرای خواجه‌نظر در کجا قرار دارد؟
برای دیدن کاروانسرای خواجه‌نظر، باید به جلفا سفر کنید. این شهر در شمال استان آذربایجان شرقی قرار دارد. کاروانسرای خواجه‌نظر در بیرون از محدوده شهری جلفاست. مسیر رسیدن از جلفا به کاروانسرای خواجه‌نظر، از کنار آثار دیدنی همچون پل ضیاءالملک و پارک درنا می‌گذرد.
ثبت ملی کاروانسرای خواجه نظر
کاروانسرای خواجه نظر در سال 2003 میلادی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنای تاریخی در چهل و یکمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو که در سال 2023 میلادی در شهر ریاض برگزار شد، به همراه 53 کاروانسرای دیگر، تحت عنوان کاروانسراهای ایرانی در فهرست میراث جهانی نیز ثبت شد. این مجموعه بیست و هفتمین اثر ملی ثبت‌شده ایران در فهرست میراث جهانی به شمار می‌رود. 54 کاروانسرای ایرانی که در یونسکو به ثبت رسیدند، در 24 استان ایران پراکنده شده‌اند، موضوعی که نشان می‌دهد ساخت کاروانسرا در تاریخ ایران تا چه حد مهم و فراگیر بوده است.
| نام | کاروانسرای خواجه‌نظر جلفا، یک منظره رویایی زنده! |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| شهر | جلفا |
| نوع | تاریخی |
| ثبت | یونسکو,ملی |
جاذبه‌های گردشگری و اماکن
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: