سرنوشت کاروانسرای میرزا سیدرضا و تبدیل آن به بازار طلافروشان

سرنوشت کاروانسرای میرزا سیدرضا و تبدیل آن به بازار طلافروشان

سرنوشت کاروانسرای میرزا سیدرضا و تبدیل آن به بازار طلافروشان

بازار قلب اقتصادی شهرهای ایرانی است. اهمیت این عنصر حیاتی به حدی است که در تمام شهرهای تاریخی ایران می‌توان بازارهایی سنتی را مشاهده کرد. اگر مسافر شهرهای کهن ایران هستید، حتما بازدید از بازارهای سنتی را در برنامه سفر بگنجانید، زیرا سفر شما جز با حضور در بازارهای سنتی شهر و گشت زدن در هیاهوی دکان‌دارانی که متاع خود را برای فروش به معرض دید گذاشته‌اند و صحنه‌هایی رنگارنگ و جذاب پدید آورده‌اند، دلچسب نمی‌شود! در شهر خرم‌آباد «بازار طلافروشان» یا «بازار میرزا سیدرضا» به عنوان یک بازار تاریخی شناخته می‌شود. البته این مکان از ابتدا به عنوان بازار تاسیس نشده، بلکه دست سرنوشت «کاروانسرای میرزا سیدرضا» را به «بازار طلافروشان» تبدیل کرده است!


 فضای داخلی بازار طلافروشان (کاروانسرای میرزا سیدرضا) خرم‌آباد

تاریخچه و ویژگی‌های کاروانسرای میرزا سیدرضا خرم‌آباد
خرم‌آباد از شهرهای کهن غرب ایران شمرده می‌شود. شهری که بنیان و پیشینه آن را به زمان حکومت عیلامیان (پایان هزار سوم پیش از میلاد) نسبت می‌دهند... در متون تاریخی به وجود دو کاروانسرا در داخل شهر خرم‌آباد اشاره شده است: یکی «کاروانسرای شاه‌عباسی» که در شرق پل صفوی (پل گپ) قرار داشت و دیگری کاروانسرای «میرزا سیدرضا» که در غرب آن واقع بود. امروزه از کاروانسرای شاه‌عباسی اثری وجود ندارد، ولی کاروانسرای میرزا سیدرضا برپا و برقرار است. این کاروانسرا را فردی به نام «میرزا سیدرضا حسینی» که نایب‌الحکومه لرستان بود، تاسیس کرده است. او فردی از اهالی تفرش بود که در در سال 1250 هجری قمری (1834 میلادی) ساخت این بنا را آغاز کرد و پس از 9 سال آن را به پایان برد. گفته می‌شود پیش از آن، کاروانسرایی در همین محل وجود داشت که بنای آن به دوره صفویه (قرن شانزدهم میلادی) باز می‌گشت. بنابراین کار میرزا سیدرضا، احتمالا به مرمت بنا محدود بوده است. کاروانسرای میرزا سیدرضا در طول حیات خود روزهای رنگارنگی داشته است! این کاروانسرا علاوه بر کاروان‌ها، عشایر کوچ‌رو را نیز سکنی داده است. همچنین در دوره‌هایی از کاروانسرای به عنوان محلی برای اجرای آیین‌های سنتی و عزاداری استفاده شده است. پیش از آن که زرگران و طلافروشان حجره‌های کاروانسرا را به خود اختصاص دهند و آن را به بازار طلافروشان تبدیل کنند، مدتی کاسبانی از اصناف مختلف، از جمله سراجی، برزگری، آهنگری و خیاطی در کاروانسرا مستقر بودند. در نیمه قرن بیستم نیز این کاروانسرا به عنوان سربازخانه پذیرای قشون دولتی بود. نهایتا در سال 1974 میلادی (1353 خورشیدی) کاروانسرا توسط شهرداری خریداری و مرمت شد، سپس شماری از حجره‌های داخلی به طلافروشان و شماری به فروشندگان قالی و عتیقه اختصاص یافت، ولی به تدریج زرگرها مابقی حجره‌ها را هم خریدند تا این کاروانسرا، به صورت کامل به بازار طلافروشان تبدیل شود.

 حوضخانه بازار طلافروشان (کاروانسرای میرزا سیدرضا) خرم‌آباد

کاروانسرای میرزا سیدرضا در حد فاصل خیابان‌های فردوسی، میدان بزرگ (میدان گپ) و محله‌های دلاکان و پشت بازار قرار دارد.

معماری کاروانسرای میرزا سیدرضا خرم‌آباد
کاروانسرا مجموعا نزدیک سه هزار متر مربع مساحت دارد که 2130 متر مربع آن فضای سرپوشیده است و معماری آن از سبک قاجاری (قرن نوزدهم میلادی) تبعیت می‌کند. کاروانسرا یک ورودی در شرق و یک ورودی در شمال دارد. راهروهایی که مغازه‌های طلافروشان بازار در آن واقع است، با طاق‌های چهاربخشی پوشیده شده‌اند. بازار دو راهرو (راسته) دارد که در راسته شمالی جنوبی آن 17 باب مغازه و راسته شرقی غربی آن 24 باب مغازه به چشم می‌خورد. در محل تلاقی راهروهای بازار فضایی نسبتا بزرگ قرار دارد که حوض کوچکی در میانه آن دیده می‌شود. این فضا را اصطلاحا «حوضخانه» می‌نامند. کاروانسرا حیاطی دارد که در بخش شمال شرقی آن اتاق بزرگی دیده می‌شود. دیوارهای کاروانسرا قطور است و ضخامت آن از 50 تا 110 سانتی‌متر تغییر می‌کند. عمده مصالحی که در ساخت کاروانسرای میرزا سیدرضا به کار رفته، خشت و آجر، گچ و سنگ است.

ورودی بازار طلافروشان خرم‌آباد

ثبت ملی کاروانسرای میرزا سیدرضا خرم‌آباد
این اثر تاریخی در سال 1997 میلادی (1376 خورشیدی) در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید.
نام سرنوشت کاروانسرای میرزا سیدرضا و تبدیل آن به بازار طلافروشان
کشور ایران
ناحیهلرستان
شهرخرم آباد
نوعتاریخی
ثبتملی

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یکی از سازمان‌های وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در سال 1374 ه.ش (1995 میلادی) تأسیس شده است.[بیشتر]

متن خود را وارد کرده و Enter را فشار دهید

تغییر اندازه فونت:

تغییر فاصله کلمات:

تغییر ارتفاع خط:

نوع ماوس را تغییر دهید: