غار اشکفت یزدان، محل نگهداری آتش مقدس زرتشتیان در دل کوهی باصلابت

در 70 کیلومتری شهر اردکان و 45 کیلومتری عقدا، غاری قرار دارد که به آن غار اشکفت یزدان می‌گویند. این غار علاوه بر این که یک جاذبه طبیعی به شمار می‌رود، نزد زرتشتیان ایران مکان مقدسی است که روزگاری محل نگهداری آتش مقدس بود.

اهمیت غار اشکفت یزدان نزد زرتشتیان

پیش از ورود اسلام به ایران، شمار زیادی از مردم به آیین زرتشت اعتقاد داشتند. این آیین از قدیمی‌ترین ادیان جهان است و اعتقاد دارد جهان صحنه نبرد خیر و شر است و در نهایت، نیکی بر بدی پیروز خواهد شد. پیروان آیین زرتشت در آتشکده‌ها گرد هم می‌آیند و با ایستادن در مقابل آتش، اهورامزدا را ستایش می‌کنند.

زرتشتیان آتشی مقدس دارند که هرگز اجازه خاموش شدن آن را نمی‌دهند. در حال حاضر آتش مقدس آنان در آتشکده ورهرام یزد، در مکانی مخصوص نگهداری می‌شود. این آتش از 2500 سال پیش تا کنون روشن مانده و هم‌اکنون نیز از آن محافظت می‌شود.

در قرن هفتم میلادی، در زمان ورود اسلام به ایران، زرتشتیان برای حفظ این آتش آن را به غار اشکفت یزدان بردند. این آتش در آن زمان در آتشکده ناهید شهر یزد قرار داشت و سپس به ترک‌آباد در اردکان رسید و از آن جا به غار اشکفت یزدان انتقال پیدا کرد. انتخاب غار اشکفت یزدان به دلیل مسیر صعب‌العبور آن، برای در امان ماندن آتش مقدس از گزند افراد مختلف بوده است. غار اشکفت یزدان تا سال 1946 م. میزبان آتش مقدس بود و در نهایت به آتشکده ورهرام منتقل شد. در این مدت زرتشتیان از نقاط مختلف ایران و از کشورهایی همچون هند، برای زیارت آتش به غار اشکفت یزدان می‌رفتند و گاهی یک شب را در آن می‌گذراندند. میزبانی این غار از آتش مقدس، به آن در نگاه زرتشتیان تقدس بخشیده است. نامگذاری این غار نیز از جایگاه مهم آن در عقاید زرتشتیان ریشه می‌گیرد.

ساختمان داخلی غار اشکفت یزدان

قطر استوانه غار از ورودی تا انتهای آن متغیر است. در دهانه ورودی غار، قطر آن به 60 متر می‌رسد و رفته‌رفته در انتها، به 45 متر کاهش می‌یابد. زمین‌شناسان شکل‌گیری این غار را به اوایل دوره کوارترنری (حدود دو و نیم میلیون سال پیش) نسبت می‌دهند. تا میانه غار، سه استالاگمیت مشاهده می‌شود. استالاگمیت ستونی از مواد معدنی است که از کف غار برآمده است. این پدیده در اثر چکه مواد معدنی از سقف به وجود می‌آید. ارتفاع یکی از استالاگمیت‌ها به 3.80 متر می‌رسد. دو استالاگمیت دیگر 1.2 و 0.4 متر ارتفاع دارند.

وجود آثاری در غار نشان می‌دهد پیش‌تر از آن به عنوان سکونت‌گاه و عمارت استفاده شده است. در واقع این آثار به استفاده زرتشتیان از غار به عنوان آتشکده تعلق دارد. فضای داخلی غار بسیار وسیع است و تا هزار نفر را در خود جای می‌دهد. برای همین برای انجام مراسم مختلف زرتشتیان مکان مناسبی محسوب می‌شد. به دلیل آن که در اعتقاد زرتشتیان آتش مقدس هرگز نباید خاموش شود، سازه‌هایی در غار به وجود آمده تا جریان هوایی به خاموش‌ شدن آتش نیانجامد. خاکستر فراوانی که در کف غار دیده می‌شود، حاصل از روشن نگه داشتن آتش در طول قرن‌هاست. در اطراف این غار گیاهانی نظیر گون، درمنه و درختچه‌های بادام کوهی روییده است.

راه‌های دسترسی به غار اشکفت کدام است؟

غار اشکفت یزدان در نزدیکی روستایی به نام هفتهر قرار دارد که هم از عقدا و هم از ندوشن می‌توان به آن رسید. مسیر رسیدن به غار از ندوشن سر راست‌تر است. از این شهر به سمت هفتهر حرکت کنید و بعد از آن که سه کیلومتر از محل روستا عبور کردید، از یک جاده فرعی در سمت راست خارج شوید. هشت کیلومتر به صورت مستقیم این مسیر را ادامه دهید و به سمت فرعی‌ها خارج نشوید. مسیر خاکی است ولی چندان ناهموار نیست.

وقتی به یک آغل روستایی رسیدید، باید بقیه مسیر را پیاده طی کنید. از کنار این آغل یک آب‌انبار هم قابل تشخیص است. از این مکان به تدریج می‌توانید پس از حدود دو ساعت پیاده‌روی غار اشکفت را هم ببینید.

با وجود بافت کوهستانی منطقه، بهتر است برای در امان ماندن از گرمای سوزان، پاییز و زمستان را برای بازدید از غار اشکفت انتخاب کنید یا اگر در روزهای گرم می‌خواهید به دیدن این مکان بروید، در ساعات اولیه روز عملیات کوهپیمایی را انجام دهید.

ثبت ملی غار اشکفت یزدان

غار اشکفت یزدان به دلیل زیبایی‌های بی‌نظیر و سرگذشت شگفت‌انگیز خود در سال 2019 میلادی (1398 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

اطلاعات

نام	غار اشکفت یزدان، محل نگهداری آتش مقدس زرتشتیان در دل کوهی باصلابت
کشور	ایران
ناحیه	یزد
شهر	اردکان
نوع	تاریخی,دینی
ثبت	ملی