در آیات قرآن به وضوح سفر تشویق شده است یعنی هم گفته شده است «در زمین گردش کنید» و هم گفته شده است «چرا در زمین گردش نمی‌کنند» اما گردش و سفر برای اهدافی مورد تشویق قرار گرفته است. از نظر قرآن غایت سفر باید مطالعه در احوال مردمان پیشین و آموختن چگونگی تعامل خداوند با ایشان باشد. حتی از نظر قرآن می‌توان برای فهم چگونگی شروع آفرینش و ازطریق آن فهم وجود عالم آخرت بهره جست. این‌که پیشینیانی بوده‌اند که گاه از آیندگان توانمندتر در بهره‌برداری از امکانات زمین و آبادکردن آن بوده‌اند، از نظر قرآن درس‌آموز و عبرت‌آفرین است به‌ویژه این‌که الان دیگر خبری از آن پیشینیان نیست؛ پیشینیانی که ای‌بسا به خاطر بد کردن در حق یکدیگر یا اطرافیان دچار فساد شدند و جامعه‌شان رو به نابودی رفت و الان دیگر خبری از آن‌ها جز ویرانه‌هایی که نمادی از عظمت پیشین است، باقی نمانده است. ازاین‌رو سفر ظاهری باید راهی برای رفتن به سفر باطنی و توجه به عاقبت کارها و حتی عاقبت انسان در دنیای دیگر باشد.

برای سفر اهداف دیگری هم در اسلام شمرده شده است مانند آموختن دانش که در سخنی از پیامبر ص خواسته شده است مسلمانان به دنبال دانش بروند حتی اگر در دوردست‌ترین سرزمین‌ها باشد. یا از‌آن جهت که کار و کوشش و بلکه تجارت مطلوب اسلام است و تجارت هم گاه نیازمند سفر است، بنابراین یکی دیگر از اهداف سفر در اسلام، تأمین معاش و تجارت خواهد بود. همین تشویق‌ها البته در سرزمین‌های اسلامی باعث سفرهای فراوانی بوده است؛ چنان‌که دانشمندان بسیاری دارای سفرنامه بوده، یا در نقاط مختلفی در جهان اسلام مراکز و کتابخانه‌ها و رصدخانه‌های علمی بنا می‌کرده‌اند چنان‌که می‌توان ذیل بررسی مسئله سفر در تمدن اسلامی گزارش‌های فراوانی یافت.

علاوه بر این‌ها خود سفر را دارای فوایدی مانند اندوه‌زدایی، ادب‌آموزی و همراهی با افراد شرافتمند دانسته‌اند. دلیل این موارد هم این است که با سفر یکنواختی از بین رفته، در مقایسه میان احوال فعلی و احوال دیگرانی که در سفر می‌بیند و احیاناً وضع خویش را آبادتر از آنان می‌یابد، اندوه ناشی از تمرکز بر صرف مشکلات خودش از بین می‌رود، در دیدن رفتار مردم نقاط دیگر، ظرائف آداب گروه‌های دیگر مردم را می‌آموزد و بدین‌ترتیب مردم محترم و شریف را شناخته و با آن‌ها دوستی خواهد کرد.

اما سفر از نظر اسلام، آداب و احکامی دارد و درباره چگونگی سفر توصیه‌هایی شده است. یکی از مهم‌ترین توصیه‌ها این است که مسلمان نباید به سفری برود که به دینداری‌اش آسیب می‌زند. اما در رفتن به سفر باید توشه مناسب و وسایل ضروری را همراه داشته باشد، از آنچه که دارد میان همسفرانش پخش کند. با همراهان خوش اخلاق باشد و حتی با ایشان شوخی کند به شرط آنکه موجب خشم خدا نباشد و گناهی در آن شوخی نباشد. توصیه شده است که جدایی از همسفران را با خداحافظی از آنان به پایان ببرد زیرا دعای ایشان موجب برکت است، بلکه دعای هر مسافری در مظان پاسخگویی الهی است.

در سفر گروهی از قبل هزینه سفر را معلوم و سهم هریک از همسفران را معلوم سازند و برای همسفر شدن توصیه شده است که سطح و توان مالی اعضای گروه، به هم نزدیک باشد زیرا خرج کردن همسفر ثروتمند برای کسانی که سطح مالی پایین‌تری دارند موجب آزار ذهنی و روحی برای ایشان خواهد بود. در هر سفر گروهی حتماً مدیر و سرپرستی انتخاب شود و انتخاب‌ها و تصمیمات سفر را همگان به او واگذار کنند. هم مدیر و هم سایر همسفران با یکدیگر سازش و مدارا داشته باشند. و از خوش‌اخلاقی و خوش‌مشربی و تبسم نسبت به هم و اجتناب از خشم فروگذار نکنند.

در داستانی درباره جانشین پیامبر اسلام آمده است که وی در مسیرش همراه فردی غیرمسلمان شد و چون بر سر دوراهی مسیرشان از هم جدا شد، ایشان همراهش را چند قدم در مسیر خود او همراهی کردند، وقتی این غیرمسلمان علت این همراهی را جویا شد، جواب شنید که پیامبر ما این‌گونه برای گرامی‌داشتن همسفر دستور داده است.

نکته جالب آن است که اگر کسی در سفر بیشتر به همسفران خدمت کند، او درعمل سیادت این سفر را خواهد یافت. این مطلب در متن بیانات دینی آمده است و ازطریق آن دعوت به خدمت شده است، چنان‌که عیسی ع هم پای حواریون خود را شست‌وشو داد.

ازجمله نکات دیگر مورد تأکید، رعایت حال بیماران و ناتوانان است. حتی گفته شده است که اگر در مسیر یکی از همراهان مریض شد تا سه روز هم برای همراهی با او توقف کنند.

در بازگشت از سفر نباید اسرار سفر و مشکلات همسفران را برای دیگران بازگو کند. باید از سفر سوغاتی برای اهل و خانواده خویش تهیه کرده باشد و در بازگشت به ایشان اهداء کند