محرم در یزد، تجلی‌گاه سنت‌هایی کهن در عزای پیشوای سوم شیعیان
محرم در یزد، تجلی‌گاه سنت‌هایی کهن در عزای پیشوای سوم شیعیان
یکی از مهم‌ترین مناسبت‌های سال برای مردم یزد، محرم است. در این ماه مردم این استان همزمان با دیگر مناطق ایران، به خاطر سالروز شهادت امام حسین(ع) به عزاداری مشغول می‌شوند. محرم در یزد 1سنت‌های ویژه‌ای دارد که تقریبا تمام وجوه فرهنگ این بخش از ایران را تحت تاثیر قرار داده است.
استقبال از محرم
معمولا پیش از شروع محرم، مردم یزد خود را برای عزاداری آماده می‌کنند. از آن جا که رنگ سیاه در فرهنگ مردم ایران، رنگ عزا و ماتم است، پیش از محرم تمام میادین، خیابان‌ها، مساجد، حسینیه‌ها و مراکز اجتماع مردم با پارچه‌های سیاه تزئین می‌شود. در یزد حسینیه‌های زیادی وجود دارد که فهادان، علقمه، خلف باغ، باغ گندم، بعثت، خرمشاه، گنبد سبز و پنبه‌کاران مشهورترین آن‌ها هستند.
هر کدام از این هیات‌ها تاریخی به قدمت چند قرن دارند و در استقبال از محرم و عزاداری، سنت‌های به جا مانده از گذشته را به اجرا در می‌آورند.
چاووش‌خوانی محرم در یزد
پیش از شروع محرم، فرا رسیدن این ماه با آیین چاووش‌خوانی به مردم شهر اعلام می‌شود. معمولا یک نفر یا یک گروه با ایستادن روی یک مکان بلند یا راه رفتن در کوچه‌ها، شعرهایی می‌خواند که از فرا رسیدن ماه ماتم خبر می‌دهد.
عزاداری محرم
مهم‌ترین مراسم عزاداری مردم یزد در 10 روز اول محرم که به روز شهادت امام حسین(ع) در دهم محرم (عاشورا) منتهی می‌شود، شکل می‌گیرد.
روضه‌خوانی محرم
مراسم عزاداری محرم در یزد، با برگزاری مراسمی به نام «روضه‌خوانی» توام است. در این مراسم معمولا یک نفر که او را «مداح» می‌نامند، به ذکر مصائب امام حسین و یاران او می‌پردازد و مردم با شنیدن این روایت‌ها، به گریه و سوگواری می‌پردازند. نوحه‌خوانی و سینه‌زنی که عبارت است از خواندن آهنگین شعرهای مرثیه توسط مداح و کوبیدن آهنگین دست بر سر و سینه توسط جمعیت عزادار، بخش دیگر مراسم روضه‌خوانی را تشکیل می‌دهد.
در محرم علاوه بر مکان‌های مخصوصی که برای عزاداری ترتیب داده شده، بیشتر یزدی‌ها در منزل خود به برپایی مراسم روضه‌خوانی مشغول می‌شوند. از نماز صبح تا نیمه‌های شب، در هر لحظه در نقاط مختلف شهر مجالس روضه‌خوانی برپاست. روضه‌خوانی‌ها به مدت 60 روز برپاست و تا پایان ماه صفر ادامه پیدا می‌کند.
پرسه‌زنی
در آیین پرسه‌زنی عزاداران هیات پشت سر یک سید (از نوادگان پیامبر اسلام) و یک عملدار به راه می‌افتند و از یک محله به محله دیگر سر می‌زنند. در این مراسم مردم با شنیدن صدای عزاداری پرسه‌زنان، از آنان پذیرایی می‌کنند و نذورات خود را به آنان هدیه می‌دهند. این نذورات برای پخت غذای مراسم روضه‌خوانی و توزیع بین عزاداران مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نخل‌برداری
شاید بتوان نخل‌برداری را آیینی دانست که محرم یزد با آن مشهور شده است. در این مراسم یک اتاقک که به صورت کامل از چوب تشکیل شده و نمادی از تابوت امام حسین(ع) به شمار می‌رود، توسط عزاداران حمل می‌شود.
نخل‌برداری در یزد قدمت زیادی دارد. برخی نخل‌ها مانند نخل امیرچخماق یزد، بیش از چهار قرن عمر دارند. این مراسم معمولا از صبح تا ظهر عاشورا برگزار می‌شود.
دسته سقا
برخی نوجوانان با پوشیدن لباس سیاه و به کمر بستن پارچه‌ای قرمز، یک مشک آب به دست می‌گیرند و عزاداران را سیراب می‌کنند.
تعزیه‌خوانی محرم در یزد
تعزیه، بازسازی وقایع کربلا محسوب می‌شود که در آن، بازیگرانی در نقش‌های مختلف، رویدادهای این روز را به تصویر می‌کشند. در یزد معمولا در صبح عاشورا، با حضور چندین بازیگر وقایع عاشورا برای تماشاگران بازسازی می‌شود.
مراسم سیزدهم محرم
سیزدهم محرم که مصادف است با سومین روز شهادت امام حسین(ع) برای مردم یزد روز خاصی است. یزدی‌ها در این روز از اول صبح تا ظهر به عزاداری مشغولند و به نخل‌برداری و سینه‌زنی می‌پردازند.
کتل‌بستن
در مراسم عزاداری یک اسب با شال، ترمه یا ابریشم سبز و سرخ و آینه، نگین و قرآن تزئین می‌شود. این اسب نمادی از مرکب امام حسین(ع) است و پیشاپیش دسته عزادار حرکت داده می‌شود.
جوش‌دوره
این مراسم در شب عاشورا برگزار می‌شود و در آن، چند نفر در وسط جمعیت به نوحه‌خوانی می‌پردازند. همزمان، سایر عزاداران دور تا دور حسینیه به صورت دایره‌ای با گرفتن دستان یکدیگر حلقه‌هایی را تشکیل می‌دهند و با پیمودن مسیری دایره‌ای و تکرار برخی نوحه‌ها، سینه‌زنی می‌کنند.
جغجغه‌زنی
در برخی حسینیه‌های یزد مراسمی با عنوان جغجغه‌زنی یا «سنگ‌زنی» برگزار می‌شود که در آن گروهی حدودا 100 نفره از عزاداران، با خواندن نوحه، چوب‌هایی خاص را به هم می‌کوبند.
| نام | محرم در یزد، تجلی‌گاه سنت‌هایی کهن در عزای پیشوای سوم شیعیان |
| کشور | ایران |
| ناحیه | یزد |
| شهر | یزد |
| نوع | دینی |
| ثبت | بدون ثبت |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: