ابرکوه، شهری تاریخی در میانه یزد و شیراز و اصفهان

ابرکوه به عنوان یکی از شهرهای نمونه تاریخی ایران شناخته می‌شود که در ارتفاع 1510 متری از سطح دریا قرار دارد. موقعیت جغرافیایی این شهر در میان سه استان تاریخی فارس، اصفهان و یزد، به آن جایگاهی ویژه بخشیده است. ابرکوه امروزه شهرستانی در استان یزد است، ولی این موقعیت جغرافیایی سبب شده در طول تاریخ گاهی به عنوان بخشی از استان فارس به حساب آید. ابرکوه شهری کویری با میانگین بارش 75.3 میلی‌متر در سال و آب و هوای گرم و خشک است. خانه‌های آن به شکلی سنتی و نزدیک به هم ساخته شده، مصالح اصلی آن خشت و گل است و سقف آن‌ها گنبدی‌شکل است. در طول تاریخ، حیات ابرکوه مثل بسیاری از شهرهای استان یزد به قنات وابسته بوده است. قنات‌هایی در ابرکوه وجود دارد که قدمت برخی از آن‌ها به بیش از هزار سال می‌رسد. این قنات‌ها زمین‌های کشاورزی و باغ‌های سرسبز ابرکوه را آبیاری می‌کند.

راه‌های دسترسی به ابرکوه

فاصله مسیر زمینی ابرکوه تا یزد، 150 کیلومتر است. به خاطر قرارگیری در میان سه شهر اصفهان، یزد و شیراز، ابرکوه محل مناسبی برای توقف بین راهی و بهره‌مندی از جاذبه‌های تاریخی است. فاصله این شهر از تهران 740 کیلومتر است و پیمودن مسیر زمینی تهران تا ابرکوه حدود هشت ساعت زمان می‌برد. ابرکوه فرودگاه مجزا ندارد، ولی می‌توان با هواپیما به یزد سفر کرد و ادامه مسیر را با خودرو پیمود. همچنین مسیر مستقیم راه‌آهن نیز به این شهر وجود ندارد و با قطار، می‌توان تا یزد سفر کرد.

جمعیت و اقتصاد ابرکوه

ابرکوه شهری کوچک با جمعیت بیش از 50 هزار نفر است. به دلیل خشکسالی، مهاجرت روستاییان به شهر، جمعیت آن را روز به روز بیشتر می‌کند. کشاورزی و دامداری دو رکن اساسی اقتصادی ابرکوه است ولی خشکسالی‌های پیاپی این شهر را به شدت دچار مشکل کرده است. صنایع آهن و فولاد نیز در این شهر مشغول فعالیت است.

تاریخ ابرکوه

متون تاریخی نشان می‌دهد این شهر تا قرن دهم میلادی، یکی از شهرهای اصلی استان کرمان بوده، سپس به استان فارس ملحق شده است. دوران اوج ابرکوه، به زمان حکومت آل بویه (اواخر قرن دهم میلادی) بر می‌گردد. در آن زمان کاروان‌های زیادی در مسیر یزد، اصفهان و شیراز در این شهر توقف می‌کردند.

در قرن یازدهم میلادی، برای تامین امنیت شهر، حصاری دور آن کشیده شد. تا قرن دوازدهم میلادی، شهر چند بار بین حاکمان محلی دست به دست شد، ولی در زمان سلجوقیان (قرن دوازدهم) مجددا راه پیشرفت در پیش گرفت و در چند قرن بعد، پیشرفت خود را ادامه داد. حمله افغان‌ها به ایران (1736 م.) ضرباتی جدی بر پیکر ابرکوه وارد آورد. شرایط ناپایدار ابرکوه تا قرن بیستم هم ادامه داشت. در حال حاضر با وجود برخورداری از آثار تاریخی فراوان، نیاز به امکانات رفاهی و زیرساخت‌های گردشگری در این شهر محسوس است.

جاذبه‌های گردشگری ابرکوه

حدود 400 اثر تاریخی در شهر ابرکوه قرار دارد که برخی از آن‌ها از نظر تاریخی و معماری، ویژه هستند.

گنبد عالی ابرکوه

این بنا در حاشیه شهر ابرکوه، روی تپه‌ای قرار دارد و به راحتی از داخل شهر قابل تشخیص است. قدمت گنبد عالی به دوره دیلمیان (قرن 11 میلادی) بر می‌گردد و یکی از قدیمی‌ترین بناهای آرامگاهی ایران به شمار می‌آید.

گنبد عالی ابرکوه

مسجد جامع ابرکوه

قدمت این مسجد به قرن چهاردهم میلادی بر می‌گردد. بخش‌هایی از مسجد هم احتمالا در دوره‌های قبل از آن ساخته شده است.

مسجد جامع ابرکوه

خانه آقازاده ابرکوه

مهم‌ترین و مشهورترین قسمت این بنا، بادگیر دو طبقه آن است. ارتفاع این بادگیر به 18 متر می‌رسد.

یخچال آقازاده ابرکوه

یخچال‌ها بناهایی بود که برای نگهداری یخ در تمام طول سال ساخته شده بود. معماری این بنا به قدری دقیق بود که می‌توانست حتی در گرم‌ترین فصل سال، یخ را به صورت جامد نگه دارد. به جز یخچال آقازاده سه یخچال برزن، هک و مریم‌آباد نیز در ابرکوه ساخته شده است.

یخچال آقازاده ابرکوه

خانه صولت

این خانه امروزه به عنوان موزه مردم‌شناسی ابرکوه شناخته می‌شود و قدمت آن به دوره قاجار (قرن نوزدهم) بر می‌گردد.

درخت سرو ابرکوه

بر اساس تخمین‌های صورت گرفته، این درخت حدود 4500 سال سن دارد و یکی از قدیمی‌ترین درختان زنده جهان به شمار می‌رود.

درخت سرو ابرکوه

روستای فراغه ابرکوه

فراغه با آیین‌های غدیر خود مشهور است. محصول اصلی روستا، پسته است. آب و هوای معتدل این روستا، آن را به عنوان مقصدی ییلاقی مطرح کرده است.

روستای شهرسب

در این روستای قدیمی، قلعه‌ای وجود دارد که بر اساس شواهد، محلی برای پرورش اسب بوده است.

روستای شهرسب

منطقه کوه عیش‌اعلی و کفه طاقستان

این زیستگاه طبیعی در دل کویر با گونه‌های گیاهی و جانوری قابل توجه آن، یکی از جذابیت‌های طبیعی ابرکوه به شمار می‌رود. وسعت این منطقه به حدود 152 هزار هکتار می‌رسد.

اطلاعات

نام	ابرکوه، شهری تاریخی در میانه یزد و شیراز و اصفهان
کشور	ایران
ناحیه	یزد
شهر	ابرکوه
نوع	تاریخی
ثبت	بدون ثبت