واسونک‌خوانی، رسم اهالی فارس برای شادمانی در عروسی
واسونک‌خوانی، رسم اهالی فارس برای شادمانی در عروسی
یکی از مهم‌ترین جشن‌های غیر مناسبتی مردم ایران، جشن‌های مربوط به ازدواج است که در هر منطقه، متناسب با فرهنگ و تاریخ آن، رنگ و شکلی خاص به خود گرفته است. رسومی مانند خواستگاری، بله‌برون و حنابندون در اکثر نقاط ایران رواج دارد و در هر منطقه با کمی تغییرات در جزئیات، انجام می‌شود. ولی برخی رسوم مربوط به ازدواج، مخصوص برخی مناطق است و در دیگر مناطق، مشابه آن مشاهده نمی‌شود. «واسونک» یا «واسونک‌خوانی» یکی از همین رسوم است که شیرازی‌ها در گذشته‌ها انجام می‌دادند و امروز با وجود آن که مانند گذشته انجام نمی‌شود، هنوز هم در شیراز و برخی شهرستان‌های استان فارس رواج دارد و در آن به صورت گروهی، ترانه‌های قدیمی هم‌خوانی می‌شود.
واسونک‌خوانی چیست؟
واسونک‌خوانی، خواندن ترانه‌های فولکلور شیرازی است که به آن «واسونک» گفته می‌شود. واسونک به معنای ستایش دختر از سوی خانواده دختر است. این ترانه‌ها، هم محتوای غمگین و هم محتوای شادی‌آفرین دارند، ولی در مراسم عروسی، معمولا اشعاری شاد، همراه با آواز، موسیقی و رقص اجرا می‌شود.
واسونک‌خوانی بیشتر به عهده زن‌هاست. آنان در حین خواندن اشعار، کل می‌کشند و یک یا چند نفر از آن‌ها، فرد یا گروه خواننده را با زدن دایره همراهی می‌کنند. «کل کشیدن» نوعی خاص از هلهله است که در زمان شادی اجرا می‌شود. در بخش‌هایی از استان فارس به واسونک، «سرود» یا «سوری» هم می‌گویند.
واسونک‌خوانی کی اجرا می‌شود؟
این رسم در میان عشایر استان فارس، بیشتر با رقص و سرور اجرا می‌شود. واسونک‌های ایل باصری در استان فارس معروف است. ایل باصری گروهی از عشایر پارسی‌تبار و فارسی‌زبان هستند که در استان فارس زندگی می‌کنند و قالی‌ها و گلیم‌هایی معروف و باکیفیت می‌بافند. جمعیت این ایل به حدود 100 هزار نفر می‌رسد و نقاره و نی ابزار مخصوص اجرای موسیقی آنان است. لباس‌های رنگارنگ زنان عشایر باصری، با ایجاد تنوع بصری در مراسم واسونک‌خوانی، آن را جلوه‌ای ویژه می‌بخشد. عروسی‌های ایل باصری معمولا بیشتر از دو روز طول می‌کشد و در آن حجله‌بندان، حمام داماد، حنابندان، جهیزیه‌کشان و عروس‌بران همراه با شادی اجرا می‌شود. در هر کدام از این مراسم، ممکن است واسونک‌خوانی هم اجرا شود.
ممکن است در واسونک‌خوانی از میان گروه زنان یک نفر اشعاری را بخواند و دیگران به صورت گروهی با خواندن اشعاری دیگر یا تکرار همان اشعار، او را پاسخ دهند. گاهی هم ممکن است اشعار به صورت گروهی هم‌خوانی شود.
موضوع ترانه‌های واسونک‌خوانی چیست؟
واسونک مشتمل بر ترانه‌هایی عامیانه است که با پیوند زناشویی ارتباط دارد. در این ترانه‌ها از عشق و آرزوهای انسانی سخن گفته می‌شود. سرایندگان این ترانه‌ها گمنام هستند و در سروده‌های خود چندان به ردیف و قافیه پای‌بند نبوده‌اند. از این رو واسونک‌ها معمولا آهنگین هستند و مقصودی را که سراینده در نظر داشته، بیان کرده‌اند. در طول زمان هر کدام از خوانندگان بر اساس ذوق خود، بیت‌هایی به این اشعار افزوده‌اند و آن چه که امروز به عنوان اشعار واسونک شناخته می‌شود، حاصل انباشته شدن ذوق افرادی در طول تاریخ است.
واسونک‌خوانی در چه زمانی اجرا می‌شود؟
از زمان اجرای مراسم خواستگاری تا زمانی که عروس به منزل شوهر می‌رود، اشعاری برای واسونک‌خوانی وجود دارد. از این رو ممکن است واسونک‌خوانی چندین بار در حین اجرای مراسم مختلف مربوط به جشن عروسی اجرا شود. واسونک معمولا به صورت تک‌بیت و با ریتم شش و هشت در مایه شوشتری اجرا می‌شود.
واسونک معمولا از سوی خانواده عروس اجرا می‌شود، ولی برخی واسونک‌ها دو طرفه‌اند و خانواده عروس و خانواده داماد، هر کدام اشعاری متناسب خود دارند که ممکن است در جواب یکدیگر خوانده شود.
در گذشته شیرازی‌ها برای خواندن واسونک، حمام‌هایی مانند حمام وکیل را غرق می‌کردند و زنان در بخش میان‌در به خواندن اشعار می‌پرداختند. اما در حال حاضر واسونک‌خوانی در شیراز به تفصیل گذشته اجرا نمی‌شود و فقط در مراسم جشن عروسی، با حضور یک گروه موسیقی، به صورت تک‌خوانی یا هم‌خوانی به اجرا در می‌آید.
در چند دهه اخیر ترانه‌های سنتی واسونک‌خوانی توسط خوانندگان مختلف اجرا و در قالب آلبوم‌های موسیقی به بازار عرضه شده است.
| نام | واسونک‌خوانی، رسم اهالی فارس برای شادمانی در عروسی |
| کشور | ایران |
| ناحیه | فارس |
| شهر | شیراز |
| نوع | سایر |
| ثبت | بدون ثبت |
آداب و رسوم
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: