آیین‌های عاشورایی مراغه، مهم‌ترین جلوه فرهنگ و تاریخ شهر
آیین‌های عاشورایی مراغه، مهم‌ترین جلوه فرهنگ و تاریخ شهر
مراسم عزاداری محرم، یکی از غنی‌ترین جلوه‌های فرهنگی دینی و ملی مردم ایران است. در گوشه‌گوشه ایران، آیین‌های مختلفی متناسب با فرهنگ و تاریخ مردم هر دیار، شکل گرفته که مشابه آن، در منطقه‌ای دیگر دیده نمی‌شود. در شهر مراغه که در استان آذربایجان شرقی قرار دارد، چنین آیین‌های مخصوصی به خوبی قابل مشاهده است، آیین‌هایی که در تاریخی عظیم ریشه دارد و بیانگر علاقه مردم به شخصیت امام حسین است. از میان این آیین‌ها، تاکنون برخی به عنوان میراث ناملموس ملی به ثبت رسیده‌اند تا تلاشی برای معرفی هر چه گسترده‌تر آن صورت گرفته باشد.
مراغه، شهر مهم استان
مراغه دومین شهر بزرگ استان آذربایجان شرقی است و با تبریز، مرکز این استان، 135 کیلومتر فاصله دارد. مراغه از گذشته‌های دور در منطقه، جایگاه مهمی داشته است، ولی شکوفایی آن به دوره ایلخانان (قرن سیزدهم و چهاردهم میلادی) باز می‌گردد، زمانی که مراغه پایتخت این سلسله بود. در همین دوره بسیاری از آثار تاریخی این شهر ساخته شد. شاید از میان این آثار، رصدخانه مراغه شهرت بیشتری داشته باشد، محلی که در روزگار خود یک مرکز علمی بسیار مهم به شمار می‌رفت و میزبانی دانشمندانی از ملیت‌های مختلف را بر عهده داشت.
این شهر جمعیتی بیش از 175 هزار نفر دارد و بیشتر ساکنان آن، مسلمان شیعه هستند. از این روست که برگزاری مراسم عزاداری محرم، در تاریخ و فرهنگ این دیار ریشه‌ای محکم دارد و می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های فرهنگی آن دانست.
سرآغاز عزاداری‌های محرم
اهمیت محرم سبب شده مقدمات عزاداری‌ها، چند روز پیش از شروع این ماه آغاز شود. معمولا پس از برگزاری جشن‌های عید غدیر که سالروز معرفی علی بن ابی‌طالب به عنوان جانشین پیامبر اسلام است، مردم با مهیا کردن حسینیه‌ها، تکایا و سیاه‌پوش کردن معابر، به استقبال محرم می‌روند.
در دهه اول محرم آیین‌های سنتی متعددی در این شهر برگزار می‌شود که «شاه‌حسین گویان»، «علم‌بندان»، «وای عباس»، «حجله‌گردانی حضرت قاسم بن‌الحسن(ع)»، «شمع‌گردانی» و «الله الله حسینه وینا»، مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌آیند.
آیین شاه‌حسین گویان
این آیین علاوه بر مراغه، در شهرهای آذری‌زبان دیگر نیز برگزار می‌شود. در این مراسم، مردم با سر دادن ندای «شاه حسین وای حسین» که در گویش محلی به «شاخسی واخسی» تبدیل می‌شود، سوگواری می‌کنند. این آیین در سال 2015 میلادی (1394 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ناملموس ایران به ثبت رسید.
حرکت دسته‌های شاه‌حسین گویان چند روز مانده به محرم آغاز می‌شود و تا شب شهادت امام حسین، ادامه دارد. در مراغه این دسته‌ها هر شب در یک محله شکل می‌گیرد و عزاداران با در دست داشتن چوب‌دستی‌هایی، ندای «شاخسی واخسی» سر می‌دهند.
آیین علم‌بندان
یکی دیگر از آیین‌های عزاداری محرم در شهر مراغه که در سال 2011 میلادی (1390 خورشیدی) به ثبت ملی رسید، «علم‌بندی» است. این آیین هر سال در روز سوم محرم، سالروز رسیدن کاروان امام حسین به کربلا برگزار می‌شود. در این آیین، هر کدام از محله‌های مراغه مانند چهل‌پا، بیرون‌قلعه و شجاع‌الدوله، علمی را با پارچه‌های مشکی تزئین و افراشته می‌کنند. در این میان، علم میدان دروازه با ارتفاعی بیش از 12 متر از بقیه مشهورتر است.
آیین واعباس
در شامگاه هشتمین روز محرم، در شب تاسوعا که عزاداری‌ها بیشتر به یاد عباس بن علی، برادر و یار وفادار امام حسین برگزار می‌شود، آیینی با عنوان «واعباس» در مراغه برپا می‌شود. در این آیین که یک عزاداری حزن‌انگیز و پرشور است، گروه‌های کوچک گرد هم جمع می‌شوند و با گفتن «واعباس» سینه‌زنی می‌کنند.
روشن کردن شمع در 41 مسجد
بنا بر برخی نقل‌ها، در شب عاشورا، امام حسین به عنوان یک حربه جنگی و برای آن که دشمن خیال کند تعداد یارانش بیشتر شده، 41 خیمه جدید برپا می‌کند. بر همین اساس، مردم مراغه در شب عاشورا با روشن کردن شمع در 41 مسجد قدیمی مراغه، به ذکر مصیبت می‌پردازند. این آیین که به «شمع‌گردانی» یا «شمع پایلاماق» نیز معروف است در سال 2012 میلادی (1391 خورشیدی) به عنوان اثر ناملموس ملی به ثبت رسیده است.
آیین «الله الله حسینه وینا»
در صبح عاشورا، مردم مراغه پس از برگزار نماز صبح، در قالب دسته‌ای عزاداری از حسینیه حاج غفار، یکی از حسینیه‌های قدیمی شهر، در حالی که حوله‌هایی به نشانه لباس احرام بر تن دارند، با پای برهنه و صورت‌هایی آغشته به گل و خاکستر، به سوی میدان اصلی شهر به راه می‌افتند. این شیوه عزاداری اشاره‌ای به حج ناتمام امام حسین است. ایشان در سال شصتم هجری قمری حج خود را ناتمام رها کردند و به دعوت مردم کوفه به سمت این شهر به راه افتادند.
| نام | آیین‌های عاشورایی مراغه، مهم‌ترین جلوه فرهنگ و تاریخ شهر |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| شهر | مراغه |
| نوع | دینی |
| ثبت | بدون ثبت |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: