حرم شاهچراغ، مکانی مقدس با طراحی زیبا و چشم‌نواز

حرم شاهچراغ، یکی از مکان‌های مقدس شیراز به شمار می‌رود که مدفن دو تن از نوادگان پیامبر اسلام است.

چه کسانی در حرم شاهچراغ مدفون هستند؟

میر سید احمد، پسر بزرگ امام موسی کاظم(ع)، پیشوای هفتم شیعیان که لقب شاهچراغ بر وی نهاده شده است، در این حرم دفن است. او اولین پسر امام موسی کاظم(ع) و برادر بزرگ‌تر امام رضا(ع)، پیشوای هشتم شیعیان است که حرم او در شهر مشهد قرار دارد. او همچنین برادر حضرت فاطمه معصومه(س) است که آرامگاه او در شهر قم واقع است. مزار یکی دیگر از برادران امام رضا(ع) به نام میر سید محمد نیز در حرم شاهچراغ واقع شده است.

پس از آن که امام موسی کاظم(ع) به شهادت رسید، گمان می‌رفت فرزند بزرگش، میر سید احمد به عنوان پیشوای شیعیان معرفی شود، ولی او با ایراد یک خطبه، برادر خود، امام رضا(ع) را به عنوان امام شیعیان معرفی کرد. گمان می‌رود میر سید احمد به همراه امام رضا(ع) راهی ایران شده و مامون، خلیفه وقت سلسله عباسی (سلطنت از 813 تا 833 م.) او را در شیراز به شهادت رسانده است.

محل دفن احمد بن موسی تا مدت‌ها مخفی بود، ولی عضدالدوله دیلمی (سلطنت از 949 تا 983 م.) در دوران حکومت آل بویه، متوجه شد مکانی که امروز به عنوان حرم شاهچراغ شناخته می‌شود، آرامگاه احمد بن موسی است.

تاریخچه حرم شاهچراغ

ساخت آرامگاهی که امروز در شیراز قرار دارد، به نیمه اول قرن دهم میلادی بر می‌گردد. تا آن زمان بارگاهی ساخته نشده بود و تنها یک تل خاک، به عنوان زیارتگاه به شمار می‌رفت. ولی اتابکان فارس (اوایل قرن یازدهم تا اوایل قرن دوازدهم) این حرم را بنا نهادند.

کاشی‌کاری‌های زیبای حرم، آن را نسبت به دیگر حرم‌های ایران متمایز می‌کند. علاوه بر آن، در داخل حرم نیز آینه‌کاری‌های چشم‌نوازی وجود دارد و اطراف آینه‌ها با کتیبه‌های فارسی و عربی تزئین شده است.

در جلوی حرم ایوانی قرار دارد که در هر چهار طرفش، شاه‌نشین ساخته شده است. شاه‌نشین اتاقی بزرگ است که بهترین تزئینات بنا را در خود دارد و برای پذیرایی از مهمانان ویژه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر گنبد، ضریحی روی قبر احمد بن موسی ساخته شده که از جنس نقره است.

معماری حرم شاهچراغ

حرم شاهچراغ دو در اصلی در شمال و جنوب دارد. سر در دو در اصلی با کاشی‌هایی زیبا تزئین شده است. دو در فرعی نیز در این حرم تعبیه شده است. پس از ورود از درهای اصلی و فرعی، حیاط بزرگ حرم نمایان می‌شود. حیاط حوض آبی بزرگ با فواره‌هایی زیبا در دل خود دارد. این حوض با استفاده از سنگ‌های بزرگ نی‌ریز ساخته شده است. در اطراف حیاط درختانی نیز به چشم می‌خورد. این حیاط که صحن اصلی حرم به شمار می‌رود، 14 هزار متر مربع مساحت دارد. صحن به شکل مستطیل است و در اطراف آن 162 غرفه، در دو طبقه ساخته شده است.

آرامگاه احمد بن موسی در قسمت غربی حیاط و آرامگاه محمد بن موسی در شمال شرقی آن واقع است. در گذشته هر کدام از دو فرزند امام موسی کاظم(ع) صحنی مستقل داشتند که از طریق بازاری به نام «بین‌الحرمین» به هم وصل می‌شد، ولی بعدها این بازار تخریب و به صحن بزرگ امروزی تبدیل شد.

در بین مناسبت‌های ایرانیان، معمولا ولادت امامان شیعه گرامی داشته می‌شود، ولی به دلیل شان والای احمد بن موسی و به دلیل آن که تاریخ دقیق ولادت ایشان مشخص نیست، روزی بین تاریخ ولادت امام رضا(ع) و حضرت معصومه(س) به عنوان روز بزرگداشت وی انتخاب شده و در تقویم ایران آمده است (روز ششم ذی‌القعده در گاه‌شماری هجری قمری).

ثبت ملی حرم شاهچراغ

گذشته از ارزش معنوی و فرهنگی مجموعه حرم شاهچراغ، این اثر از نظر تاریخی و معماری نیز جایگاهی مهم دارد. از این رو در سال 1942 میلادی (1321 خورشیدی) این بنا در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید.

اطلاعات

نام	حرم شاهچراغ، مکانی مقدس با طراحی زیبا و چشم‌نواز
کشور	ایران
ناحیه	فارس
شهر	شیراز
نوع	دینی
ثبت	ملی