کاروانسراهای شیراز، میراثی از روزگار رونق کاروان‌های تجاری
کاروانسراهای شیراز، میراثی از روزگار رونق کاروان‌های تجاری
شیراز یک شهر باستانی است که از عمر بیش از 2500 ساله خود آثار تاریخی جذابی دارد. ولی از بین همه این آثار تاریخی، کاروانسراهای این شهر نسبت به دیگر بناها و دیدنی‌ها، گمنام‌تر مانده‌اند.
در سراسر ایران کاروانسراهایی وجود دارد که خصوصا در شهرهای مهم یا شهرهایی که در مسیر عبور کاروان‌های تجاری بودند، تاسیس شده‌اند. معمولا این کاروانسراها به شکل مستطیل و با دروازه‌ای بزرگ ساخته می‌شد و دور تا دور حیاط میانی آن را، اتاق‌هایی هم‌شکل احاطه می‌کرد. در بسیاری از کاروانسراها برجک‌هایی دیده می‌شود که برای دیده‌بانی یا روشن کردن آتش و کمک به مسیریابی کاروان‌های در راه، مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در شیراز کاروانسراهای زیادی ساخته شده که از میان آن‌ها می‌توان چند کاروانسرا را به عنوان بناهای شاخص به شمار آورد:
کاروانسرای بید زرد
این کاروانسرا در 25 کیلومتری غرب شیراز، در مسیر این شهر به فیروزآباد و در نزدیکی دهی به همین نام قرار دارد. سنگ و گچ مصالح اصلی ساخت این بنا به شمار می‌رود. در نمای بیرونی سنگ‌های تراش‌خورده‌ای به عنوان تزئینات مورد استفاده قرار گرفته است. این کاروانسرا به شکل مربع و در دو طبقه ساخته شده است و قدمت آن به دوره قاجار (قرن نوزدهم) بر می‌گردد. مسافران می‌توانستند با استفاده از راه‌پله‌ای که در سمت راست ورودی قرار دارد، به طبقه دوم و پشت بام ساختمان راه یابند.
در کاروانسرا به جز اتاق‌هایی که برای اسکان مسافران ساخته شده بود، سه اتاق نیز وجود دارد که به عنوان انبار کالاها مورد استفاده قرار می‌گرفت. در دو طرف ورودی دو قاب خالی به چشم می‌خورد که محل نصب کتیبه‌های بنا بوده است ولی امروز از این کتیبه‌ها اثری دیده نمی‌شود.
کاروانسرای باجگاه
از آن جا که کاروانسرای باجگاه در مسیر شیراز به اصفهان قرار دارد، مکانی برای استراحت مسافران اصفهان بوده است. فاصله باجگاه تا شیراز، به حدود 18 کیلومتر می‌رسد. هر چند ورودی و هشتی کاروانسرا از بین رفته، بخش‌هایی از بنای اصلی، از جمله اتاق‌ها، درهای ورودی، ایوان مرکزی با سقف گنبدی، طاقچه‌های آجری، ستون‌ها و حجره‌های آن هنوز پابرجاست. این کاروانسرا نیز در دوره قاجار ساخته شده است.
کاروانسرای خان‌زنیان
در میان کاروانسراهای شیراز، خان‌زنیان از همه بزرگ‌تر است. این بنا با شهر شیراز 40 کیلومتر فاصله دارد و در دوره قاجار ساخته شده است. وجود چنین کاروانسرای بزرگی در شهر شیراز، از رونق تجارت در آن و عبور و مرور کاروان‌های بسیار به این شهر خبر می‌دهد. در چوبی بزرگ کاروانسرا، رو به حیاطی وسیع گشوده می‌شود که دور تا دور آن را اتاق‌ها و حجره‌هایی که محل اسکان کاروانیان بوده، فرا گرفته است. با وجود آن که تعداد اتاق‌های کاروانسرا زیاد است، تعدد راه‌پله‌ها به سقف، نشان می‌دهد احتمالا از سقف نیز گاهی به عنوان محل اسکان و استراحت مسافران استفاده می‌شد.
کاروانسرای دیودان
سقف‌های گنبدی‌شکل این کاروانسرا، آن را از بناهای مشابهش متمایز کرده است. دیودان در 100 کیلومتری جنوب شرقی شیراز و در مسیر این شهر به کرمان قرار دارد. این کاروانسرا نیز مربعی‌شکل است و دو طبقه دارد. در حال حاضر طبقه بالایی بنا تقریبا به طور کامل از میان رفته است.
کاروانسرای آب‌گرم کوار
به نسبت کاروانسراهایی که تا این جا بررسی شده، این کاروانسرا قدیمی‌تر است و به دوره صفویه (قرن شانزدهم) تعلق دارد. این کاروانسرا در نزدیکی روستایی به نام کوار ساخته شده است. بقایای این کاروانسرا هنوز پا بر جاست، ولی بیشتر آن از میان رفته است.
به نظر می‌رسد این کاروانسرا یکی از کاروانسراهایی بوده که شاه عباس صفوی (سلطنت از 966 تا 1007 میلادی) تاسیس کرده است تا امنیت راه‌ها را تضمین کند و تجارت را رونق بخشد. در سراسر ایران کاروانسراهای شاه‌عباسی شهرت فراوان دارد.
| نام | کاروانسراهای شیراز، میراثی از روزگار رونق کاروان‌های تجاری |
| کشور | ایران |
| ناحیه | فارس |
| شهر | شیراز |
| نوع | تاریخی |
| ثبت | بدون ثبت |
جاذبه‌های گردشگری و اماکن
Choose blindless
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: