بخشی‌های موسیقی خراسان، نغمه‌خوانان غم و شادی
بخشی‌های موسیقی خراسان، نغمه‌خوانان غم و شادی
خراسان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مناطق فرهنگی ایران، در شرق این کشور قرار دارد. این منطقه رسوم و سنت‌های فرهنگی ویژه‌ای دارد که موسیقی بخشی‌ها به عنوان جزئی از موسیقی خراسان، یکی از آن‌هاست. این نوع موسیقی به عنوان بخشی از هویت مردم خراسان شمرده می‌شود و درک و شناخت آن برای گردشگران و پژوهشگران بسیار جذاب است.
موسیقی‌شناسان، موسیقی خراسان را به دلیل تنوع نغمه‌ها و نواها به دو بخش کوهپایه‌ای و جلگه‌ای تقسیم کرده‌اند که هر کدام، ویژگی‌ها، نشانه‌ها و سازهای مخصوصی دارند.
موسیقی بخشی‌ها بخشی از موسیقی خراسان
منطقه فرهنگی خراسان، در گذشته بخش‌هایی از ایران، افغانستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان را شامل می‌شد. در حال حاضر سه استان خراسال شمالی، خراسان جنوبی و خراسان رضوی به عنوان «خراسان بزرگ» شناخته می‌شود و تنوع فرهنگی آن تا حد زیادی بیانگر تاریخ کهن این منطقه است. این تاریخ کهن علاوه بر آثار تاریخی و گردشگری فراوان، جنبه‌های فرهنگی خود را نیز در موسیقی خراسان و سایر رسوم و سنت‌ها به نمایش می‌گذارد.
موسیقی بخشی‌ها به عنوان یکی از اجزای موسیقی خراسان، جایگاه مخصوصی در موسیقی سنتی ایران دارد. این موسیقی مانند دیگر مقام‌های موسیقایی فولکلور، از زندگی قومیت‌های کرد و ترک سرچشمه گرفته که اکثریت آنان از عشایر و روستاییان هستند. به خاطر غنای مفاهیم و ارزش معنوی موسیقی بخشی‌ها، یونسکو آن را به عنوان میراث ناملموس ایران در فهرست خود به ثبت رسانده است.
موسیقی بخشی‌های خراسان با سبک خاص نوازندگی و خوانندگی، دارای فراز و فرودهای متعدد است و هر شنونده‌ای را با خود همراه می‌کند. شور و احساس شنیدن این نوع موسیقی، خصوصا زمانی که نوازنده پیش روی مخاطب قرار دارد، وصف‌ناشدنی است. گاهی برخی نوازندگان این نوع موسیقی به قدری در کار خود غرق می‌شوند که حتی متوجه بریده شدن سرانگشت‌های خود توسط تارهای سازشان نمی‌شوند. بیشتر اشعار و نواهایی که از سوی نوازنده موسیقی بخشی خراسان اجرا می‌شود، بداهه است.
دو تار، مهم‌ترین ابزار موسیقی خراسان
ابزارهای موسیقی خراسانی با چوب‌های مختلف ساخته می‌شود و دوتار، مهم‌ترین ابزار این نوع موسیقی است. در واقع دوتار، ابزاری است که موسیقی خراسان را از موسیقی سایر نواحی ایران متمایز می‌کند و بخشی‌ها، با آن زندگی می‌کنند.
دوتار از یک زوج تار تشکیل شده است که نواهای برآمده از آن، یکدیگر را تکمیل می‌کنند. یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین آوازهایی که در دستگاه موسیقی خراسان با دوتار اجرا می‌شود «نوایی» است. نوایی بیان احوال عاشقی است که از عشق خود دور افتاده و اکنون دشواری‌های جدایی را زمزمه می‌کند.
نوازنده دوتار- موسیقی خراسان
بخشی‌ها چه کسانی هستند؟
بخشی‌ها نوازندگان دوتار هستند که در موسیقی خراسان، جایگاهی ویژه دارند و به نوعی، موسیقی خراسان اعتبار و هویت خود را مدیون آن‌هاست. مردم خراسان کسی را که صرفا به نوازندگی یا خوانندگی تسلط دارد، «بخشی» به حساب نمی‌آورند. از نظر آنان بخشی علاوه بر این مهارت‌ها، باید از فنون ساخت ابزار موسیقی، بداهه‌گویی، قصه‌گویی و شعرسرایی نیز بهره‌مند باشد.
بخشی‌ها علاوه بر تسلط به موسیقی و خوانندگی، باید مهارت‌های دیگری نیز داشته باشند
بخشی از نظر لغوی، در کلمه «بخشش» به معنای بخشیدن و هدیه دادن ریشه دارد. مردم خراسان معتقدند فقط خداست که می‌تواند هنرمند بودن را به عنوان یک «بخشش» و «موهبت» به یک فرد اعطا کند. از این رو هنرمند باید تمام خصوصیات اخلاقی را برای احراز این موقعیت والای روحانی و عرفانی در خود داشته باشد. چنین دیدگاهی جایگاه بخشی‌ها در جامعه خراسان را بسیار بالا برده و آنان را به ریش‌سفیدان و بزرگان منطقه تبدیل کرده است.
تاریخچه ظهور بخشی‌ها در موسیقی خراسان
بر اساس برخی شواهد پیشینه موسیقی بخشی‌ها به دوران باستان می‌رسد و این موسیقی در طول قرن‌ها، نسل به نسل منتقل شده و به ما رسیده است. در طول این دوران، موسیقی خراسان غنا پیدا کرده و اشعار و نواهای زیادی به آن اضافه شده است.
در گذشته بخشی‌های خراسان، عموما کشاورز بوده‌اند. از این رو این موسیقی توسط مردان و در زمان کار در مزرعه اجرا می‌شد. در دوره‌های مختلف مضامین متفاوتی در موسیقی بخشی‌ها شکل گرفته که بیانگر داستان‌هایی مفصل، حوادث و رویدادها، پندهای اخلاقی، دوری از معشوق، گلایه از رنج و غم، مسائل عرفانی و عواطف و احساسات انسانی است.
سبکی که بخشی‌های موسیقی خراسان به کار می‌گیرند، در نسخه‌های کردی، ترکی و خراسانی با تفاوت‌هایی جزئی، مشابه است. این سبک به تدریج به محافل خانوادگی و جشن‌ها راه یافت و حتی برای درمان بیماران مورد استفاده قرار گرفت.
بخشی‌های موسیقی خراسان در جامعه امروز
امروزه با گسترش موسیقی نواحی مختلف، موسیقی بخشی‌های خراسان به عنوان موسیقی مقامی این منطقه و یکی از آثار فرهنگی ایران زمین شناخته می‌شود. در آموزشگاه‌های موسیقی، آموزش موسیقی خراسان به عنوان بخشی از موسیقی سنتی ایران رواج دارد. گروه‌های زیادی نیز به گسترش این سبک موسیقی مشغول هستند و هر ساله در سراسر جهان کنسرت‌هایی را به اجرا در می‌آورند.
اگر به خراسان سفر کنید، می‌توانید از کارگاه‌های ساخت ابزار موسیقی محلی دیدن کنید. در شهرهای مختلف خراسان مانند بجنورد، تربت جام، شیروان، قوچان، اسفراین و درگز هنرمندان بخشی حضور دارند و در موقعیت‌های مختلف به نوازندگی مشغول می‌شوند.
| نام | بخشی‌های موسیقی خراسان، نغمه‌خوانان غم و شادی |
| کشور | ایران |
موسیقی
_1_crop.jpg)
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: