تختِ درگاه قلی‌بیگ کرمان، زیبایی منحصر به فرد یک آرامگاه خانوادگی
تختِ درگاه قلی‌بیگ کرمان، زیبایی منحصر به فرد یک آرامگاه خانوادگی
در کشور کهن ایران، کرمان یکی از شهرهای قدیمی و تاریخی به شمار می‌آید که قدمت برخی آثار موجود در آن، به بیش از دو هزار سال می‌رسد. تخت درگاه قلی بیگ کرمان، یکی از آثار تاریخی دیدنی این شهر است که در جنوب شرقی این شهر، در محلی که دامنه دو کوه به هم متصل می‌شود، احداث شده است. به عقیده برخی کارشناسان، فردی به نام «درگاه قلی‌بیگ» سازنده بنا بوده، ولی به درستی مشخص نیست که آیا این فرد این بنا را ساخته یا تاریخ ساخت آن، به پیش از حیات وی باز می‌گردد. با این حال آرامگاه قلی‌بیگ در این مکان قرار دارد. قلی‌بیگ یکی از نوادگان بیرام بیگ افشار، نایب حاکم کرمان در اوایل سلسله صفویه (قرن شانزدهم میلادی) بوده است.
دلیل اهمیت تاریخی تختِ درگاه قلی‌بیگ و ویژگی‌های برجسته آن چیست؟
این بنا در منطقه‌ای تاریخی، در کنار چند بنای تاریخی دیگر از جمله گنبد جلبیه، باغ تاریخی بیرم‌آباد، ارگ قلعه دختر و قلعه اردشیر قرار دارد و به گردشگران امکان می‌دهد با صرف زمانی کوتاه، از محوطه‌ها و بناهای تاریخی چندین دوره مختلف بازدید داشته باشند. این اثر در سال 2000 میلادی (1379 خورشیدی) در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.
برای ساخت این بنا، آب را از منطقه سرآسیاب فرسنگی که یکی از مناطق پر آب کرمان به شمار می‌رود، به محل احداث آن منتقل و برای این کار، کانالی را در دل کوه حفر کردهاند. بدین ترتیب دریاچه‌ای با شکوه در کنار بنا به وجود آمده که امروز، به دلیل کاهش منابع آبی، خشک شده است.
این بنا علاوه بر زیبایی‌های منحصر به فرد، مدفن چند تن از بزرگان طایفه افشار نیز هست، از جمله خودِ درگاه قلی‌بیگ که در قرن هفدهم میلادی (قرن یازدهم خورشیدی)، در همین بنا دفن شد. روی مزار درگاه قلی‌بیگ سنگ قبری مرمری قرار دارد که روی آن، صلوات بر 12 امام با خط ثلث حکاکی شده است. به جز درگاه قلی‌بیگ، مجد الاسلام، محمود دبستانی و دختر پرویز دبستانی نیز در این بنا مدفون هستند.
ژنرال سر پرسی سایکس که در دهه 1890 میلادی (1270 خورشیدی) در کرمان حضور داشته، در سفرنامه خود در توصیف این بنا نوشته است: «در زاویه جنوبی قلعه دختر کرمان دهنه‌ای وجود دارد که در مدخل آن سکویی است. در مدخل این سکو قبری وجود دارد که متعلق به رضا قلی‌بیگ گماشته ابراهیم‌خان ظهیرالدوله است. در قسمت زیرین این قبر، حوض بزرگی وجود دارد که آن را با آب رودخانه بهرام پر می کردند.»
استحکام این بنا آن را پس از چند قرن، در برابر هجوم اقوام مختلف و حوادث طبیعی پا بر جا نگه داشته است. در کنار این ساختمان، باغ بزرگی قرار دارد که آن را «باغ بیرم» می‌نامند.
کاربرد تخت درگاه قلی‌بیگ چه بوده است؟
بر اساس پرونده ثبت ملی بنا به شماره 3635، تخت درگاه قلی‌بیگ یک تفرج‌گاه بوده که پس از وفات بانی‌اش، به آرامگاه او تبدیل شده است. در دوره‌های بعد، با دفن شماری از اعضای خانواده درگاه قلی‌بیگ، این بنا هم به شکل آرامگاهی خانوادگی درآمده است.
ویژگی‌های باغ بیرم چیست؟
باغ بیرم، باغی با وسعت نزدیک به 4.5 هکتار است. این باغ را یکی از اجداد قلی‌بیگ، به نام بیرم بیگ افشار بنا نهاده است. در زمان قاجار، چهار تن از فرزندان قلی‌بیگ، این باغ را به آستان قدس رضوی واگذار کردهاند. در سال 2015 میلادی (1394 خورشیدی)، باغ مورد مرمت قرار گرفته است.
شرایط امروز تخت درگاه قلی‌بیگ چگونه است؟
از آن جا که این بنا در ورودی جنوبی کرمان و در همسایگی شمار دیگری از آثار تاریخی شهر قرار دارد، گردشگران زیادی از آن دیدن می‌کنند. با این حال عدم رسیدگی به آن، مشکلات و خسارت‌هایی به بنا وارد کرده است. دیوارنویسی، نفوذ رطوبت به داخل بنا پس از وقوع بارندگی که احتمال ویرانی بنا را بالا برده است، آسیب‌دیدگی سنگ مرمر روی مقبره و یکی از ورودی‌ها و از بین رفتن مرمت‌های قبلی، از جمله مهم‌ترین مشکلات این بناست.
ثبت ملی عمارت درگاه قلی‌بیگ
این اثر در تاریخ 15 مارس 2001 میلادی (25 اسفند 1379 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
| نام | تختِ درگاه قلی‌بیگ کرمان، زیبایی منحصر به فرد یک آرامگاه خانوادگی |
| کشور | ایران |
| ناحیه | کرمان |
| شهر | کرمان |
| نوع | تاریخی |
| ثبت | ملی |
جاذبه‌های گردشگری و اماکن
 در تخت جمشید_crop.jpg)
Choose blindless
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: