موزه ملی فرش ایران جلوه‌گاهی از هنر و فرهنگ ایران‌زمین

موزه‌ها

بدون شک اگر درباره هنر ایرانی تحقیق کنیم، فرش یکی از زیباترین و کامل‌ترین نمونه‌های آن خواهد بود. ایرانیان از روزگار باستان بافتن فرش را آموخته‌اند و در دوره‌های مختلف توانسته‌اند آن را تکامل بخشند. فرش در سراسر ایران، به شکل‌های مختلف بافته شده و متناسب با جغرافیا و فرهنگ هر منطقه، هویتی مستقل پیدا کرده است. بدین ترتیب اهمیت موزه فرش ایران در شناخت فرهنگ و هنر ایران‌زمین به خوبی مشخص می‌شود.

در موزه فرش ایران که از 1979 تاکنون مشغول به فعالیت است، انواع فرش‌های ایرانی را در فضایی به وسعت 3400 متر مربع می‌توان دید. ساختمان این موزه در سال 1961 آغاز شد. قرار بود این ساختمان به یک گالری فرش تبدیل شود، ولی به مدت 15 سال متروکه ماند تا آن که پس از تعمیرات و تغییرات کلی به موزه فرش ایران تبدیل شد.

عبدالعزیز فرمانفرمائیان طراح این مجموعه است. طراحی خاص این موزه که از نمای بیرون، آن را به یک دار قالی شباهت داده، استفاده‌ای هوشمندانه از عناصر معماری است تا این بنا را هر چه بیشتر با آثاری که درون آن به نمایش درآمده، هم‌شکل کند.

موزه فرش ایران از چه قسمت‌های تشکیل شده است؟

موزه فرش ایران در دو طبقه فرش، گلیم و قالی‌های دست‌بافت را به نمایش گذاشته است. تالار طبقه اول به نمایشگاه دائمی و تالار طبقه دوم به نمایشگاه موقت فرش‌ها یا اشیا مرتبط با فرش اختصاص دارد. در طبقه اول امکان نمایش 150 قطعه فرش وجود دارد و در آن به صورت معمول، 135 تخته از شاهکارهای قالی ایران، قابل مشاهده است.

موزه فرش ایران محل نمایش هنر ایرانیان در زمینه تولید فرش، گلیم و قالی‌های دستبافت است

در بیشتر موارد قدیمی‌ترین نمونه‌های به نمایش‌گذاشته‌شده به دوره صفویه تعلق دارد. گاهی نیز برخی تولیدات معاصر که از نظر کیفیت و طراحی، وجهی متمایز دارند، در معرض دید قرار گرفته‌اند. در بازدید از این موزه می‌توان برخی الگوها و طراحی‌های سنتی کمیاب را مشاهده کرد، طرح‌هایی که در آن از پرتره، بته، مثلث سیترونی و نقوش حیوانات استفاده شده است.

یکی از جلوه‌های قابل توجه این موزه، وجود فرش‌های لهستانی است؛ فرش‌هایی که در دوره صفوی به سفارش دربار لهستان بافته شده است. تابلوفرش‌های نفیس تبریز و فرش‌هایی با تصاویری از شاهنامه بایسنقری، از دیدنی‌ترین آثار به نمایش گذاشته شده در این موزه هستند.

وجود کتاب‌خانه‌ای غنی، با حدود 3500 جلد کتاب به زبان‌های مختلف، از جمله فارسی، انگلیسی، عربی، فرانسه و آلمانی در زمینه فرش و هنر ایرانی، یکی از ویژگی‌های قابل توجه موزه فرش ایران است. در موزه فرش ایران یک سینما هم وجود دارد که در آن امکان دیدن فیلم‌های مختلف مربوط به هنر فرش‌بافی و طراحی نقوش گلیم، وجود دارد.

اشیای موجود در موزه فرش ایران

به طور کلی می‌توان تمام فرش‌های موجود در موزه فرش ایران را در دو دسته تقسیم‌بندی کرد:

• فرش‌های شهربافت که در شهرهایی که به عنوان مراکز اصلی قالیبافی به شمار می‌روند (مانند کاشان، کرمان، اصفهان، تبریز، خراسان، کردستان و...) بافته شده است،

• فرش‌های عشایری که در مناطق مختلف شمال غرب (فرش‌های شاهسون)، غرب (فرش‌های بختیاری، کردی و لری)، شمال شرق (فرش‌های ترکمن) و جنوب شرقی (فرش‌های بلوچ) بافته شده است.

تصویری از یکی از قالی‌های قدیمی موزه فرش ایران که به سفارش مشتری و با استفاده از پرتره اشخاص بافته شده است

در این موزه می‌توان آثاری از صنایع پیرامونی فرش هم مشاهده کرد. رنگرزی و رنگسازی از جمله این صنایع است که در موزه فرش، برخی مواد طبیعی مورد استفاده در آن به نمایش گذاشته شده است. نخ‌های رنگ‌شده، ابزار مختلف قالیبافی و دارهای قالی که به صورت‌های ایستاده و خوابیده مورد استفاده قرار می‌گیرد، دیگر اشیایی است که در بازدید از موزه فرش ایران می‌توان مشاهده کرد.

در ورودی تالار اصلی طبقه اول نقشه‌ای قرار داده شده که شناخته‌شده‌ترین مراکز بافت فرش در ایران را مشخص کرده است. در بازدید از موزه فرش ایران امکان آشنایی با شیوه بافت فرش نیز وجود دارد.

موزه فرش ایران در کجا قرار دارد؟

قرارگیری موزه فرش ایران در میانه شهر تهران، امکان دسترسی آسان به آن را فراهم کرده است. این موزه در ضلع شمالی پارک لاله تهران، یکی از بزرگ‌ترین بوستان‌های این شهر، احداث شده است.

اطلاعات

نام	موزه ملی فرش ایران جلوه‌گاهی از هنر و فرهنگ ایران‌زمین
کشور	ایران
ناحیه	تهران
شهر	تهران
نوع	هنری