نخودچی ممقان، یک سوغاتی و میان‌وعده سالم و مفید
نخودچی ممقان، یک سوغاتی و میان‌وعده سالم و مفید
نخودچی یک میان‌وعده است که از پخت نخود به دست می‌آید. با وجود آن که نخودچی علاوه بر ایران، در کشورهایی همچون سوریه و ترکیه نیز رواج دارد، منشا پیدایش آن را در ایران می‌دانند. در این میان، ممقان، با داشتن بیش از هزار واحد تولید نخودچی، یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران در تولید این محصول است. نخودچی به معنای «نخود کوچک» است و به این دلیل این نام را بر آن گذاشته‌اند که نخود در فرایند پخت، با کنده شدن پوسته‌اش، کوچک‌تر و سبک‌تر می‌شود.
می‌توان نخودچی را یکی از سوغاتی‌های اصلی ممقان دانست. البته این شهر در عرضه محصولات خاص و زیبای سوزن‌دوزی نیز شهرت زیادی دارد، به طوری که این هنر دستی، به عنوان میراث ناملموس ایران به نام این شهر به ثبت رسیده است. مهارت نخودپزی ممقان نیز به عنوان یک اثر ناملموس ملی در سال 2020 میلادی (1399 خورشیدی) در فهرست میراث ناملموس ایران ثبت شد.
جغرافیا و اقتصاد ممقان
ممقان یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی محسوب می‌شود که در شهرستان آذرشهر واقع است و با شهر تبریز، مرکز این استان، حدود 40 کیلومتر فاصله دارد. شهرستان آذرشهر که در گذشته «توفارقان» یا «دهخوارقان» نامیده می‌شد در غرب استان آذربایجان شرقی و در مجاورت دریاچه ارومیه قرار دارد.
ارتفاع ممقان از سطح دریا حدود 1350 متر و جمعیت آن نزدیک 25 هزار نفر است. این شهر در انتهای کوه‌های سهند قرار دارد و از دو بخش کوهپایه‌ای و جلگه‌ای تشکیل شده است. ممقان در شرق دریاچه ارومیه قرار دارد و با آن هم‌مرز است.
شغل بیشتر مردم این شهر کشاورزی و دامداری است. بیشتر آب مورد نیاز کشاورزی در این شهر از رودهای گنبرچای و آجی‌چای تامین می‌شود. علاوه بر فرآوری نخود، تولید جو، خربزه، زردآلو، گندم و هندوانه نیز در ممقان رواج دارد.
صنعت نخودپزی در ممقان
نخودپزی به شیوه‌ای که امروز در ممقان دیده می‌شود، بیش از شش دهه قدمت دارد. به خاطر وجود مزارع کشت نخود در منطقه، نخودپزی به تدریج در ممقان مورد توجه قرار گرفت و کارگاه‌های پخت نخود یکی پس از دیگری، تاسیس شد، تا جایی که امروز درصد قابل توجهی از مردم شهر به این کار اشتغال دارند.
بر اساس آمارها، 95 درصد نخودچی تولیدی ایران، در ممقان به دست می‌آید که حداقل نیمی از آن به خارج از کشور صادر می‌شود. تولید نخودچی در ممقان با استفاده از خط تولیدی صورت می‌گیرد که به‌روزشده خط تولید قدیمی است. با استفاده از شیوه جدید، امکان تولید بیشتر و باکیفیت‌تر این محصول فراهم شده است.
روش تولید نخودچی
نخود با توجه به زمان برداشت، می‌تواند اندازه، رنگ و شکل متفاوتی داشته باشد. در تولید نخودچی، از نخودی که اندازه‌ای بزرگ (قطری در حدود هشت تا 9 میلی‌متر) دارد استفاده می‌شود. اگر نخودها رنگی روشن و شکلی گرد و صاف داشته باشند، محصول بهتری به دست خواهد آمد. از میان گونه‌های مختلف نخود، نخود «کابلی» به دلیل برخورداری از این ویژگی‌ها، نزد نخودپزها محبوب‌تر و محصول آن مرغوب‌تر است.
برای پخت نخودچی، بهتر است پوست نخود ضخیم باشد، زیرا پوست ضخیم پس از پخت، راحت‌تر جدا می‌شود. در فرایند پخت، کنترل زمان و دما بسیار حیاتی است.
برای آن که کیفیت محصول بالاتر رود، پیش از پخت در دستگاه‌های مخصوص، نخودها را بر اساس اندازه جداسازی می‌کنند. در مرحله جداسازی، دانه‌هایی که آسیب دیده‌اند یا شکستگی در آن‌ها وجود دارد، جدا می‌شوند. مرحله بعد، خیساندن نخودهاست. خیساندن در چند مرحله انجام می‌شود و پس از آن، نخودها مدتی مرطوب نگه داشته می‌شوند. سپس در دمایی که بر اساس تجربه، بهترین محصول را به دست می‌دهد، جوشانده و مدتی کنار گذاشته می‌شوند تا خنک شوند. در نهایت نیز برشته و خشک می‌شوند تا برای عرضه به بازار آماده شوند.
خواص و کاربردهای نخودچی
نخودچی علاوه بر مصرف به صورت خام در آجیل، برای تولید آرد نخودچی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا نخودچی را پس از آسیا کردن، الک می‌کنند تا کاملا بافتی ریز و نرم پیدا کند. این آرد علاوه بر تولید شیرینی، در پخت برخی غذاها نیز کاربرد دارد.
برای نخودچی خواص بسیاری عنوان کرده‌اند، از جمله این که نخودچی در تنظیم قند خود و بهبود عملکرد گوارشی مفید است. همچنین این محصول به خاطر داشتن کلسیم و منیزیم، برای تقویت استخوان‌ها مفید است. علاوه بر این نخودچی می‌تواند به سلامت مادران باردار و جلوگیری از تهوع کمک کند. نخودچی با توجه به کالری کمی که در خود دارد، می‌تواند یک میان‌وعده مناسب برای کسانی باشد که قصد کاهش وزن دارند.
| نام | نخودچی ممقان، یک سوغاتی و میان‌وعده سالم و مفید |
| کشور | ایران |
| ناحیه | آذربایجان شرقی |
| نوع | شیرینی و تنقلات |
| ثبت | ملی |
| گستره پخت | محلی |
غذای ایرانی
نوع کور رنگی را انتخاب کنید
کوری سرخ کوری سبز کوری آبی قرمز به سختی دیده می شود سبز به سختی دیده می شود آبی به سختی دیده می شود تک رنگ تک رنگ خاصتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله کلمات:
تغییر ارتفاع خط:
نوع ماوس را تغییر دهید: