بندر شرفخانه و دیدنی‌های آن

از دریاچه ارومیه که در منابع کهن «چیچست» نیز نامیده شده است، به عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران نام می‌برند. این دریاچه رفته‌رفته از سال‌های نخست قرن حاضر میلادی شروع به خشک شدن کرد، تا جایی که در سال 2022 میلادی (1401 خورشیدی) بیش از 90 درصد مساحت آن خشک شد. دلیلی که دریاچه ارومیه را با این سرعت به نابودی کشاند، سدسازی‌های بی‌رویه، عملیات راه‌سازی روی دریاچه و استفاده بی‌رویه از منابع آبی سطحی و زیرزمینی منطقه عنوان شده است. در سال‌های اخیر طرح‌هایی برای احیای دریاچه ارومیه کلید خورده است. این طرح‌ها موفقیت‌هایی را در بر داشته‌اند، ولی هنوز نتوانسته‌اند وضعیت این دریاچه زیبا را به دوره‌های پیشین باز گردانند؛ زمانی که این دریاچه بسیار پررونق بود و حتی کشتی‌رانی مسافری و تجاری نیز در آن جریان داشت.

کشتی‌رانی در دریاچه ارومیه
بر اساس منابع تاریخی، پیشینه کشتی‌رانی در دریاچه ارومیه به پیش از حمله مغول (1219 میلادی) باز می‌گردد، هر چند گزارش‌های دقیق‌تر موجود در این باره به قرن نوزدهم میلادی مربوط می‌شود. در برهه‌ای از تاریخ، امتیاز کشتی‌رانی در دریاچه ارومیه در انحصار برخی متنفذان و سران حکومتی بود ولی در 1924 میلادی (1303 خورشیدی) با تصویب مجلس شورای ملی به دولت واگذار شد. کشتی‌رانی در این دریاچه تا حدود سه دهه پیش رونق فراوان داشت و چند بندر از جمله بندر شرفخانه مناطقی مهم به شمار می‌آمدند. امروز به دلیل کاهش سطح آب دریاچه، نه تنها امکان کشتی‌رانی در آن وجود ندارد، بلکه بنادر و لنگرگاه‌های حاشیه‌ای نیز از تکاپو افتاده‌اند، ولی باز هم جذابیت‌های زیادی در آن‌ها وجود دارد، جذابیت‌هایی که مناطقی همچون بندر شرفخانه را در طول سال با استقبال گردشگران فراوانی روبرو می‌کند.

بندر شرفخانه در گذشته و حال
بندر شرفخانه به عنوان یکی از شهرهای شهرستان شبستر در استان آذربایجان شرقی و بزرگ‌ترین بندر ساحلی دریاچه ارومیه شناخته می‌شود. این بندر در شمال خاوری دریاچه ارومیه واقع است و از شبستر و تبریز به ترتیب 20 و 90 کیلومتر فاصله دارد. رشته‌کوه میشو در شمال شرقی بندر شرفخانه قرار دارد. شرایط جغرافیایی شهرستان شبستر و بندر شرفخانه، آب و هوای آن را به اعتدال سوق داده است. امروزه که کشتی‌رانی در شرفخانه راکد شده است، مردم شهر بیشتر به کشاورزی اشتغال دارند و در مزارع غلات و حبوبات و باغات بادام، زردآلو، آلبالو، گیلاس، گلابی، آلوچه و سیب به فعالیت می‌پردازند. علاوه بر این دامپروری نیز در این شهر جریان دارد. خط آهن تبریز جلفا که نقشی مهم در جابجایی کالا و مسافر ایفا می‌کند از این شهر می‌گذرد. همین موضوع در گذشته اهمیت بندر شرفخانه را مضاعف کرده و سبب شده بود امکانات وسیعی برای نگهداری کالاها و پذیرایی از گردشگران به وجود آید. هر چند دریاچه ارومیه امروز با خشکی روبروست، ولی تجهیزات و تاسیسات به جا مانده از بندرگاه قدیمی شهر، هنوز هم پذیرای گردشگران فراوان است. گردشگران خصوصا در روزهای پرباران سال که سطح آب دریاچه بالاتر می‌آید و به بندر شرفخانه می‌رسد، برای استفاده از مناظر و طبیعت آن به این بندر سفر می‌کنند. به عقیده برخی افراد، آب و لجن موجود در این قسمت از دریاچه ارومیه دارای خواص درمانی است و بندر شرفخانه به عنوان یکی از بهترین اماکن برای لجن‌درمانی و آب‌درمانی به شمار می‌آید.

اسکله تال و جاذبه‌های بندر شرفخانه
با وجود کاهش میزان آب دریاچه، اسکله تال به عنوان یکی از آثار تاریخی بندر شرفخانه به شمار می‌آید. این اسکله در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی احداث شد و برای تعمیر و نگهداری کشتی‌های موجود در دریاچه کاربرد داشت. ساختار اسکله دارای 24 ستون سنگی با قطر 40 سانتی‌متر و ارتفاع 13 متر است. این اسکله 20 متر طول و 12 متر عرض دارد. در کنار اسکله چند کشتی و شماری تاسیسات بندرگاهی نیز وجود دارد که دیدن آن‌ها خالی از لطف نیست. همچنین بقایای ساختمان‌های اداری و انبار کالاها نیز در نزدیکی اسکله دیده می‌شود.
اسکله تال در سال 2008 میلادی (1386 خورشیدی) در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.