آرامگاه شیخ حیدر

آرامگاه شیخ حیدر در شهر مشگین‌شهر (استان اردبیل) قرار دارد که ساختمان اصلی مقبره در سده هفتم و هشتم هجری قمری بنا شده است ولی تزئینات و کاشی‌کاری آن به اواخر سده نهم و اوایل سده دهم هجری قمری (دوره صفویه) تعلق دارد.

مقبره شیخ حیدر؛ منسوب به پدر شاه اسماعیل اول، بنایی آجری از بیرون به شکل برج مدور با ارتفاع بیش از 18 متر دارای تزئین کاشی‌کاری و از داخل به شکل 12 ضلعی است که در مجموعه شیخ حیدر قرار دارد و زمانی قبرستان قدیمی مشگین‌شهر بوده است. از قسمت‌های اصلی این مجموعه می‌توان به دروازه، حیاط بزرگ، حیاط کوچک، شهیدگاه، مسجد جنت‌سرا و چله‌خانه که دربرگیرنده قندیل خاه، حرم‌خانه و چینی‌خانه است، اشاره کرد. گنبد الله، چشم‌گیرترین و البته محبوب‌ترین بخش مجموعه به شمار می‌رود.

بنای مقبره روی یک پی سنگی استوار است، در ورودی و سه پنجره آن با مقرنس‌کاری گچی و کاشی تزیین شده است و قاب محرابی شکل بر همه جای بنا دیده می‌شود. داخل مقبره از دو طبقه تحتانی و فوقانی تشکیل شده ‌است و درب ورودی سردابه در شمال برج قرار دارد که به وسیله یک راه پله بلند به راه باریک منتهی به سردابه راه یافته ‌است. طاق این قسمت بر روی ستون آجری در وسط و دیوارهای جانبی قرار دارد. مدفن شیخ حیدر در سردابه قرار گرفته‌ است. گفته می‌شود سقف بقعه شیخ حیدر گنبد طلائی داشته است که در جنگ بین طایفه قوجابیگ‌لو و نیروهای روسی، در سال ۱۲۷۵ ه‍. ش، گنبد طلائی مقبره توسط روس‌ها به توپ بسته شده و به غارت رفته است.