خانه گنجه‌ای‌زاده تبریز، خانه‌ای وسیع با معماری دوگانه
خانه گنجه‌ای‌زاده تبریز، خانه‌ای وسیع با معماری دوگانه
تبریز در زمان قاجاریه (قرن نوزدهم میلادی) محل استقرار ولیعهد ایران بوده است. این شهر در این دوره به شدت مورد توجه بوده و به همین دلیل به یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران تبدیل شده است. امروز در تبریز آثار تاریخی زیادی از این دوره بر جای مانده است. خانه گنجه‌ای‌زاده تبریز، یکی از همین آثار تاریخی است که در حال حاضر امکان بازدید از آن برای گردشگران فراهم است.
این خانه یکی از 10 خانه تاریخی تبریز به شمار می‌آید که در اختیار دانشکده معماری دانشگاه سهند تبریز قرار گرفته بود.
پیشینه تاریخی خانه گنجه‌ای‌زاده
با وجود آن که بنا اولیه این خانه به دوره قاجار (قرن نوزدهم) بر می‌گردد، ولی قسمت‌های زیادی از آن در دوره پهلوی (قرن بیستم) تکمیل شده است. این موضوع سبب شده معماری بنا تلفیقی از سبک‌های معماری قاجار و پهلوی باشد، به طوری که زیرزمین‌های خانه حال و هوای خانه‌های دوران پهلوی را دارد. به طور کلی بخش شرقی بنا در دوره قاجار و بخش غربی در اوایل پهلوی به وجود آمده است.
گنجه‌ای‌زاده که بود؟
«رضا گنجه‌ای‌زاده» سیاستمدار، نماینده مجلس و روزنامه‌نگار، این خانه را ساخته است. وی روزنامه «بابا شمل» را در زمان خود منتشر می‌کرد. این روزنامه به زبانی عامیانه و طنزآلود به انتقاد از رژیم حاکم می‌پرداخت. انتخاب نام «بابا شمل» برای این روزنامه، به منصبی در میان عوام اشاره داشت که در ایران قدیم، به معتمدان محله تعلق می‌گرفت. هر کس در میان مردم به عنوان بابا شمل شناخته می‌شد، مورد احترام بود و تمام دستوراتش لازم‌الاجرا تلقی می‌شد. البته رسیدن به مقام بابا شملی فرایند دشواری داشت و به احراز صلاحیت‌های اخلاقی، کسب جایگاه و مقبولیت اجتماعی و حتی برخورداری از قدرت بدنی و تبحر و سابقه در ورزش باستانی نیاز داشت.
معماری و ویژگی‌های خانه گنجه‌ای‌زاده
خانه گنجه‌ای‌زاده از دو بخش مجزا تشکیل شده و دو در جداگانه، یکی در قسمت شرقی و دیگری در قسمت جنوبی دارد. وجود آرایه‌هایی نظیر سنتوری و سر ستون کرنتین در ظاهر بنا، از جمله نمودهای سبک معماری پهلوی در این بناست، در حالی که قسمت‌های مربوط به دوره قاجاریه به وضوح قابل تشخیص است.
خانه بیش از چهار هزار متر مربع وسعت دارد و از این نظر، یکی از بزرگ‌ترین خانه‌های تاریخی تبریز به شمار می‌آید. زیربنای ساختمان بنا، 729 متر است. هر دو بخش ساختمان در سه طبقه ساخته شده است و از نظر معماری، با دیگر خانه‌های اطراف خود تفاوت‌هایی دارد: در نمای ساختمان پنجره‌های قوس‌دار و شیشه‌های رنگی به کار نرفته است، بلکه در همه جا پنجره‌های مستطیلی که نسبت به پنجره‌های قوس‌دار مدرن‌تر محسوب می‌شود، قابل مشاهده است. حیاط خانه یک حوض فیروزه‌ای زیبا دارد که در کنار گل‌های رنگارنگ حیاط، جلوه‌گری بی‌نظیری دارد. پیش از این، خانه یک حیاط نیز در بخش شمالی داشت که در حال حاضر از میان رفته است. در بخش شرقی بنا، یک ایوان ستون‌دار دیده می‌شود که ستون‌های آن، تزئیناتی سنگی دارند. آهک، گچ، سنگ، چوب و آجر، عمده مصالح به کار رفته در این بناست.
در طراحی داخلی خانه، از فضاهای اندرونی و بیرونی که در خانه‌های مشابه وجود دارد، خبری نیست. اتاق نشیمن به عنوان بزرگ‌ترین اتاق هر بخش، در مرکز ساختمان قرار دارد و راهروهایی، اتاق‌های دیگر را به آن وصل می‌کند. در زیر اتاق نشیمن، حوض‌خانه قرار دارد که نسبت به سایر قسمت‌ها هوای خنک‌تری دارد.
خانه گنجه‌ای‌زاده در کجا قرار دارد؟
محله مقصودیه یکی از محله‌های قدیمی شهر تبریز است که به خاطر برخورداری از آثار تاریخی فراوان، شهرت دارد. خانه گنجه‌ای‌زاده در این محله و در شمال غرب دانشکده معماری قرار گرفته است.
نام محله مقصودیه از نام «مقصودبیگ» پسر اوزون حسن، سلطان آق‌قویونلوها (سلطنت از 1450 تا 1478 میلادی) گرفته شده است. محله مقصودیه در زمان پایتختی تبریز در حکومت آق‌قویونلوها بنا شد.
ثبت ملی اثر
خانه گنجه‌ای‌زاده در سال 2002 میلادی (1381 خورشیدی) به عنوان اثر ملی ایران به ثبت رسید.
| نام | خانه گنجه‌ای‌زاده تبریز، خانه‌ای وسیع با معماری دوگانه |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| شهر | تبریز |
| نوع | تاریخی |
| ثبت | ملی |
جاذبه‌های گردشگری و اماکن
Choose blindless
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: